Fálkinn - 29.09.1964, Page 20

Heimsókn að Þórustöðum í Ölíusi og spjaUað við ung
hoíníirzk hjón, sem nýlega festu kaup á þessu stórbýli og
höfðu þó alið allan aldur sinn
Flóttinn úr sveitunum heldur áfram 1 stríðum straumum,
það eru ekki einvörðungu kotbændur á annesjum og í afdöl-
um sem flosna upp af torfunni og hrekjast á mölina. Hvert
stórbýlið á fætur öðru legst í eyði, jafnvel gróin höfuðból í
kostaríkum héruðum. Þess eru dæmi að heilar sveitir og
hreppar leggist í auðn á skömmum tíma. Þéttbýlið við sjávar-
síðuna og þó einkum plássin á suðvesturlandi draga fólkið til
sín með undarlegu seiðmagni, þar hnappast fólkið saman
og hreiðrar um sig hvert ofan í öðru í stórum steinsteyptum
báknum og hefur tekk fyrir gras og sjónvarp fyrir sólarlag,
strætó fyrir reiðskjóta. Og fyrrum stórbændur á landnáms-
jörðum og höfðingjasetrum, þeir fara á eyrina ellegar komast
í pólitíið og rölta um rykugar götur höfuðstaðarins og hasta
á ódæla krakka eða eltast við drukkinn ólánslýð.
En heima í sveitinni þar sem nú er enginn lengur að nytja
túnið, síðan bóndinn leiddi búsmala sinn í sláturhús og lokaði
bænum í síðasta sinn, þar halda þeir innreið sína í bæinn,
þeir frændur raki og fúi, þar heyrist ekki lengur hnegg í
haga né baul á bási og þúsund ára sögu þessa býlis lýkur
með auglýsingu í Tímanum: Jörð til sölu ...
Það þykir því tíðindum sæta að hitta fólk, sem leggst
gegn þessum þunga straumi tímans og fer hina leiðina: selur
allt sitt í bænum og flyst búferlum í sveitina.
Fyrir skemmstu komum við í heimsókn á stórbýli austan
fjalls þar sem ung hjón af mölinni hafa byrjað búskap í
stórum stíl og láta engan bilbug á sér finna,
20 FÁLKINN '
Flestir munu kannast við Þórustað í ölfusi einhverja mestu
búskaparjörð sunnanlands. Fram að stríðsárum var þarna
um að ræða meðalbú, en þá festi reykvískur kaupsýslumaður
kaup á jörðinni og hóf þar mikil umsvif, braut land til rækt-
unar og ræsti fram víðáttumiklar mýrar. Hann reisti stór og
vegleg íbúðarhús og gripahús á jörðinni og á fáum árum var
þarna komin ein mesta bújörð landsins. Nu í sumar ákvað
Pétur á Þórustöðum að draga sig í hlé enda hniginn á efri ár
og farinn að lýjast. Hefur hann þó verið þrekmaður hinn
mesti og er það helzt til marks að hann var kominn á sex-
tugsaldur og hafði ekki unnið líkamlega vinnu fram að því,
er hann keypti kotið Þórustaði og hóf það til vegs og virð-
ingar.
Það voru ekki gamalreyndir búhöldar eða hrútakóngar sem
sóttu fastast eftir Þórustöðum þegar þeir urðu falir í sumar.
Það voru ung hjón úr Hafnarfirði, sem alið höfðu allan aldur
sinn í kaupstað. Ingólfur hafði staðið innan við búðarborð
lengst af ævi sinnar, handlangað dósamat og harðfisk yfir
diskinn og talið aurana úr lófa húsmæðranna. Hann var verzl-
unarstjóri hjá Kaupfélaginu í Hafnarfirði og við höfum ann-
arra orð fyrir því að hann var óvenju vinsæll í starfi sínu
enda röskur og lipur. Fram til þessa var saga þessara ungu
hjóna í litlu frábrugðin sögu ungs fólks á íslandi um þessar
mundir, þau eignuðust börn og buru og komu sér „áfram'1
af kappi, nutu lífsins í ríkum mæli og heppnaðist flest fyrir
dugnað og ósérplægni. Þau byrjuðu búskapinn hjá foreldr-
um hennar og smám saman voru færðar út kvíarnar. loks