Fálkinn - 28.03.1947, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
FYRIR mörgum árum átti
ég lieima í litlu húsi við
Champs-Elysées, í hverfinu
Douze-Maisons. Þama var eins-
konar skák úr úthverfi troðið
irin á milli stóru og fallegu
strætanna í Champs-Elysées. Eg
veit ekki hvaða tiltektir þetta
liafa verið í lóðareigandanum,
hvort það hefir verið ágirnd
eða að liann hafði gaman af því
sem gamalt var, að hann skyldi
geyma þessa krókastiga með ljót-
um smágörðum og fúahjöllum
þarna inni á milli skrautliýsanna.
Þessir kofar höfðu stigana út-
byrðis og langsvalir voru á
hverjum kumbalda.
Þarna bjuggu einkum fátæk-
lingar, maurapúkar og slangur
af listamönnum - alltaf finnur
maður einbverja listamenn þar
sem eitthvað af trjám hefir ver-
ið skilið eftir. Og þarna voru
líka þrjú matsöluhús, sem voru
svo sóðaleg og Ijót, að maður
skyldi halda að þau hefðu safn-
að saman eymd og óhreinindum
margra kynslóða. En svo allí í
kringum þetta skröltið í vögnun-
um, liófatak, glymurinn í skemti-
vögnum, sem óku inn í portin,
lágir píanótónar og fiðluspil. Og
svo umgerð af stórhýsum, þögl-
um og ábúðarmiklum, með
sneiddum hornum og fögrilm
gluggum, tjölduðum með silki
og með slípuðu gleri, og á bak
við voru Ijósakrónur eða sjald-
gæfar jurtir vetrargarðanna.
Þessi braklegi bakhúsastigur,
sem fékk alla sína birtu frá ljós-
keri í öðrum enda götunnar, var
eins og leiktjald i forgrunni allr-
ar dýrðarinnar fyrir handan.
Allt sein var falsað liafði bæki-
stöð sína þar. Gullbryddingar
þjónabúninganna og nærbolir
leiktrúðanna, sirkusfólk, tamn-
ingamennirnir úr reiðskólanum
með litlu hestana sína, vagnar
með geithöfrum, brúðuleikhúsið,
kökukerlingarnar, og svo sægur
af blindu fólki, sem kom heim
á hverju kvöldi með harmóník-
ur sínar og betlikrúsir. Einn
þessara blindu manna hélt brúð-
kaup sitt meðan ég átti heima
i götunni, og í sambandi við það
kom mér ekki dúr á auga heila
nótt fyrir hávaða úr flautum,
harmóníkum og lírukössum. Það
var eins og allir götusöngvarar
Parísar blönduðust í eina liring-
iðu. En annars var hljótt þarna
í hverfinu. Allt þetta fólk göt-
unnar hvarf heifn til sín þegar
fór að dimma, og þá voru allir
þreyttir. Það var bara á laug-
ardagskvöldin, þegar Arthur
hafði drukkið upp vikukaupið
sitt, sem gauragangur var á
nóttunni. .
Arthur var nágranni minn.
Lágur grjótgarður með girðingu
ofan á, var það eina, sem skildi
húsið mitt frá leigualmenningn-
um, sem hann bjó í ásamt konu
sinni. Þó að honum væri það
þvert um geð höfðum við þess-
vegna talsvert saman að sælda,
og á hverju laugardagskvöldi
hejTði ég þann liræðilega og
hrein-parísiska sorgarleik, sem
leikinn var þarna á verkamanns-
lieimilinu. Leikurinn byrjaði allt
af á sama hátt. Konan bjó til
kvöldmatinn, og börnin hnöpp-
uðust kringum liana. Hún talaði
góðlátlega við þau og liafði mik-
ið að hugsa. Svo varð klukkan
sjö, og svo varð hún átta og
ekki kom Arthur, - enginn Arth-
ur.... Þegar á leið kom annar
hreimur í rödd hennar. Hún
varð kjökrandi, ör og áköf. -
Börnin voru soltin og syfjuð og
fóru að skæla. En eklci kom
maðurinn. Svo borðuðu þau án
hans.
Og síðan voru börnin báttuð
og lögð i rúmið, og þegar þau
voru öll sofnuð kom móðirin út
á svalirnar og ég heyrði liana
segja í hálfum hljóðum og grát-
andi:
— Æ, þessi bölvaður óþokki!
Æ, þessi bölvaður óþokki!
Nágrannarnir koinu heim og
sáu hana þarna. Og þeir kenndu
í brjósti um liana.
— Þér ættuð lieldur að fara
að bátta. Þér vitið livort sein
er, að hann kemur ekki í bráð.
Það er kaupgreiðsludagur í dag.
Og svo var það kvennaraus og
heilræði:
— Eg er ekki í vafa um hvað
ég myndi gera ef ég væri í yðar
sporum. Hversvegna klagið þér
hann ekki fyrir húsbóndanum
hans ?
