Fálkinn - 12.10.1964, Qupperneq 29

ingar sínar að miklum mun.
Árangurinn hefur orðið sá, að
víða er sala á sígarettum komin
í sama horf og hún var í, áður
en skýrslan góða birtist.
Áróðurinn gegn sígarettu-
reykingum hefur ekki verið
aukinn að sama skapi. Enda er
kannski varla við því að búast,
því víða eru heil þjóðfélög
orðin háð sígarettureykingum.
í Svo má að minnsta kosti segja
• um íslendinga. Haldið þið
kannski ekki að blessuðum
6 ríkiskassanum okkar brygði
við, ef allt í einu hættu að
seljast hérna sígarettur? Og
í ef það bættist svo 'við að ríkið
þyrfti að leggja út stórfé til
i áróðurs gegn þessari miklu
tekjulind sinni! Nei, það er
víst varla von á þeirri vindátt
í bráð, ef dæma á eftir öllum
sólarmerkjum. Verst ef banda-
rísk stjórnarvöld taka upp á
þeim skolla, sem nú er talað
um, að setja eiturmerki á um-
búðir þessarar vinsælu mun-
aðarvöru!
En hvað sem því öllu líður,
þá eru sígarettureykingar
óhollar og það vita engir betur
en miklir reykingamenn sjálfir,
þótt þeir geti ekki séð óholl-
ustuna með berum augum þ. e.
sín eigin lungu. En við birtum
hér, og þá einkum fyrir reyk-
ingamenn og foreldra sem
finnst það meinlaust, þótt
krakkagreyin fái sér „smók“,
myndir af lungum í sænskum
reykingamanni. Það þarf nátt-
úrlega ekki að taka það fram,
að maðurinn er steindauður og
að hann dó úr lungnakrabba-
meini.
AJfræðiorðabókin
Framhald af bls. 23.
ásamt þekktasta rithöfundi,
sem hann gaf út eftir, Walter
Scott.
Constable hafði boðið hóflega
í Britannica, og þegar Bell dó,
bauðst hann til áð kaupa út-
gáfuréttinn og það sem eftir
var af upplaginu fyrirj 14.000
pund, en því var hafnað. Það
var ekki fyrr en 1814, að fyll-
ing tímans kom, hvað kaupin
snerti en þá fékk hann Jíka
allt saman fyrir 4500 pund.
Verkið mátti þá heita strandað.
Fjöldi greina var orðinn úr-
eltur, nízka útgefendanna hafði
ekki leyft þá breytingu á rit-
stjórninni, sem nauðsynleg
hefði verið ef verkið hefði átt
að íylgjast með tímanum.
Constable var maðurinn, sem
gat komið lífi í tuskurnar.
Hann var útgefandi á heims-
mælikvarða og skildi að smá-
munasemi var ekki leiðin til
mesta hagnaðar. Hann vildi fá
beztu starfsmenn, sem völ var
á, og borga þeim vel.
Dugald Stewart, prófessor í
heimspeki, sem var þekktur
maður á þeim tíma fékk t. d.
1000 pund fyrir að skrifa eina
grein, það var- fimm sinnum
meira en vesalings Smellie
hafði fengið fyrir að skrifa alla
fyrstu útgáfuna, árið 1771.
Þegar Constable kom til
skjalanna fór orðabókin að
breytast í það trausta 'og
ábyggilega verk, sem brátt var
fyrirmynd í áreiðanleik heim-
ilda og góðum stíl. Mjög góðir
höfundar voru tengdir alfræði-
bókinni t. d. Walter Scott sem
skrifaði um riddaratímabilið
sem var sérgrein hans. Sjálfur
hafði hann orðið fyrir svo
sterkum áhrifum frá stoltum
venjum riddaratímans að hann
neitaði að taka við borgun af
ritstjóra verksins, sem heim-
sótti hann á nýbyggða lands-
setrið Abbotsford til þess að
þakka honum fyrir greinina og
borga um leið 100 pund. Rit-
stjórinn varð að sannfæra
Scott um það að peningarnir
myndu lenda í vasa Contabie
sjálfs, ef hann tæki ekki við
þeim, til þess að rithöfundur-
inn fengist til að þiggja féð.
Hann kvaðst aldrei hafa látið
sig dreyma um að taka við fé
af bróður í andanum.
Á þessum árum bættust fleiri
ágætir menn við sem höfundar
alfræðibókarinnar. Má þar
nefna Heimspekinginn James
Mill, föður Stuart Mill, og
hagfræðingana Malthus og
Ricardo. Constable hafði þá
undirbúið 7. útgáfu þegar hann
varð gjaldþrota árið 1826. Tvö
síðustu ár ævi sinnar reyndi
hann að greiða 200.000 pund
en dó áður en þeirri greiðsiu
yrði lokið. Þegar hann dó
keypti firmað A & C. Black
bókina fyrir 6000 pund, sem
var aðeins dropi í hafið.
Black lagði 110.000 pund í
verkið og fleiri fræg nöfn bætt-
ust við í samstarfshópinn. 1875
kom hin fræga 9. útgáfa, sem
jafnvel fjallaði um biblíuna frá
vísindalegu sjónarmiði. Þar
með var hinu þröngsýna trúar-
kerfi algerlega varpað fyrir
Framhald á bls. 33.
<8 ® (oj(°3f) CgJ ® V eftfa* mort Walker
FAlmnn
29