Fálkinn - 22.10.1943, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N
- LITLfl 5flBnn -
Eria hin óvinnandi
Saga frá Armeníu.
Ería var 18 ára þegar þessi saga
hefst. Hún átti heima í þorpinu
Eriwan. Faðir hennar var nýlega
dáinn. Hann hjet Napljewanz og
hafði verið kaupmaður. Foreldrar
Eríu höfðu verið mjög dugleg. Menn
urðu því ekki hissa er það frjettist
að Ería ætlaði að taka við verslun-
inni og stjórna henni. Þeir sögðu
aðeins: „Eplið fellur sjaldan langt
frá eikinni.“
Þó voru einstakar mæður, er áttu
uppkomna syni, að henni væri mikil
nauðsyn að giftast. Og vildu þær
gjarnan fá hana fyrir tengdadóttir,
þvi hún var bæði' efnuð og fögur.
Þær færðu þetta, sumar, í tal við
hana. En liún kvaðst enga hjálp
þurfa. Og giftirigu vildi hún ekki
heyra nefnda. Hún sagði öllum biðl-
um að hjónaband væri mjög viður-
hlutamikið. Svo kvaðst hún of ung
til þess að giftast.
Hún hafði engan frið fyrir á-
leitni ungu mannanna. Hún sagði
þeim er þeir hittu liana úti að þeir
gætu talað við sig í búðinni. Hún
vissi, að þeir versluðu um leið og
þeir kæmu og fá tækifæri væru
þar til þess að tala um ástamál.
Svo liðu tvö ár.
Verslunin jókst. Faðir hennar
hefði aldrei getað hleypt þessum
vexti í hana.
En biðlar Eríu voru hyggnir eins
og hún sjálf. Þeir voru Armenar eins
og liún. Þeir sáu, að liún hafði þá
óbeinlinis að fjeþúfu. Þeir vildu
hefna sín. Þeir fóru að segja ýmsar
slúðursögur um Eriu. Hún brosti að-
eins. Verslunin blómgaðist þrátt fyr-
ir baknag þeirra.
1 Eriwan var götusali er hjet
Tzuirlian. Hann fór um bæinn með
vin í geitarskinnsbelg og seldi
mönnum vín i glösum.
Hann var kátur og fjörugur. Við-
hafði glens og gamanyrði og fann
upp á mörgu skringilegu. En hvern-
ig hann ljelt á Eríu og þó hans lang-
besta bragð.
Hann hafði heyrt ýmislegt um
hana, og ákvað að leika á liana,
gera hana hlægilega. Það var hans
líf og yndi.
Þegar Tzuirlian kom inn í búð-
ina mælti Ería: „Jeg versla ekki við
þig. Jeg drekk ekki vín.“
„En jeg vil versla við þig,“ sagði
götusalinn.
Þá varð Ería strax vingjarnlegri
í bragði.
„Það er ekki stórt sem jeg vil fá.
Jeg hefi nú grætt allgóða upphæð.
Jeg á 20 gullpeninga. Stúlkurnar
þyrpast að mjer á götunni. Þeim
geðjast að mjer.“
„Áttu 20 gullpeninga,“ sagði Ería.
„Já, sem jeg er lifandi. Og jeg
skal borga þjer fjórða hlutann af
þeim fyrir einn koss.“
„Hvað ertu að segja, freki götu-
sali? Farðu út á stundinni.“ Ería
reiddist.
Tzuirlian fór. En hann kom eftir
stundarkorn. „Jeg hef liugsað málið,“
sagði hann. „Jeg býð 10 gullpeninga
fyrir einn koss.“
„Ertu vitlaus maður minn! Álít-
urðu að jeg sje til kaups,“ svaraði
Ería fjúkandi reið.
„Nei. Ef jeg áliti það mundi jeg
ekki vilja kaupa kossa þína!“
Ería gat ekki stilt sig um að
lilæja. En liún ítrekaði skipun sína
um að hann færi.
En hann gekk nær Eriku og hvísl-
aði: „15 gullpeninga, dúfan mín.
Það er góð borgun fyrir kossinn.
Það tekur marga daga fyrir þig að
græða þá upphæð".
Hann fór um þetta fleiri orðum og
útskýrði fyrir henni hve heimskulegt
það væri að neita svo ágætu boði.
Það var komið að lokunartíma.
Mótspyrna Eríu fór minkandi. Hún
mælti: „En ef einhver kemst að
þessu?“
Tzuirlian sór það við alt sem heilagt
er að hann slcyldi þegja. Hann tók
upp leðurbudduna og taldi 15 gull-
peninga fram á borðið.
