Fálkinn - 22.09.1944, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
OSKAR BRAATEN:
HEI
Það er í verksmiðjunni, í mið-
daghvíldinni.
Það af fólkinu, sem eigi hafði hirt
um að skreppa heim hefir sumt
fleygt sjer á gólfið, bak við vjelarn-
ar sínar, og stungið klútaböggli und-
ír höfuðið á sjer. Það eru eldri stúlk-
urnar. Þœr ætla að reyna að fá sjer
blund áður en hjólin fara að snúast
aftur.
En ungu stelpugæksnin þjóta um
eins og tryppastóð og hringsóla urp
gangana. Sumir þeirra hafa sjeð sjer
færi að laumast inn í geymsluskál-
ann, til strákanna, meðan verkstjór-
inn sje í matnum. Og að innan það-
an heyrist hviss og hlátur.
Við einn gluggann í verksmiðju-
salnum stendur ung stúlka alein.
Hún gægist út undan sjer, hvort
nokkur sje nærri. Svo opnar hún
gluggann, stingur höfðinu út og
andar að sjer sterku, hreinu vor-
loftinu.
— Nei, nei, þvílíkt veður í dag!
Sólin vermir eins og á miðju sumri,
og hvít ský sigla norður á bóginn,
undir háum bláum himninum! . .
Hún leggur lófann á múrvegginn
undir gluggakarminum. Hann er
heitur og hlýr og hún lætur hend-
urnar hitna í sólinni.
Trjen tvö niðri í „garði“ verk-
smiðjustjórans eru með blaðhnöpp-
um á þurrum greinunum. Og nokkur
vesældarleg strá eru farin að vaxa
við trjáræturnar.
En það er ekki þetta eitt, sem
hún stendur og horfir á. Hún horf-
ir á mynd af dal með skógi, sem
er bústnari en trjen þarna niðri.
Og á á, sem er miklu tærari en
Akursáin. Og litinn, gráan bæ, sem
bakar sig í sólinni.
Hún reynir að festa í huga sjer
myndina af þessum litla, gráa bæ.
Reynir að komast innfyrir þröskuld
inn, fara inn í baðstofu og heilsa
kærum verum og kunnugum hlutum.
En það er svo erfitt. Hávaðinn kring-
um hana truflar hana. Hún vaknar
og uppgötvar að þarna sjer hún
ekkert nema þökin á sótugum verk-
smiðjuhúsum. Þá lokar hún glugg-
anum og dregur andann djúpt,
nokkrum sinnum. Svo fer liún frá
glugganum og sest á kassía við vjel-
ina sína og bíður þess að klukkan
verði 2.
Hún vinnur sitt verk þennan eftir-
miðdag eins og hún er vön. Stöðv-
ar vjelina og hnýtir saman þræðina
sem slitna. Stingur inn tómri spólu
þegar ein er orðin full. Það gengur
sinn vanagang alltsaman. En það
er einhvernveginn svoddan kæru-
leysi gagnvart vinnunni í henni í
dag. Hún fylgist ekki með. Nei, liug-
ur hennar er langt i fjarska frá öllu
sem nefnist spunavjel og bómullar-
þráður.
'T’ ATARA-LÍNA, sem er við vjelina
beint á móti, er að gægjast til
stúlkunnar. Hún talar nokkur orð til
hennar við og við, en þau drukkna
MFERÐIN
í vjelaskröltinu. Þá læðíst hún til
hennar, meðan verkstjórinn er öðru
að sinna i hinum endanum á vjela-
salnum: — Hvað gengur að þjer
núna, Helga? segir hún. — Þú ert
svo dapurleg.
Helga svarar ekki.
Þá leggur Tatara-Lina höndina á
handlegginn á henni: — Er það
vorieiði, sem gengur að þjer. Er
kvillinn sá nú kominn í þig aftur?
Æ, vertu .ekki svona stúrinn, barn!
Hvað kemur sólin og vorið þjer við?
Kemur það jojer við livort lieldur
er sumar eða vetur? Fer ekki jafn-
vel um þig hjerna inni livort heldur
skafrenningur sópar göturnar eða
sólin bakar húsveggina? Þarft þú
nokkuð að hugsa um veðrið. Það er
meira bullið. Rfettu nú úr þjer og
hugsaðu um eitthvað skemmtilegt!
En þessi orð bitu ekki á Heigu.
Hún snýr sjer bara að liálfu undan
og starir fjarrænu augnaráði fram-
undan sjer:
— Jeg fer heim aftur! segir hún.
Það fer bros um andlitið á Tat-
ara-Línu: — Nei, nú brá mjer, ætl-
arðu að gera það? Jæja, telpa mín.
