Fálkinn - 11.07.1947, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
Á víð og dreif um
Landbúnaðarsýninguna
Aðalayr sýningarskálans, með merki
sýningarinnar: skeifu með bæjarbusl
innan í.
Fyrir 20 árum gekkst hinn ágæti
luigsjónaniuður íslensks landbúnað
ar, Sigurður Sigurðsson, j)á verandi
búnaðarmálastjóri5 fyrir þvi að bald-
in var i Reykjavík, þar sem þá
var Gróðrarstöðin, „búsábaldasýn-
ing“. Svo var bún nefnd vegna þess,
að aðaltilgangur bennar skyldi vera
sá, að kynna bændum landsins ný-
tísku verkfæri og vélar, sem bænd-
ur annarra ]>jó‘ða þykjast ekki geta
verið án, og komast að raitn um
bvaða gerðir útlendra vinnuvéla
bæfði best islenskum staðháttum og
bverjar breytingar til batnaðar
þyrfti á þeim að gera. Var þetta
mjög í anda Sigurðar sjálfs, ])vi
að bann barðist manna best fyrir
því að bændur læki upp nýjar að-
ferðir við ræktun, stórvirkari en
þær eldri, og tæki breyfilknúnar
vélar í þjónustu sina jafnhliða
bestvélum. Boðskapur Sigurðar var
að allur beyskapur skyldi tekinn á
rækluðu landi, en flestum þótti bann
bjartsýnn um of, er bann nefndi
tímann, sem Iiægt væri að ná þessu
marki á. Nokkrum árum síðar voru
jarðræktarlögin sett, ein merkustu
lög, er sett bafa verið liér á landi.
Því að fyrir rúmum 20 árum befði
mikill meiri hluti þjóðarinnar tal-
ið það fávísi að balcia ])ví fram, að
þrátt fyrir fækkandi hendur i þjón-
ustu landbúnaðarins mundu afköst
bans og framleiðslugcta vaxa jafn
stórkostlega og raun ber vitni nú.
Sama sumar sem sýningin var
baldin kom liingað til lands stór-
fenglegasta jarðyrkjuverkfæri, sem
þá bafði sést bér á landi: I.anz-
,,fræsivél“, einskonar berfi, sem
tætti sundur í smátt óplægðan jarð-
veg. .Bablur heitinn Sveinsson blaða-
maður gaf vélinni nafnið „þúfna-
bani“. Og ])að var réttnefni, því að
vélin braut meira land á klukku-
stund en besti plógúr bafði áður
gert með ofraun tveggja besta á
löngum vinnudegi.
Síðar komu margvísleg jarðyrkju-
verkfæri og voru skurðgröfurnar
þeirra stórtækust og á allra síðustu
árum jarðýturnar. Og þungar og
léttar dróttarvélar eru nú komnar í
bverja landbúnaðarsveit og sums-
staðar á marga bæi í bverri, ásamt
margvislegum tækjum lil jarðrækt-
ar og heyvinnslu. Alll þetta færir
sjáandi mönnum heim sanninn uni,
að fornaldarbúskapurinn, sem rek-
in var með úreltu sleifarlagi bér
á landi í þúsund ár, er að líða
undir lok, en við er að taka vél-
rænt búskaparlag, byggt á tækni og
vísindalegri kunnáttuj, svo sem ger-
ist með mcnningarþjóðum. En þó
er ekki nema liálfnað verkið, því
að til þess að bóndinn verði bú-
stólpi íandsins í framtíðinni verð-
ur framlciðsla bans að verða sam-
kuppnisfær við samskonar frani-
lelðslu annarra |>jóða, en á það
brestur mikið, enn sem komið er.
Þeir sem trúa á landið trúa þvi
binsvegar um leið, að sigrast verði
á þessu. Við eigum gott land, mik-
ið landrými og jarðhita, sem getur
'orðið gullnáma.
Undirbúningur sýningarinnar.
