Fálkinn - 11.07.1947, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
syni og Arne Hoff-Möller arkitekt,
fjödi uppdrátta af ýmiskonar húsum
i sveit, gömul baðstofa (sem gæti
orðið Jifandi með því að láta fólk
vera þar við vinnu sína í g'ömulm
stil) og margt fleira, sem eigi er
rúm að nefna.
Næst tekur við Deild eidri bús-
áhalda. Þar má fyrsf nefna amboð
þau, sem nú eru ýmist horfin eða
að hverfa, og notuð til útivinnu
svo sem torfskurðar, kekkjastungu,
ávinnslu túna o. fl. o. fl. hæru-
poka, reipi, klifbera, melreiðing o.
s. frv. Það væri gott að börnin úr
skólunum fengi að sjá þessa sýn-
ingu, því að margt af þessu er að
hverfa úr meðvitund æskunnar. Skal
ég nefna dæmi, sem ég var sjálfur
heyrnarv ittur að í þessari deild.
Tveir mc in stóðu og horfðu á grip
(þeir vi.ru um fertugt að sjá).
Annar sagði: „Þetta er meis, Jieir
voru notaðir undir hey!“ sagði hann.
Hinn sagði: „Nei, þetta er móhrip“,
Lárus Rist sat þarna í horninu, og
mátti sjá brosið á honum gegnum
hans mikia skegg. „Nei, jjetta heitir
nú bara sldtakláfur, piltar,“ sagði
liann loks. Iín mér er til efs hvort
piltarnir vita enn að kláfarnir með
opnanlega botninum voru notaðir
til að flytja mykjuna úr haugstæð-
inu og á túnið. Og enn mcira efast
ég um að börnin þeirra viti það.
Öndvegisdeildin.
Nú er komið að þeim liluta sýn-
ingarinnar, sem flestum gestum mun
þykja tilkomumestur, en hún skipar
skálann þveran við innri gafl. Það
er sýning, sem byggist að all miklu
ieyti á jarðhitanum, en þó ekki að
öllu leyti. Og garðyrkjumenn hafa
sannað ]>að áður, að þeir kunna
að sýna ávöxt iðju sinnar; þeir
gerðu það forðum í skálanum er
þeir reistu við Túngötu. Þetta eru
smekkmenn, enda skyldi þeim ekki
þakkað það, úr því þeir lifa sam-
lífi við ]>að, sem fegurst er á jörð-
inni - hlómin. Þrír garðyrkjumenn
voru í undirbúningsnefnd þesarar
sýningar.
Er þá fyrst að geta keiiu þeirrar,
sem blasir við þegar lialdið er á-
fram úr Búsáhaldasýningunni. Henni
er þrískipt og í hvcrjum þriðjungi
er sýning frá einni af blómaversl-
unum bæjarins: Blómum og ávöxt-
um, Flóru og Litlu blómabúðinni.
Þarna stendur kona í þjóðbúningi
í liafi af blómum, gladiolurnar ná
henni upp fyrir mitti og allt er
fegurð og yndisleikur. Því fer ekki
eitthvert skáldið þarna inn og yrkir
fallegt kvæði um fallegt efni, í stað
])ess að yrkja misjafnlega gé)ð kvæði
um sjálfa sig og' dapurleik lífsins.
Það gæti hug'sast að liann lærði á
því.
Næst koma svo „hin helgu vé“,
sem kalla mætti, því að þar má
enginn stíga yfir til að stytta sér
leið. Fálkinn hafði mynd af hluta úr
þessum stað i siðasta blaði, og eig-
inlega er ekki liægt að lýsa þessum
stað betur en myndin gerir. Þarna
er hlaðinn upp grunnur úr hraun-
grýti kringum dálitla tjörn, en á
milli nybbanna er komi fyrir sæg
af jurtum, frá mosanum til pálm-
ans, frá steinbrjótnum til gladiól-
unnar. Og í baksýn hleðst upp grjót-
veggur, hraunfoss, eins og sá sem
nú rennur úr Heklu, en kaldur og
blómvaxinn svo að blómin í berginu
mynda einskonar fléttur vafnings-
Pýramidi
viðar upp á brún, til að minna á, að
lífið sigrast alltaf á dauðanum.
„Blóm eru óþarfi, þau eru luxus“
segja margir. „Fólkið eyðir of
miklu í blóm.“ En hversvegna vill
fóllti þá hafa blóm fyrir aug-
unum á sér? Vegna þess að fólkið
þráir fegurð og mesta fegurðin er
blóm. Hversvegna sendir fólkið
blóm, eða jafnvel lyngkrans án
blóma á leiði vina sinna? Vilja
þeir, sem segja að blóm séu lúxus,
senda hraungrýtismola, grágrýti eðá
gjali úr Heku á leiði vinar síns?
Þeir gera það ekki.
Þetta voru lniglciðingar um blóm
og grjót. En svo lokið sé þvi hjali
vil ég spá því, að myndirnar hans
Ásmundar Svcinssonar, sem sjást
þarna, hafi aldrei kunnað eins vel
við sig' og þær gera í þessu um-
hverfi.
Eg verð svo að breyta út af farar-
áætlun, vegna þess að ekki er liægt
að vaða yfir „hin helgu vé“ með
sldtuga skóna, eða jafnvel ekki þó
maður dragi af sér skóna, eins og
Abraham var sagt einu sinni. Þess-
vegna verð ég að geta j)ess að ég
strunsaði beint í kring' án ])css að
líta til hægri eða vinstri og allt inn
að pýramídanum mikla, sem er hlið-
stæða til blómasýningarinnar, scm
ég minntist fyrst á i þessum kafla.
