Fálkinn - 15.02.1965, Blaðsíða 24

Það hefur geisað inflúenzu-
faraldur í Sovétrikjunum, að
minnsta kosti í helztu borgun-
um, en hann mun nú vera
genginn um garð án þess að
hafa valdið verulegum skakka-
föllum, þótt slíkir faraldrar
komi ævinlega mikilli röskun
á líf manna þar sem þeir geisa.
Ekkert er hægt að fullyrða um
að þessi inflúenza berist víðar,
þótt reynsla sé fengin fyrir því
að hún er sjaldan staðbundin
og virðir engin landamæri.
Inflúenzan hefur ekki alltaf
verið jafn tiltölulega meinlaus
og hún er orðin nú. Hún hefur
gengið yfir heiminn með nokk-
uð jöfnum millibilum (ýmist
20 eða 50 ár) í margar aldir
og hófust helztu faraldrar sem
sagan greinir frá árin 1627,
1729, 1788, 1830, 1847, 1872,
1890, 1918, og 1957. Af þeim
mun faraldurinn 1918, „spánska
veikin", hafa verið langmann-
skæðastur og er þá talið að 10
milljónir manna að minnsta
kosti hafi orðið honum að bráð.
Hér á landi var mikill mann-
dauði af vöidum inflúenzunn-
ar 1918, ekki sízt í Reykjavík.
Ekkert land í heimi mun þá
hafa sloppið við sóttina.
Inflúenza er mjög smitandi
og berst smitið ýmist með
snertingu eða í loftinu yfir
stuttan veg. Meðgöngutíminn
er einn eða tveir sólarhringar,
og unglingum er sérstaklega
hætt við veikinni. Þeir faraldr-
ar sem ganga yfir allan heim-
inn geta skollið á hvenær sem
er ársins, en hinir sem tak-
markast við einstök lönd eða
byggðarlög koma að vetri til.
Fólk sem lítil samskipti hefur
við umheiminn verður sérstak-
lega fyrir barðinu á inflúenzu.
Það eru ekki nema rétt rúm
þrjátíu ár siðan að sjúkdóms-
valdurinn var greindur og
reyndist vera veira, en áður
höfðu menn talið hann vera
bakteríu. Síðar hefur komið á
daginn að það eru margar
veirutegundir sem valda inflú-
enzu og skiptast þær aftur í
undirflokka. Asíuveikin svo-
nefnda, inflúenzan sem barst
út um heiminn frá Kína árin
1957—’58, var þannig af einum
undirflokki hinnar svonefndu
C-tegundar og sú sem gengið
hefur í Sovétríkjunum af teg-
undinni A-2. Hægt er að rækta
veirurnar í músum og eggjum
og vinna þannig bóluefni.
Inflúenza gerir fyrst vart við
sig með verkjum í höfði og
vöðvum og sótthiti fylgir með.
Þurrahósti fylgir á eftir einn
eða tvo daga og hitinn hækk-
ar. Venjulega eru veikindin
stutt (fjórir til sex dagar), en
fyígikvillar eins og t. d. lungna-
bólga koma oft í kjölfarið og
það eru þeir, en ekki inflúenz-
an sjálf, sem hafa valdið hin-
um mikla manndauða. Með til-
komu hinna nýju lyfja, fyrst
súlfalyfjanna og nú fúkkalyfj-
anna, hefur tekizt að mestu að
ráða bug á þessum fylgikvill-
um. En jafnvel þótt engir slík-
ir kvillar geri vart við sig,
geta eftirköst inflúenzunnar
verið löng og strembin, þótt
það sé sjaldnast sem betur fer.
Menn verða mjög ónæmir fyrir
veikinni eftir að hafa haft
hana, en ónæmið minnkar all-
ört og hverfur á nokkrum mán-
uðum.
Engin sérstök lækning er til
við inflúenzu. Þar sem veira
er sjúkdómsvaldurinn duga
engin súlfa- eða fúkkalyf, sem
aðeins bitna á bakteríum. En
þau lyf koma semsagt að
góðu gagni við fylgikvillunum.