Til þess að annast undirbúning
sýningarinnar var kosið 24 meðlima
Vestnrgafl aðalskálans. Til hægri
ráð, undir beiðursforsæti Sveins
Björnssonar forseta íslands. Er ráð-
ið þannig skipað, að þar eiga fn 11-
trúa allar helstu stofnanir, sem
vita að landbúnaði. Formaður ráðs-
ins er Bjarni Ásgeirsson landbúnað-
arróðberra, en i framkvæmdanefnd
eiga sæti 7 manns, og formaður
bennar er Steingr. Steinþórsson
búnaðarmálastjóri. Bæði hefir ráðið
og nefndin baft mikil afskipti af
öllum undirbúningi sýningarinnar,
én daglegar frapnkvæmdir befir
Kristjón Kristjónsson annast. H'efir
bann baft við bið sér 8 starfsmenn,
meðal þeirra Svein Tryggvason
ráðunaut, sem verið befir bægri
hönd framkvæmdarstjórans og Arne
Hoff-Möller sýningararkitekt, er bef-
ir ráðið öllu skipulagi á sýningar-
svæðinu sjálfu. Tveir auglýsinga-
teiknarar bafa teiknað það, sem sýnt
er í myndum og upptdráttum á sýn-
ingunni, eða þeim liluta liennar
sem sýningarnefndin sjálf hefir batf
umsjá með, og línurit befir tcikn-
að Friðjón Júlíusson. En verkstjóri
sýningarinnar er Iíristján Vigfússon
og Nikulás Iialldórsson ýfirsmiður.
Skrifstofustörfin hefir Magnús Guð-
mundsson baft með böndum.
Þessir menn bafa verið nefndir
sérstaklega, þvi á þeim livíldi fram-
kvæmd undirbúningslns. Og sú fram-
kvæmd er með þeim ágætum, að
vert er að á lofti sé lialdið. Sýn-
ingin er í stuttu máli stórvirki, fylli-
lcga sambærileg við samskonar sýn-
ingar stærri ])jóða, og lýsir bæði
hugkvæmni og smekkvísi þeirra,
sem að benni standa. Sýningar þær,
sem áður liafa verið haldnar hér
á landi komast þar bvergi í bálf-
kvisti. í þetta sinn var lika völ á
bentugri búsakynnum en áður bafa
verið fyrir bendi, einum flugvallar-
skálanum frá stríðsárunum, 30
metra breiðum og. 80 metra löngum,
en auk þess befir S. í. S. reist sér-
stakan skála áfastan við aðalskálann
fyrir sýningar sínar, þannig að sýn-
ingarúmið undir þaki er sem svar-
ar grunnfleti um 30 myndarlegra
íbúðarbúsa. Auk þessa koma svo úti-
er sýningarbygging S. í. S.
sýningar, liúsdýrasýningar, veiting-
arskálar, söluturnar o. m. fl.
Aðalsýningin.
Sýningarhliðin vita til vesturs að
Njarðargötu, sunnan við Tivoli og
eru ])ar aðgöngumiðasölur, skrif-
stofa o. fl. Þaðan eru göng milli
fánaraða að dyrum aðalskálans, en
innan þeirra tekur við rúmgott arid-
dyri og innan við það stór, upp-
bleyptur íslandsuppdráttur, sem gert
hefir Axel Helgason, en litir lians
eru málaðir af Eggert Guðmunds-
syni. í anddyrinu er sýning teikn-
inga og línurit, sem gefa greinar-
góðar upplýsingar um búskaþ Reyk-
víkinga og kaup þeirra á ýmsum
b ú nað ar af ur ð um.
Nú er gengið inn með norður-
vegg sýningarinnar. Eru þar á
vinstri bönd sýningarbásar ýmsra
ei nkafyrirtælcjá og nokkrir eftir-
tektarverðir gl’ipir aðrir, svo sem
fyrsti rafallinn, scm Jóbannes heit-
inn Reykdal setti niður vegna vatns-
virkjunar sinnar í Hafnarfirði árið
1903. Því miður verður ekki rúm
til að segja frá þcssum sýningum
fyrr en í næsta blaði, en sagt frá
sjálfri aðalsýningunni.
Er þá fyrst til hægri handar, deild
frá teiknistofu landbúnaðarins, er
sýnir bæjarburst framtíðarbibýla i
sveit, og þar við stofa á sama bæ.
Iíúsgögnin i þeirri stofu svo og
önnur hýbýlaprýði er gert af nem-
endum bandíðaskólans eftir teikn-
ingum Kurt Zier og Gunnars Klængs
sonar, en áklæði búsgagna, gólf-
(lúka, sessur, gluggatjöld og vegg-
dúka bafa ýmsar þjóðkunnar bann-
yrðakonur gert. í næsta bás cr
sýnt eldliús sama bæjar, „váskurinn“
og eldavélin, sem er smíðuð af
verksmiðju Jób. Fr. Kristjánssonar
og getur bitað bibýlin jafnframt
því sem luin sýður matinn. Elda-
vélin er einangruð fyrir úthitun
(líkt og binar kunnu Aga-vélar) og
því mjög spör á eldsneyti. Þá koma
smiðauppdrættir af fyrirmyndarbýl-
um, gerðir af þeim Þóri Baldvins-
fíömul ainboð og áhöld.