Fálkinn - 01.04.1960, Blaðsíða 5

FALKINN
5
— Vitanlega. Morðingjarnir eru
Kúrdar en lögreglan tyrknesk.
— Þú ert þá á móti öllum Tyrkj-
um. Móti Gúnes til dæmis? spurði
ég gröm.
— Nei, hafðu nú aftur á! Þú mátt
ekki stökkva upp á nef þér. En mað-
ur verður að reyna að skilja Kúrd-
ana lika. Við erum kallaðir villi-
menn, og það getur verið eitthvað
til í því. Kúrdar hafa alltaf vanizt
því að lifa frjálsir og þola engin
afskipti, jafnvel eftir að lýðveldi
komst á í Tyrklandi. Kúrdar hafa
ávallt átt sitt eigið mál og eigið
skrifletur. Þessvegna gekk fram af
þeim þegar bannað var að kenna
kúrdisku í skólunum. Þeir gerðu
uppreisn gegn lagaboðinu — og töp-
uðu. Pabbi sagði okkur oft frá bylt-
ingunni í Lice. Nú er töluð tyrkn-
eska í skcftunum en kurdiska heima.
Hún mamma hefur aldrei kunnað
annað mál.
-— Og þú ert sá eini, sem hefur
lært? Merkilegt!
ERFITT LÆKNISSTARF.
Tarik hafði tekið læknapróf í An-
kara, þegar hann fór til Parísar til
að leggja stund á sérnám. — Ég
settist að í Lice og barðist í þrjú ár
við að sýna sveitungum mínum
hvað ég hefði lært í háskólanum.
Það var afar erfitt. Enginn vildi taka
mark á mér. Enginn trúði læknin-
um, lyfseðlinum var fleygt og fólk
neitaði að taka inn meðulin. Og
margir höfðu engin peninga fyrir
læknishjálp og meðul. Svo að ég
varð að borga fyrir sjúklinginn, en
ekki öfugt.
Allir voru tortryggnir, — en eng-
inn þó eins og móðir mín. Það var
leiðinlegt þegar hún varð veik og
ég hefði getað hjálpað henni með
hægu móti. Hún var þrálát eins og
erfðasyndin, — og er það enn. Hún
fer til imam — prestsins — og bið-
ur hann um að lesa yfir kölska —
eða til einhvers úfiirúkcú — eins-
konar særingamanns, og lætur hann
blása sjúkdóminn út úr kroppnum
á sér. Ég hef oft orðið fokvondur,
þegar hún hefur ekki viljað hafa
mín ráð. Ég hef meira að segja lam-
MAÐURINN BAK VIÐ ORÐIÐ • 11
TATTERSAL stofnaöi fyrsta
„Tattersal"
í öllum stórborgum eru til stað-
ir, sem fólk getur leigt sér hesta á
og fengið tilsögn í að sitja á hesti.
Þeir eru kallaðir „tattersal", eft-
ir upphafsmanni sínum.
— Richard Tattersal var 52 ára
og hafði þjónað hertoganum af
Kingston 30 ár sem bryti, þegar
hann framkvæmdi hugmyndina,
sem gerði nafn hans ódauðlegt.
Hann var alls ekki ánægður hjá
hertoganum. Og einn daginn bað
hann um að mega losna úr vist-
inni.
Hann stofnaði reiðskóla skammt
frá Hyde Park árið 1776 og
leigði út hesta. Og reisti skála,
svo að fólk gat æft reiðlist undir
þaki, þegar veður var slæmt.
Eftir nokkra mánuði var þetta
orðið samkomustaður unga fyrir-
fólksins. Sérstaklega voru það
meðlimir „Royal Jockey Club“,
sem hittust þarna hjá Tattersal,
og fólk sagði: „Við förum til Tatt-
ersal“ eða „Við sjáumst hjá Tatt-
ersal“.
Það var líka hægt að fá keypta
hesta hjá Tattersal. Og ef einhver
þurfti góð ráð og bendingar við-
víkjandi hestum og tamningum
var Tattersal alltaf boðinn og bú-
inn til að hjálpa. Menn fóru með
folana sína til tamningar, og þeg-
ar þeim datt í hug að kaupa sér
hest fóru þeir með hann til Tatt-
ersal og létu prófa hann og segja
kost og löst á honum. Tattersal
varð smám saman eins konar
hæstiréttur í öllu, sem snerti reið-
hesta.
Þegar Tattersal dó árið 1795
höfðu þrír aðrir stofnað reiðskóla
í líkingu við hans. En Tattersal
hafði samt engin óþægindi af
samkeppninni, því að allir
treystu honum bezt og hann hafði
lag á að hæna, fólk að sér. Eftir
að hann dó varð fólk að fara til
keppinautanna, en Tattersal-
nafnið var orðið svo ríkt í huga
fólks, að það kallaði hina reið-
skólana „Tattersal“, þó eigendur
þeirra hétu allt annað. Og á þann
hátt varð nafn brytans, sem
gerðist reiðkennari, frægt um alla
veröldina.

ið hana. Því að undir niðri er ég
ekta Kurdi, og þoli ekki að kvenfólk
hafi skoðanir.
— Hún mamma hefur skælt úti
í horni, en hefur aldrei látið undan.
Hún verður hjá okkur, því að pabbi
hefur sömu bábiljuskoðanirnar og
hún. Það er ég sem er flónið, segja
þau. Imam og úfurúckii geta læknað
þegar muska hrífur ekki. Muska er
fyrsta meðalið, sem gripið er til. Það
er blaðsnepill, sem Imam hefur
skrifað bænarstúf á fyrir borgun.
