Fálkinn - 25.06.1943, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
HEIMKYNNI
NÚTÍMA LISTAR
LISTIN DAFNAR ÞÓTT BRETAR EIGI í STÍÐI.
Eftir
„Lebensraum“ — Lífsrúm — he.itir þcssi mynd, máluð árið 19M af
hinum fræga nýstefnumált.ra Paid Nash. Hún var á sýningunni í Lond-
on Museum.
Það hefir verið sagt að Eng-
land sje nú heimkynni nútíma-
listarinnar. Það er að segja: Að
í Englandi sje listin studd á
virkan hátt, bæði af ríkisstjórn-
inni og af einstökum listkaup-
endum og söfnurum.
Nú mætti spyrja: Hvað er átt
við með „nútíma“ — eða ný-
tískulist? Orðin geta táknað
tvent: annars vegar verk lista-
manns, sem enn er á lífi eða
nýdáinn; eða verk sem ný til-
raun, framvindandi eða notar
sjer nýtísku sjerkenni. Það verð-
ur í liinum síðarnefnda skilningi
sem vjer notum orðið í þessari
grein. Nýtísku list í þeim skiln-
ingi er enginn barnaleikur. Hún
er hvorki frásögn nje lýsing;
hún vitnar ekki á beinan hátt
til skoðana eða tilfinninga á-
horfandans; hún notfærir sjer
ekki fyrir myndir náttúrunnar;
hún aðgreinir sig stundum á
ofsafenginn liátt frá þeim teg-
undum listar, sem flest fólk hef-
ir vanist áður; og — gagnstætt
list þeirri, sem við höfum feng-
John Steegmann
ið að erfðum — er erfitt að hafa
nolckra ánægju af nýtísku lista-
verkum nema með því að mað-
ur hafi mikið fyrir því.
En vjer verðum að muna að
alt það, sem við nú teljum okk-
ur liafa fengið að erfðum, hefir
einhverntíma vex-ið nýjung, og
að það er svo um alt nýtt að
erfitt er að skilja það i fyrsta
sinn. Rubens (flæmski málarT
inn, f. 1577, d. 1640; ljet eftir sig
um 1250 málverk) var eins mik-
ill hyltingamaður í málverka-
list í Antwerpen á 17. öld eins
og Picasso í Paris á 20. öldinni.
Bretland, sem undanfarið lief-
ir þótt svo íhaldssamt og fast-
heldið við erfðavenjur, hefir
vakið furðu jafnvel bestu vina
sinna, í þessu efni. Því að það
er ekki einungis að stjórnin
hafi stutt hinar framsæknu til-
raunir í listum, helduí- hefir
almenningur svarað þeim með
mjög raunverulegum áhuga. —
Enskur almenningur er ekki til-
takanlega gáfaður, en hann er
umburðarlyndur og yfirleitt
gæddur heilbrigðri skynsemi.
Hann er als ekki til í það að
álíta einhverja nýjung eða til-
raun í list góða vegna þess eins
að liann sjái listaverkið á sýn-
ingu í söfnum ríkisins; en hann
er undir það búinn að gera al-
varlegar tilraunir til að skilja
liversvegna lisfamaðurinn sje
nú að reyna að sýna svona
skringilega hluti. Þetta er eng-
inn hægðarleikur fyrir mið-
lungs Englending, og hann hef-
ir áreiðanlega ekki lagt sig í
lima um þetta gagnvart kúb-
isma eða fútúrisma fyrir 30 ár-
um eða 20 árum — eða jafnvel
fyrir 10 árum. En nú er hann
meiri rannsakandi en þá.
Tveir mjög eftirtektarverðir
athurðir liafa gerst i London
fyrir skemstu, sem sýnir hví-
likur áhugi liefir vaknað með
þjóðinni fyrir því að listin megi
vera frjáls.
Hið opinhera safn þjóðarinnar
af nútímalist (sem gengur und-
'r nafninu Tate Gallery) hjelt
sýningu á helstu listaverkum,
sem það hafði eignast síðan
styrjöldin hófst, haustið 1939.
Af nær 300 listaverkum, sem
safninu höfðu áskotnast voru
sýnd nálægt 150. Mörg þessara
málverka eru eftir unga lista-
menn, og eru verk þeirra mjög
róttæk og erfitt að botna í þeim
eða að kunna að meta þau við
fyrstu sýn.
Þrent einkennilegt kom fram
í þessu sambandi. Eilt var það,
að fólk virtist mjög sólgið í að
sjá verulega eftirtektarverð
málverk eftir allra nýjustu tisku
annað var það að hið opinbera
gat sýnt að það liefði aflað
sjer einmitt slíkra mynda; og
hið þriðja var það, að hjer um
bil undantekningarlaust mátti
heyra það í troðfullum lista-
verkasölunum, að fólk ljeti, í
Ijósi ánægju sína yfir því, að
hið opinbera fylgdist með tím-
anum og tískunni í listinni.
Annan mikilsverðan viðburð
má nefna, þó að hann snerti
ekki opinberu söfnin nema ó-
beinlínis. London Museum lán-
aði húsakynni sín handa lítilli
en mjög „kjarnmikilli“ sýningu,
sem átti að> sýna nýjustu stefn-
ur í enslcri nútímalist — þóttu
þetta fyrn mikil! Fyrir nokkr-
um árum hefði jafnvel djarfasti
málverkasalinn í Bond Street
hikað og hugsað sig tvisvar um
áður en hann gerði það. En nú,
í miðri styrjöldinni og innan
um rústir stórhýsa og halla, sem
sprengjurnar hafa eyðilagt,
endurspegluðu þessi alvarlegu
og erfiðu listaverk einmitt lífs-
list dagsins í dag og hirtu spár
um list framtíðarinnar. Húsið,
sem myndirnar hjengu í, var
fyrrum ótrúlega íburðarmikil
og vönduð hertogahöll; en nú
er þarna listasafn. Umgerðin
stakk í stúf við innihaldið og
þó var hún ekki óviðeigandi;
þetta sýndi að þarna var staðið
á mótum fortíðar og framtíðar.
Báðar þessar sýningar háru
með sjer, eins og blaðið The
Times sagði, að þrautum stríðs-
ins á ekki að leyfast að drepa
viljann á þvi að fegurðinni
verði haldið við. Landstjórinn í
Canada sagði einnig fyrir
nokkru í London, að það hefði
haft djúp úhrif á sig að sjá,
hvernig listastarfseminni hefði
verið haldið uppi í Englandi á
hinum erfiðu styrjaldartímum.
Þetta er alt alveg satt, listin
lifir í Englandi. En það er jafn-
vel eftirtektarverðara, að list
nútimans lifi í Englandi hversu
dauð sem hún er alsstaðar ann-
,,Brons-ballett“ heitir þessi mijnd eftir Edward Wadsworth. Málverk-
ið var sýnt i London Museum.