Ería blóðroðnaði og fölnaði á
víxl. „Bíddu þangað til jeg hefi lok-
að búðinni!“ Tzuirlian brosti góð-
látlega og beið. Nú var búðin mann-
laus. Ería setti slá fyrir dyrnar.
Hún taldi peningana og bauð götu-
salanum munn sinn. Tzuirlian kysti
liana fast og lengi. Henni sortnaði
fyrir augum. Síðan sagði hún: —
„Farðu.“.
Tzuirlian fundust kossar hennar
svo góðir, að hann sá ekki efitr
peningunum. Hann hafði kyst hana
marga langa kossa. Hann fór strax,
er hún krafðist þess. Hann var hygg-
inn. Ería fór til svefnherbergis
síns. Hún afklæddi sig með skjálf-
andi höndum og ætlaöi að fara að
sofa. En liún varð andvaka. Altaf
hugsaði hún um manninn, sem hafði
kyst hana og kossa hans. Er hún
sofnaði undir morguninn dreymdi
hana Tzuirlian. Og er liún liafði
þvegið sjer fanst henni hún alls ekki
geta þvegið kossa hans af vörunum,
eða andlitinu.
Allan daginn liugsaði hún um hann.
Undir kvöldið kom hann. Hann
mælti: „Ería! Kossar þínir kveiktu
i hjarta mínu. Jeg er utan við mig.
Nú á jeg 5 gullpeninga eftir. Þú skalt
fá þá, ef þú kyssir mig aftur!“
Ería hugsaði málið. Þetta voru
liagkvæm viðskifti, og henni þótti
unun að þvi a'o lcyssa hann. Hún
samþykti tilboð hans. Og nú endur-
galt hún kossa hans reglulega vel.
Ró Eríu var horfin. Næsta dag
gekk hún eins og í leiðslu og hugs-
aði um kossana. Um kvöldið kom
götusalinn enn.
„Jeg á enga peninga. En get jeg
ekki fengiö að kyssa þig samt sem
á'ður?“
„Ætlarðu að hleypa þjer í skuld?“
sagði Ería. Iiún skalf er Tzuirlian
kom í áttina til hennar. Þau kyst-
ust. Og þessir kossar voru eins og
innsigli eða undirskrift undir óupp-
segjanlegum samningi. Hún gleymdi
öllu sem liðið var, lifði aðeins í
augnablikinu, sem ástfangin kona.
Næstu tvo daga kom götusalinn
ekki . Hann kom á þriðja degi. Ería
kom á móti honum í mikilli geðs-
hræringu. Hún kom ekki upp nokkru
orði. Götusalinn heilsaði henni og
sagði síðan: „Ería! Jeg hefi gleymt
öllu, nema þjer. Jeg hefi ekkert hugs-
að um atvinnu mína. Jeg er kominn
í skuldir. Jeg er gjaldþrota! Ef jeg
ætti nú 20 gullpeningana, er jeg ljet
þig fá, væri líklega mögulegt fyrir
mig að komast úr klípunni og hyrja
á nýjan le.ik.‘
„Tuttugu,“ sagði Ería. „Alla pen-
ingana.‘
„Jeg veit að þú ert fjeföst. En
láttu mig fá peningana svo að jeg
fari ekki i hundana.“
„Ha, ha, ha, fá þjer peningana?
Hvað fæ' jeg fyrir þá?“
„Ería, jeg er fátæklingur. Jeg
get ekkert látið þig fá, nema kossa.“
Hann liorfði undir furðulega á hana.
Hún leit niður fyrir sig. Þá tók
Tzuirlian liana í faðm sinn og kysti
hana margsinnis. En hún þrýsti sjer
þjettara og þjettara að honum. Hann
varð að kyssa hana aftur og aftur.
Daginn eftir flaug það um allan
bæinn að Ería og Tzuirlian væru
trúlofuð. Allir liristu höfuðin. Þeir
undruðust að Ería skyldi vilja götu-
sala.
Tzuirlian var á sama máli. Hann
Jón Árnason:
Um stjornnspeki
Stundsjáin.
Stundsjáin (lioroscope) eða æfi-
sjáin, sem hún er stundum nefnd,
er einskonar landabrjef eða upp-
dráttur af himninum og sýnir af-
stöður dýrahrings, sólar, tungls
og pláneta gagnvart ákveðnum depli
á jörðu hjer á ákveðinni stundu og
mínútu. Er stundsjáin venjulegast
gerð i liringlöngun og er hring þess-
um skift i 12 reiti, þannig, að jarð-
arlinötturinn er markaður i miðj-
unni og liggja svo út frá lionuin 12
línur með jöfnu millibili og skifta
sviðinu í þessa reiti, sem vikka eft-
ir því sem þeir nálgast hringinn.