Mestu máli skiptir að menn
hvílist vel og lengi. Fram á
síðustu ár hafa tilraunir til að
koma í veg fyrir faraldur, eins
og t. d. sóttkví, mistekizt, en
bólusetning hefur gefizt vel og
allar vonir til að framvegis
verði hægt að koma í veg fyr-
ir heimsfaraldra.
• íslenzkar
húsmæður
Framh. af bls. 9.
inn og gátuð iðkað sund á
hverjum degi?“
„Það var indælt að fara á
ströndina, en ómögulegt að
synda í sjónum. Þetta var gal-
opið úthaf, Indlandshafið sjálft
með sínum ógurlegu holskefl-
um, sem ég var dauðhrædd við,
og auk þess fullt af hákörlum
og sæslöngum. Sæslöngurnar
eru baneitraðar en skaðlausar,
því að þær ráðast aldrei á fólk.
Oft eru þarna höfrungar að
leika sér í sjónum, og þeir
vilja gjarnan leika við menn-
ina, en dettur aldrei í hug að
gera neinum mein.“
„Hvernig kunnirðu við ind-
verska matinn?"
„Við lifðum mest á ávöxtum
og grænmeti og sneiddum hjá
sterkasta kryddinu. Hádegis-
verðinn fengum við sendan
heim úr indversku matstofunni
sem rekin er á vegum Guð-
spekifélagsins. Hann var svo
ríflega útilátinn, að einn
skarnmtur nægði okkur fjór-
um og meira en það. Kvöld-
verðinn framreiddi ég sjálf:
oftast létta grænmetisrétti,
salöt og stundum omelettur.
Eggin voru x’eyndar ekki sem
bezt og sjaldan ný. Dag nokk-
urn var meira að segja full-
skapaður ungi í einu þeirra —
mér varð svo um, að ég missti
það á gólfið í skelfingu."
Bananar og kókoshnetur
fótœklingaíœða
„Hvaða ávextir voru algeng-
astir?"
„Það var mikið úrval. Við
borðuðum ósköpin öll af banön-
um — þeir voru mjög góðir,
stórir og ódýrir: 24 stóreflis
bananar fyrir tíkall — appel-
sínurnar voru líka stórar og
svipaðar mandarínum á bragð-
ið, vatnsmelónurnar voru sval-
andi í hitanum og kókoshnet-
urnar mikið sælgæti. Bananar:
og kókoshnetur voru algeng-
ustu ávextirnir, enda kallaðir
fæða fátæklinganna. Límur af
tveim gerðum, stórar og sætar
eða litlar og súrar, var mikið
um, og sterkgrænum, perulagá
ávexti, rauðum að innan, sem
heitir papaya, borðuðum við
talsvert af. Eplin voru aftur á
móti bragðlaus og þurr. Þau
komu ofan af hálendinu og
voru dýr. Vínber voru heldur
ekki góð, rauðleit og vatns-
kennd. Döðlurnar voru afleitar,
líkastar mold á bragðið, enda
hafði ég ekki lyst á þeim eftir
að sjá þær seldar á götunum
— þar lágu þær í rykföllnum
hrúgum, og seljendurnir höfðu
hjá sér svipur til að geta stugg-
að öðru hverju við flugunurú
sem settust á þær. Undir vorið
kom guðafæðan mangó á mark-
aðinn. Það eru til einar 800 teg-
undir af því í Indlandi, og þá
tíu mánuði ársins sem það fæst
ekki, tala menn um það með
hrifningu og renna augunum
til himna við tilhugsunina að
fá það aftur.“
„Hvað drukkuð þið með
matnum?"
„Stundum súrmjólk, hleypta
með sítrónusafa, en kúamjólk
er dýr þarna um slóðir. Við
fengum venjulega einn pela af
buffalamjólk á dag. Hún er
þykk og ógerilsneydd, ágæt á
bragðið, en súrnar undir eins
í hitanum, og við höfðum ekki
ísskáp. Við fengum hana senda
heim — þ. e. a. s. klukkan
fimm á morgnana kom maður
með hana í handarhaldslausri
koparkrukku, en hann gat ekki
sagt annað en ,Yes, sir‘ og
ro,\M i cohtina
mai*niiKar
•iikigilMtlli 21
«ímar > SIÍÍO-21 BJR.»
Uaukur (juðmutuÍAACH
91 o:í7
24
FALKI imn