Fálkinn - 05.10.1945, Page 2

2
F Á L KINN
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: SkúU Skúluon.
Framkv.stjóri: Svnvar HJalte«t«d
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavik. Simi 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-0
BlaSið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HEIRBERTSprent.
SKRADDARAÞANKAR
Þegar JýSveldishátíðin var hahl-
in í fyrra urðu margir til að taka
þátt í tjóðasamkeppni þeirri, er tiá-
tíðarnefndin efndi til. Margir fundu
sig kallaða, þó að ekki reyndu nema
fáir útvaldir. En þátttakan sýndi
að enn er Ijóðasmíðin þjóðlegasta
list íslendinga.
Hinsvegar verður tæplega nokkurt
þessara ljóða ævarandi minnismerki
um þann atburð að týðveldi var
endurreist á Islandi, á sama hátt og
hátíðarljóðin urðu um Alþingishá-
tíðina. Um lýðveldishátíðina tiefir
alþjóð engan minjagrip annan en
næluna með fánanum, en ef til vill
verða laufblöðin þrjú líka falleg
minning þegar fram í sækir og þjóð-
in fer fyrir alvöru að klæða landið.
Hinávegar á þjóðin að eignast
minnismerki lýðveldis síns. Og það
minnismerki eiga islenskir tistamenn
að skapa. Vera má, að sumum þyki
nægja að efna til scmkeppni meðal
myndlistarmanna um táknræna
mynd lýðveldisins. En í rauninni
ætti að fara lengra. Landið á enn-
þá enga þjóðiivbijggingii. Það vant-
ar bæði forsetabústað í Reykjavík,
stjórnarráðshyggingu og eiginlega
Alþingishús lika. Færi ,ekki vel á
að sameina allar þessar byggingar í
citt og gera úr þvi veglegustu bygg-
ingu íslands — íslenska höll?
Að henni ættu að vinna bestu ís-
lenskir listamenn, sem nú er völ
á, meðal myndhöggvara, málara og
húsameistara. Og ekki aðeins þeir
bcldur og afreksmenn i öllum iðn-
aði. Allt í þessari byggingu á að
vera afkvæmi íslensks hugar og hug-
kvæmni, og gert úr islensku efni,
að svo mildu leyti sem hægt er. —
Allt innanstokks á að vera gert
af islenskum höndum, hvort heldur
er lampinn og gluggatjatdið, stóll-
inn eða gólfjiurkan. Þessi bygging
yrði þá til að sýna öldum og ó-
bornum livernig menningarástand
islensku þjóðarinnar var, þegar hún
frjáls og óháð settist á bekk með
fullvalda rikjum.
Alþingi hefir að vísu lieitið fé til
að byggja vandað stórhýsi yfir þjóð-
minjasafnið, og er jjað síst að tasta.
En um liitt er ekki síður vert, að
seinni kynslóðum geymist mynd af
verkum íslensku þjóðarinnar frá
þessum tímamótum, sem við lifum
nú.
-5 =
Sigurður Kristjánsson bókaútgefandi gaf íslensku
þjóðinni fyrstur manna kost á heildarútgáfu af ís-
lendingasögunum. Takmark Sigurðar var að útgáfan
væri vönduð og ódýr, svo ódýr, að hver einasti ís-
lendingur gæti eignast íslendingasögurnar. Hann
valdi jafnan hina færustu menn til að búa íslend-
ingasögurnar undir prentun og kröfuharður var
liann um pappir og prentun, enda er frágangur all-
ur svo vandaður, að hann stenst samanburð enn í
dag við aðrar íslenskar og dýrari bækur. íslenska
jjjóðin mat þetta fyrirtæki Sigurðar að verðleikum
með því að kaupa íslendingasögurnar svo ört, að
endurprenta varð margar þeirra að skömmum tíma
liðnum. Enda hefir alþýðuútgáfa Sigurðar Kristjáns-
sonar af Íslendingasögunum jafnan verið trú hinum
upphaflega tilgangi sínum, sem er að sjá yður fyrir
ódýrri en vandaðri útgáfu af fslendingasögunum.
— Á þessari og næstu síðu kynnist þér áliti merkra
manna á aljiýðuútgáfu Sigurðar Kristjánssonar af
íslendingasögunum og hvers vegna þær eru gefnar
út og keyptar enn i dag meir en nokkru sinni áður.
Haraldur og Dóra
drýgstan skerf til að gera tónlistar-
lífið hér á landi eins tilkomumikið
og fjölskrúðugt og raun hefir á verið
upp á síðkastið.