Gerðu það bara. En flýttu þjer,
áður en það verður of seint!
Helga horfir á hana: — Of seinl?
Hvað áttu við með því?
Lína er hætt að brosa: — Á við?
Það skal jeg segja þjer. Jeg fór líka
heim hjerna einu sinni. Fór heim
i sveit á hverju guðsgrænu vori.
Þegar dagarnir lengdust og loftið
varð hlýtt og sólin hækkaði á lofti
— þá ferðbjó jeg mig. Og jeg fór!
Ójú, minstu ekki á það. En það er
að segja: jeg fór bara í huganum!
Sjálf komst jeg aldrei lengra en
hjerna i spunastofuna!
Og svoleiðis mun þjer fara líka,
Helga. Þú hefir farið lieim á hverju
vori í þessi þrjú ár, sem þú hefir
verið hjerna í borginni. Þú „fórst“
í fyrra og þú „ferð“ í vor, og þú
munt líka „fara“ að ári og hitt vor-
ið, og kanske nokkrum sinnum oft-
ar. En samt verður þú hjerna og
grær fastar og fastar með hverju
árinu. Og einn góðan veðurdag,
þegar hárið á þjer er orðið grátt og
bakið farið að bogna, þá getur vor-
ið komið en þú ferð ekki neitt, því
að þá skynjar þú livorki sól eða
sumar. Og þá er þjer borgið.
Helga rjettir úr sjer: — Svoleiðis
skal aldrei fara fyrir mjer! segir
hún ákveðið. Jeg skal komast heim.
Eftir nokkrar vikur fer jeg! Jeg skal
lifa eins ódýrt og hægt er, jeg skal
spara og spara eins og hægt er! Og
þegar sumarið kemur fyrir fullt og
allt þá er jeg komin langt burt hjeð-
an. Því að jeg þoli ekki borgar-
vistina lengur! Jeg verð að komast
heim!
— Ojæja, sagði Tatara-Lína. Far
þú bara, Helga: En gætu nú að
vinnunni þinni. Sjáðu, þarna slitn-
aði þráður!
Fagurt sumarkvöld tveimur mán-
uðum síðar. Piltur og stúlka ganga
í liægðum sínum upp götuna. Bæði
eru stúrinn. Segja ekki neitt.
Þau ganga langt uppeftir og beygja
út af veginum út i móa. Og svo
verður fyrir þeim teigur með háu
grasi. Þar setjast þau.
Allt í kringum þau eru liópar af
ungu fólki. Piltarnir bölva og skatt-
yrðast yfir spilunum, stúlkurnar
masa og syngja. Af hól einum í
fjarska heyrast seiðandi skjálftatónar
úr draggargani.
En þau sitja hljóð, bæði tvö.
Hann rennir augunum niður til
borgarinnar og árinnar og verk-
smiðjanna þarna niður frá. Hún
hefir týnt nokkur blóm og er að
fitla við þau í fanginu á sjer. Aðeins
stöku sinnum verður henni litið
á andlitið á honum. Hann er svo
skrítinn í kvöld. Situr þarna svo
hljóður — hann er víst að hugsa.
Það fer að skyggja þarna kring-
um jiau og stúlkurnar standa upp
og færa sig nær götunni. Draggarg-
anið þagnar. Það eru komin háttu-
mál — þarna megin í bænum líka.
Helga tekur saman hlómin og
ætlar að standa upp, hún líka: —
Það er víst best að komast Iieim!
segir hún. —- Maður verður svo
þreyttur á morgnana!
— Ekkert ’liggur á, Helga! Við
liöfum einhverntíma verið seinna a
ferli! Hann snýr sjer og lítur feimnis
lega á hana: — Hefirðu hugsað um
það, sem jeg spurði þig um síðast?
Ætlarðu að gera það, sem jeg bað
þig um?
Hún bítur sundur strá. Svarar
ekki.
-r- Eða kanske að þú þorir það
ekki? Þú ert kanske hrædd um, að
jeg píni úr þjer liftóruna?
Helga litur alvarleg í augu hon-
um: — Þú veist vel að það er ekki
það, Edvarð! Þú mundir alltaf verða
góður við mig, jeg veit það!
Hann brosir kalt. — Nei, nei. Það
verður ekki við því gert. Það eru
víst aðrir sem þú hugsar um! Og
ekki vil jeg vera Þrándur i götu —
hvorki hans Svenska-Pjeturjs nje
hans Hilmars á Brunabakka! —
Jæja, við skulum þá komal
En nú var það Helgu hlutskifti að
liafa afturá. — Farðu ekki strax,
segir hún. Þú mátt ekki segja svona
Ijótt, Eðvard. Þú veist vel að jeg
kæri mig kollótta um hina strákana.