Svona bænableðil fá allir á barns-
aldri og um að gera að týna honum
aldrei. Bezt er að brjóta hann sam-
an í þríhyrning. Svo er tusku dýft
í síróp og þurrkuð þangað til hún
verður eins og vaxdúkur. Bænableð-
illinn er vafinn inn í tuskuna til að
verja hann svita og vætu, og fest-
ur í band um hálsinn. Þeir ríku láta
gera sér silfurnisti um bleðilinn og
bera hann í festi um upphandlegg-
inn.
Þegar ég hafði stritað og barizt
Bjarnartrúðar koma í bæinn. Þeir hafa kennt húnunum sínum að dansa,
og fá aura fyrir sýningarnar.
heima í sveitinni í þrjú ár, gafst ég
upp á þessu. Ég gat ekkert notað af
því sem ég hafði lært. Engir sjúk-
lingar komu, ég varð að heimsækja
þá í kofunum. Svo vann ég í eitt ár
í Urfa með tveimur læknum, sem
kölluðu mig alaturka læknavísind-
anna, þ. e. a. s. að ég notaði læknis-
listina á tyrkneskan hátt. Þegar ég
kom aftur til Lice kunni ég mikils-
verðasta heilræði tyrkneskra sveita-
lækna: — Þú átt að gera það sem
sjúklingurinn segir þér, en ekki það
sem þú hefur lært í læknaskólan-
um . . .
En það er hægra ort en gert. Einn
daginn, þegar ég sat og beið eftir
sjúklingum, kom Davut þjótandi
inn. Davut var ungur nýgiftur bel-
jaki. Hann gat varla talað fyrir
mæði:
— Ufúrúkcu hefur ekki tekizt að
lækna konuna mína, og þó hefur
hann blásið í fjóra sólarhringa. í
morgun fór ég til immam, og hann
bað fyrir henni. En henni versnaði.
í örvæntingu fór ég til Imam aftur.
Hann sagði, að sig hefði dreymt um
konuna mína, og að Allah hefði
sagt, að enginn gæti læknað hana
nema Tarik læknir. Þessvegna er ég
hingað kominn.
Tarik skríkti um leið og hann
sagði þetta. — Svona urðu þátta-
skiptin hjá mér í Lice. Og það gat
ég þakkað imamnum, sem lét vitið
ráða. En hann þorði ekki að taka
ábyrgðina á sig sjálfur, en skaut
sér bak við Allah.
HUGBOÐS-LÆKNING.
— Og tókst þér að lækna kon-
una? spurði ég forvitinn.
— Það er alltaf erfitt að fást við
kvensjúklinga, því að maður má
ekki rannsaka þá. Davut fór með
mig heim og benti á veru, vafða
inn í hvítt lak. Konan hrærði hvorki
legg né lið og ég sagði Davut að
ég yrði að rannsaka hann áður en
ég gæti sagt hvað ætti að gera við
hana.
Maðurinn, móðirin, amma og
tengdamamma gláptu óttaslegin á
mig. — Hvort ég, karlmannsskepn-
an dirfðist .... ? Og meira að segja
veika konu!
Ég reyndi að gera þeim skiljan-
legt, að óhj ákvæmilegt væri að
skoða sjúklinginn. Loks var lítil, föl
hönd dregin undan lakinu. Ég tók á
slagæðinni, en kerlingarnar nöldr-
uðu.
■— Æ-æ! Fyrr má nú vera, að vera
svona veik — nýgift!
Víst var hún veik og ég þurfti
að mæla hitann. En það tóku þau
ekki í mál. Fjórum sinnum bað ég
um að mega láta mælinn undir
handarholið á konunni, en því var
þverneitað.
Læknar geta líka verið þráir og
komizt í vont skap. Og það gerði
ég. Ég kvaddi í fússi og fór. Ég
kenndi í brjósti um konuna, en hvað
gat ég gert?
Þegar ég ver að snarast á bak,
kom Davut hlaupandi og bauðst til
að koma mælinum fyrir, ef ég segði
honum hvernig ætti að gera það.
Ég féllst á það. Ég sneri bakinu að
sjúklingnum -— og mælirinn sýndi
nærri því eins mörg stig og til voru
á honum. En hvað gekk að konunni?
Það gat ég ekki vitað nema með
rannsókn, sem ég fékk ekki að gera.
Davut starði á mig: — Þú verður að
lækna hana!
— Hvernig fór þetta svo á end-
anum? spurðum við Gúnes.
— Þau klipptu smágat á lakið,
svo að ég gat stungið í hana peni-
cillinsprautu. Hugsaði með mér, að
það gæti ekki spillt. Og það reynd-
ist svo. Davut kom viku seinna og
sagði að konan væri á batavegi.
Hann og móðir hans þökkuðu bæði
Allah fyrir að hann vísað þeim á
mig, en við mig sögðu þau ekki svo
mikið sem svei þér.
— Þú hefur verið svo mikið er-
lendis, Tarik, að þú giftist líklega
útlendri stúlku einhverntíma. Hvað
heldurðu að hún mamma þín segði
við því.
— Ekki orð, því að hún mundi
detta niður dauð á sama augnabliki.
Svona fólk eins og þig, með bert
andlitið og ekki svo mikið sem klút
yfir höfðinu, kallar hún gavur. Hún
fyrirgefur þér ekki heldur, að þú
ert með bera handleggi og kálfa.
— Þá kærir hún sig víst ekki um
að ég heimsæki hana?
Framh. á bls. 14.