Og nú hefir Tólistarfélagið enn
á ný boðið liingað góðum gestum.
Hjónin Dóra og Haraldur Sigurðs-
son, sem á undanförnum áruin hafa
unnið sér sess meðal fremstu tón-
listarmanna i Danmörku, komu til
Reykjavíkur loftleiðis frá Sviþjóð
á sunnudaginn var.
Haraldur hélt sína fyrstu hljóm-
leika hér í bænum að þessu sinni
í Gamia Bíó á ji ri ðj ulagsk völ di ð
við ágætar undirtektir. Annars hef-
ir ennþá ekkert verið ákveðið um
það, hversu oft þau munu koma hér
fram opinberlega, en að líkindum
mun Dóra halda söngskemmtun i'yr-
ir styrktarmeðlimi' Tónlistarfélagsins
áður en langt um líður, og þar mun
Haraldur annast undirleik. Þau
hjónin gera ekki ráð fyrir að dvelja
hér lengur en hálfan mánuð til þrjár
vikur að svo stöddu og geta þvi
tæplega haldið neina liljómleika úti
á, landi. Ekki er samt óhugsandi, að
þau skreppi norður til Akureyrar
og haldi þar eina hljómleika.
Haraldur Sigurðsson hefir verið
búsettur í Danmörku síðan 1920,
en oft hefir liann koinið hingað
síðan, seinast árið 1938, er hann liélt
hér hljómleika með Stefáni Islandi.
Kona lians, Dóra, liefir heimsótt
fslend nokkrum sinnum, en ávalt að
Framhald ú bls. 14.
„Enginn veit höfund Eddukvæðanna, eða liver
hefir fært þau i letur, því að þótt sagnir frá 17.
öld hafi eignað þau Sæmundi hinum fróða Sig-
fússyni í Odda, eru það ekki nema getgátur ein-
ar. Öðru máli er að gegna með Snorra-Eddu. Það
má telja nokkurnveginn vist, að Snorri Sturluson
í Reykholti hafi ritað hana. Hún er nátengd Edilu-
kvæðunum, og má; telja liana að sumu leyti sem
framhald og fyllingarrit þeirra. Fyrst skýrir hún
frá goðafræði forfeðra vorra í Gylfaginningu, og
byggir þar að miklu leyti á Eddukvæðunum. Síð-
an koniu Skáldskaparmál, skýring á skáldamáli
fornmanna; er þar dæmafáan fróðleik að fá í
stuttu máli um kenningar og kvæðamál fornskáld-
anna, og er þar margt af goðasögum til skýring-
ar mátinu. Síðast er Háttatal, tíræð drápa með
hundrað bragarháttum, er fornmenn ortu undir.
Málfegurðinni og efnismeðferðinni i Snorra-Eddu
hefir lengi verið viðbrugðið, og það að verðugu,
enda mun hvergi vera fegra mál eða frásögn að
finna í fornritum vorum, og óviða eins fagurt nema
ef vera kynni í Njálu og Egilssögu.“
„Það er vonandi, að Eddurnar fái góðar við-
lökur hjá íslendingum, alt eins og ístendinga-
sögurnar og Fornaldarsögurnar. Það á engin jjjóð
eins dýran arf frá fornöldinni til eins og íslend-
ingar, sem allir geta gengið jafnt að og notið eins
og það væru nútíðarbókmenntir. Og bæði er þess
óskandi og vonandi, að allur sá fjöldi á landi hér,
sem á íslendingasögurnar á bókahillu sinni hafi
bætt eða bæti Eddunum þar við. því að hvortveggja
eru skilgetnar systur sama foreldris; íslensks
lietjuskapar, íslenskrar speki og íslenskrar listar.
Og vel væri, að menn vildu læra þetta þrent af forn-
ritum vorum, og reyna að laga eftir því stefnu
sína og lífsskoðun að því leyti, sem liað verður
samrýmt við vorn líma og aldarhátt.“
(Ngjar Kvöldvökur I. 10.)
2
Fá eru þau félög eða samtök
hér á landi, sem láta eins mikið til
sín taka í menningarmálum þjóð-
arinnar og Tónlistarfélagið. Vand-
aða bókaútgáfu hefir það með liönd-
um; fullkomin kensla i æðri tónlist
er stunduð á vegum þess; bygging
glæsilegrar tónlistarliallar er eitt
aðal baráttumálið og loks er sá
þáttur starfsc minnar, sem miðar að
þvi að hvetja tónsnillinga frá öðr-
um löndum til að koma í heimsókn
hingað norður tii okkar. Það er
jjessi félagsskapur, sem lagt hefir