Þar fer munnvatnið að streyma
hraðar, því þar kallar maginn. -
Þarna 'eru á eina hlið sýning firm-
ans Eggert Kristjánsson og Co„
sem nú mun hafa söhiumboð fyrir
ýmsar grænmetisafurði landsþekktra
gróðurhúsa, þarna er sýning blóma
og berja, sem Kennarafélag hús-
mæðrafélagsins Hússtjórn sér um.
Þarna er líka hægt að fá yfirlit
um jurtir ýmsar erlendar, sem til-
tækilegt og vænlegt er að rækta Iiér
í gróðurhúsum.
Grænmetið er af öllum lieilsu-
fræðingum nútímans talið nauðsyn-
legt næringarefni til viðurhalds heil-
brigði, og nauðsynlegt með þeim
fæðutegtindum, sem íslendingar hafa
sér til matar úr dýraríki lands síns.
Efling grænmetisframleislunnar er
])ví eitt mesta nauðsynjamál þjóðar-
innar. í Noregi liefðu þúsundir
manna (eiiikum börn) dáið, —
ef þau liefðu t. d. ekki haft gul-
rætur og skógarber, með þráa hvala-
ketinu og úrgangssildinni á stríðs-
árunum.
Ef ísenldingar eru ekki orðnir
flaumósa og hugsunarlitilir um fram-
meö grænmeti.
þá ættu þeir að banna börnum sín-
um að eyða 50 kr. við hverja ski])a-
komu, í útlend myndablöð fyrr
en þeir hefðu skipað j)eini að lesa
eitthvað betra, l. d. „Heilbrigt líf“.
íslensk ull og hör.
Um nokkur ár hafa tvær lieiðurs-
konur, Anna Ásmundsdóttir og Lauf-
ey Vilhjálmsdóttir starfað að þvi,
að sýna og sanna, að islensk ull
er engin „carpet wool“ (gólfdúka-
ull, en lnin var i lægra tollflokki
en g'óð ull frá Spáni og af hrein-
ræktuðu fé yfirleitt). Þær gerðu til-
raunir á ullinni, sem sýndu, að cf
vel var tekið ofan af ullinni okkar,
þá er þelið svo gott og fallegt, að
það jafnast á við það besta erlendri
ull. En hér var háan múr að klifa,
og þeim var lítið sinnt í fyrstu.
Smám saman vannst þó á. Nú eru
islenskar konur farnar að skilja,
að gera má margt fallegt úr góðri
ull. Og þrátt fyrir fólksleysið, sem
er sameiginlegt sveitum og sjó-
byggðum, þá reynist það svo, að
blessaðar húsmæðurnar sjálfar hafa
þrátt fyrir annriki sitt alltaf ein-
hvern tíma afgangs. Þá taka þær
prjónana sina, heklunál, saumnál
eða önnur tæki, sem ég kann ekki
að nefna, og dunda sér til hvíldar
við þau einföldu tæki. Aðrar eiga
vefstól, setjast i hann og vefa nokkra
þumhmga i hverri tómstund.
Og svo lítur maður sýninguna sem
haldin er á heimavinnu kvenna,
sem unnin er úr íslenskri ull. Eg
skal ekki leitast við að fara að
telja neitt fram sérstaklega. En þess-
ar tvær áhugasömu dömur hafa
ef til vill hækkað sauðkindina meirá
en tuftugu búnaðarmálaráðunautar
hefðu nokkurntíma getað gert. Það
er önnur sýning, scm eiginlcga
hefði átt að ummælast i sambandi
við þessa, sem sé heimilisiðnaðar-
deildin. En hún kemur ekki fyrr
en í næsta blaði. Hinsvegar vil ég
geta hér um
Islenskan hör.
Heitið í nútímamáli er misráðið,
þvi að það, sem nú er kallað hör
heitir á réttu máli lín, og lín var
rækta liér fyrrum, m. a. i Línakra-
tungu og mjög víða annarsstaðar
hér á landi. Þetta er aðeins at-
hugasemd um mál, en málefnið
sjálft er jafn gott fyrir því. Frú
Iíakel Þorleifsson er upphafsmað-
ur að linrækt á íslandi á nýjum
sið og' sýnir þarna ýmsar tegund-
ir af lini, ásamt þeim breytingum
sem það tekur i meðferðinni, uns
það er orðið a fallegum dúk, svo
sem handklæðin á sýningunni hera
með sér. Á hinni frægu rannsókn-
arstofu í Svalöf í Svíþjóð voru
gerðar nákvæmar rannsóknir á,
hversu gott íslenskt lin reyndist.
Það reyndist fyrsta flokks. Forseti
íslands hefir ræktað lín á .Bcssa-
stöðum, og sést það á sýningu frú
Rakeiar, þróttvaxið, beint og hnapp-
arnir mátulega stórir, cins og besta
lín í sunnanveðri Skandinaviu.
Og' í næstu deild er:
SkÓ£irækt og sandgræðsla.
Á sýningunni, sem skógræktin
hefir annast er um undraverða hluti
að ræða. Björkunum, sem eru þarna
til vinstri, liður að vísu ekki vel,
og ekki öðrum trjátegundum held-
ud. En livílík prýði! Og svo má
mælast til þess, við gesti, að þeir
renni auununi yfir myndirnar af
eyðileggingunni, ]>ar sem norðan-
gjósturinn herjar á landið, skcfur
burt nokkurra metra jarðveg nið-
ur í hraunið, sem löngu var grasi
gróið og skilur eftir örfoka land.
Þetta er mynd af vanrækslu graf-
inna kynslóða, bein sumra níðinga
og rányrkjumanna fósturjarðarinn-
ar og forfeðra okkar hafa stundum
verið gerð ber í þeim leik, svo sem
á Skeljarstöðum í Þjórsárdal. —
Skógræklarsýn ingi n.