Annar hringur er gerður með hæfi-
legu millibili utan um hinn hring-
inn. í þetta bil eru stjörnumerkin
skráð, eins og þau eiga að standa
út af endum linanna, sem liggja frá
miðdepli hringsins eða jarðmynd-
inni. Þá eru sól, tungl og plánet-
ur sett inn í sviðin milli línanna í
myndinni i sambandi við þau
stjörnumerki, sem þau eru stödd í
á því augnabliki, sem stundsjáin er
gerð fyrir.
Sólmyrkvinn 1. úgúst 1943. Reikn-
að eftir hnattstöðu Reykjavíkur, kl.
2.39 árd. (miðlími R.víkur) og kl.
4.07 úrd. (miðtími í Greenwich,
stjörnutími 23.14.35).
Fyrir neðan stundsjána eru skráð-
ar afstöður sólar, tungls og plánela
hverrar gagnvart annari og er það
gert í þar til afmarkaða reiti. Einn-
ig er þar skráður sá tími, sem
hafði aldrei dreymt um að þetta
bragð færði sjer þessa fögru konu.
Ilann hafði ætlað að gera lienni skó-
inn en nú elskaði hann liana.
Hann sagði við konu sína brúð-
kaupsdaginn: „Þú ert ekki góður
kaupmaður, elskan mín og þarft ekki
lengur að vera i búðinni. Fyrir
þessa fáu gullpeninga mína ljekk
jeg hæði þig og verslunina. Jeg bar
sigur úr býtum í viðskiftunum!“
Ería liló, og svaraði engu. Hún
hugsaði einungis um blíðuatlot hans
og hve þau voru lienni mikils virið.
Meira virði, en alt annað.
Að ári liðnu sat Tzuirlian við
vöggu litla barnsins þeirra. Þá mælti
Ería: „Þarna hefi jeg borgað toll
af kossum þínum lil ríkisins. Og ef
þú lieldur þvi enn þá fram að jeg
hafi gert slæma verslun, er jeg gift-
ist þjer, þá slcilur þú ekki, hvað eru
mestu verðmætin.“
Þetta var rjett, sem Ería sagði. t
Jóh. Scheving þýddi.
stundsjáin er bygð á og staðurinn
með breidd og lengd, sem hann
hefir á jörðu. Er í þvi sambandi
sýnt, hvernig stjörnutíminn er fund-
inn, sem er sá eini fasti tími, sem
stundsjáin er reiknuð eftir.
Til er önnur gerð stundsjár. Er
það ferhyrningur með ferhyrningi
í miðju, en tólf þríhyrningar eru
markaðir alt i kring á milli fer-
hyrninganna. Er þetta stundsjár-
form upprunalega indverskt og hefi
jeg það form til eigin notkunar.
Með því að bera stundsjárnar ná-
kvæmlega saman, munu menn sjá
að þær cru samhljóða og þá geta
menn sjeð livernig beri að skilja og
lesa indversku stundsjána.
í þessari stundsjá las jeg meðal
annars spásögn mína, sem birtist í
Morgunblaðinu: Rikisstjórnandi eða
konungur gæti orðið fyrir örðugleik-
um eða aðkasti. 28. ágúst þ. á. ljest
Boris Búlgarakonungur,’ fyrverandi
Frakldandsforseti Lebrun og frú
lians voru flutt sem fangar til Þýska-
lands og Iíristján lconungur 10. sett-
ur undir hergæslu af Þjóðverjum
ásamt stjórn hans hinn 29. ágúst
þ. á. Ilinn 28. ágúst fór tunglið yfir
staðinn, sem sólmyrkvinn var á i
dýrahringnum og veitti hinum fyrri
áhrifum nýja orku.
Dýrahringurinn.
Stjörnuspekin kannast við að
minsta kosti tvo dýrahringi. Er ann-
ar þeirra fastastjörnuskipanirnar
(constellations), sem stjörnufræð-
ingar nota eingöngu og eiga við þeg-
ar þeir tala um dýrahring. En liinn
er sá dýrahringur, sem stjörnuspek-
in notar. Er það sólbrautin. Sól-
brautinni, beltinu, sem liggur ufan
Frh. á bls. 11.