En jeg vil ekki giftast hjerna í borg-
inni, það liefi jeg sagt þjer! Jeg fer
heim í vor, og verð heima! Og stig
aldrei fæti mínum lijer í borgina
framar, því að hjerna afber jeg ekki
að lifa!
Hann snýr sjer frá henni, talsvert
móðgaður ennþá. — Nei, þú átt vist
einhvern í heimaliögunum, sem bíður
eftir þjer!
Hún svarar ekki undireins. Þessi
orð verða henni umhugsunarefni
um sinn. Nú rifjast upp endurminii-
ingar frá þvi að hún var lieima.
Og hún eygir andlit á pilti, tvö ang-
urvær augu, sem horfðu dapurlega á
hana, þegar hún var að kveðja og fór
í borgina. Hún stendur upp: — Þó
svo væri? segir hún hljóðlega, —
þó svo væri að einhver biði' eftir
mjer heima? Á jeg að standa þjer
skil á því?
— Nei, Helga, þú veist vel að svo
er ekki. Þú hefir ekki heitið mjer
neinu!
— Það fannst mjer líka, Eðvard!
En komdu nú, það er framorðið!
Og svo gengu þau niður sama veg-
inn og þau komu.
,Niðri á veginum nemur Eðvard
staðar aftur. — En hversvegna fórstu
ekki í vor, Helga? Þú talaðir um það
í vetur, að þú ætlaðir heim undir-
eins og snjóa leysti.
Rödd Helgu var vesældarleg: —
Það var svo margt til að liamla því!
segir hún. -— Það er í svo mörg horn
að líta. En lijereftir ætla jeg að spara
hvern eyri sem jeg get, svo að jeg
geti keypt mjer falleg föt áður en
jeg fer. Jeg vil ekki koma heim
snauð og nakin, skilurðu!
Það er eins og sólskinsrák færist
yfir andlit Eðvards: — En hugsaðu
þjer ef eitthvað kæmi fyrir næsta
vor, líka?
Þá brosir hún örugg, hún Helga.
—- Nei, vertu ekki að þessu bulli,
Eðvard! Kæmi fyrir? Jeg get ekkí
hugsað mjer að neitt gæti komið
fyrir. Nei, góði! Næsta vor fer jeg
heim, liverju sem tautar. Jeg er ekki
þannig, að jeg láti mig, þegar jeg
hefi tekið eitthvað í mig!
"p1 N VETUR kemur eftir sumar.
Og vetrarkvöldin hennar Helgu
urðu löng, þegar liún sat heima í
kompunni sinni. Hún fór að labba
út á kvöldin. Varð að sjá fólk.
Og hún og Eðvard voru oft sam-
an. Henni fannst gaman að vera
með honum. Hann var ekki eins
uppveðraður og hinir piltarnir. Hann
var svo einlægur, og gaman að tala
við hann! Hún hugsaði til hans
þegar hún var að hátta á kvöldin,
og hann var það fyrsta sem hún
minntist, þegar hún vaknaði á
morgnana.
En þegar liðnir voru tveir mán-
uðir af jólum hafði þunglyndið náð
yfirhöndinni á henni. Og hún lá
andvaka fram á miðjar nætur og
bylti sjer og sneri. Og ný kom bráð-
um sumar í sveitinni! hugsaði hún.
Og jeg, sem ætlaði að fara heim í vor
Að hún skyldi vera svo lieimsk
að haga sjer svona!
Tatara-Lína hafði ekki augun af
henni á daginn. Og einn daginn,
þegar Helga var raunaleg fremur
venju, fór hún til hennar. — Þú
ert að liugsa um að komast heim, sje
jeg! sagði liún. Já, þá verðurðu svei
mjer að láta hendur standa fram úr
ermum, því að nú fer að styttast
til Jónsmessunnar.
Helga hjelt áfram sinu verki, án
þess að líta við. Eftir dálitla stund
kom það: — Þú ert að tala um
ferðalag, Lína! En þú sjerð víst
hvernig ástatt er fyrir mjer. Jeg
get ekki komið heim svonal Jeg
verð að biða þangað til í sumar.
Það getur margt skeð þangað til.
Um haustið giftust þau, hann Eð-
vard og hún Helga.
Á RIN líða.---------Helga og Eð-
■*'*• varð berjast i bökkum, dag frá
degi. Þetta er eilífur þrældómur og
oft er sorti framundan, en þau eru