En gráturinn ágerðist bara við
allt þetta skraf. Samt gaf liún
ekki upp vonina. Hún beið og
beið þangað til liún var alveg
yfirkomin af þreytu. Og eftir að
allar dyr vor lokaðar og gatan
orðin hljóð og dauð, stóð hún
enn og studdi liöndunum á grind
verkið. Hún hélt að hún væri
ein, og var svo niðursokkin i
hugsanir sínar að hún talaði
upphátt við sjálfa sig um raun-
ir sínar, og var jafn óðamála
og fólk verður þegar það lifir
hálfa ævi sína á götunni.
Húsaleigan var ekki borguð,
Jiað kom hótun á hótun ofan frá
kaupmönnunum, og bakarinn
vildi ekki lána henni brauð leng-
ur. Hvað álti liún að gera ef
hann kæmi peningalaus heim í
kvöld, enn einu sinni?
Loks yfirbugaði þreytan liana,
hún afbar ekki að sitja þarna
lengur og hlusla eftir fótataki
og telja mínúturnar. Hún fór
inn. Ekki löngu seinna, þegar ég
hélt að allir væru sofnaðir,
heyrði ég hana liósta úti á svöl-
unum. Yeslings manneskjan! -
Kvíðin og eirðarleysið liöfðu rek-
ið hana út aftur. Árangurslaust
reyndi hún að stara út i nóttina
og myrkrið.
Klukkan eitt til tvö — oft
seinna — heyrði maður svo
söng niðri í götunni. Það var
Arthur, sem var að koma heim.
Oftastnær dró hann einlivern fé-
laga sinn *með sér heim að dyr-
um.
—. Svona, komdu nú, komdu
nú! Og þegar hann var kominn
heim á dyraþrepið gat liann eklci
ráðið við sig hvort liann ætti
að fara inn, og var lengi að
slóra fyrir utan. Hann vissi á
hverju hann ætti von þegar inn
kæmi.
Loks heyrðist hann ganga upp
stigana. I kyrrðinni frá öllum
sofandi húsunum heyrðist brak-
ið í stiganum vel um nágrenn-
ið, það var eins og ákæra gegn
honum. Hann talaði við sjálfan
sig og nam staðar við hverjar
dyr í þessum leigubragga. —
Gott kvöld, madame Mathieu!
Þegar enginn svaraði lionum
fór hann að bölva og skammasl
og loks opnuðust allar dyr og
gluggar og ókvæðisorðunum
rigndi yfir hann. Og það var
einmitt það sem liann vildi. —
Hann var einn þeirra, sem allt-
af vilja rifast þegar þeir eru
fullir. Þessvegna komst hann í
skap þegar farið var að skamnia
hann, liann blés sig út og hleypti
í sig vonsku, og þá var liann ekki
eins hræddur við að koma heim.
Heimkoman var hræðileg.
— Opnaðu, það er ég!
Eg lieyrði nakta kvenfætur
stíga á steingólfinu og að kveikt
var á eldspýtu. Eg heyrði mann-
inn koma inn og reyna stamandi
að Jjúga upp einliverri sögu. -
Efnið var alltaf það sama. Fé-
lagarnir.... gat ekki sloppið frá
þeim.... Chose, manstu Chose
sem vinnur við járnbrautina. —
Iíonan lilustaði ekki á hann.
— Og peningarnir?
— Eg á enga peninga eftir.
— Þú lýgur því!
Og það gerði hann lika. -
Hversu fullur sem hann var þá
lumaði hann alltaf á nokkrum
skildingum. Hann liugsaði lil
mánudagsþorstans. Það voru
þessar leifar, sem konan reyndi
að ná frá honum. En Arthur
varðist.
— Eg sagði þér að ég liefi
drukkið þá upp! öskraði hann.
Án þess að svara flaug liún á
hann og hristi hann og tæmdi
vasa hans. Eftir augnablik heyrði
ég glamra í peningum á gólfinu,
og konan hrifsaði þá og hló sigri
hrósandi. — Ha, ha, ha, — þarna
sérðu!
Svo heyrðist ragn og barsmið.
Fyllirafturinn var að liefna sín.
Allt það sem óþverrinn, sem
hann liafði hellt í sig, átti til af
illsku, steig lionum til höfuðs
pg varð að fá útrás. Iíonan vældi
og öskraði, síðustu liúsgagna-
garmarnir brotnuðu — börnin
hrukku upp grátandi og niðri
í götunni opnuðust gluggarnir
og allir sögðu: Það er Arthur!
Stundum reyndi tengdafaðir-
inn, gamall tuskusafnari, sem
bjó í næsta herbergi, að hjálpa
dóttur sinni. En þá aflæsti Artli-
ur, til að láta ekki trufla sig.
Svo hófust orðaskipti milli þeirra
gegnum skráargatið. Við lieyrð-
um margt fallegt.
— Finnst þér ekki nóg að
hafa fengið tveggja ára tukthús,
Jiorparinn! æpti gamli maðurinn.
Og fvllirafturinn svaraði drýg-
indalega;
— Hvað er það. Eg hefi borg-
að skuld mína við þjóðfélagið.
Nú ættir þú að borga þína. Því
að Artbur fannst þetta ofur ein-
falt mál. Hann hafði stolið og
verið settur í tukthús — og
það gekk upp. Ef gamli maður-
inn varð of áleitinn missti Arth-
ur þolinmæðina, opnaði dvrnar
ALPHONSE DAUDET:
Aríhur