Fréttablaðið - 17.10.2009, Síða 24

24 17. október 2009 LAUGARDAGUR
Ég er hins
vegar ekki
tilbúinn til
að kaupa mér
frið í málinu
gegn hvaða
gjaldi sem er.
S
jálfstæðisflokkurinn kynnti
efnahagstillögur sínar í vik-
unni. Verði farið eftir þeim
telur flokkurinn að hægt sé
að bæta afkomu ríkissjóðs um
85 til 90 milljarða króna. Því
sé hægt að ná fram án þess að leggja á
nýja skatta eða hækka þá sem fyrir eru;
Bjarni segir það enda uppskrift á enn
lengri kreppu að hækka skatta ofan í
niðurskurðinn.
„Við teljum hættulegt að hækka skatta
ofan í niðurskurðinn, það er hvergi ann-
ars staðar gert. Nærtækast er að horfa
til Bretlands, en þar er risastórt verkefni
sem bíður stjórnvalda við að ná jafnvægi
í ríkisbúskapnum. Þar keppa flokkarnir
um hylli kjósenda með niðurskurðartil-
lögum, en hvorugur flokkanna talar um
nýja skatta.“
Tekjutilfærsla
Bjarni segist ekki gera ágreining við rík-
isstjórnina um hve mikið þurfi að skera
niður, flokkurinn hafi þó athugasemdir
við hvernig það er gert. Þar sé lykilatriði
að ná hámarkshagræðingu í ríkisrekstri
og reyna að verja þjónustustigið.
Hvað tekjuhliðina varðar skilji him-
inn og haf stjórnina og Sjálfstæðisflokk-
inn. En er hægt að loka fjárlagagatinu
án nýrra skatta? Bjarni segir svo vera,
hægt sé að sækja tekjur á annan hátt
fyrir ríkissjóð.
„Í fyrsta lagi er það þessi gamla saga,
að koma hjólum atvinnulífsins af stað.
Það þarf einfaldlega að skapa ný tæki-
færi, draga hingað heim nýja fjárfest-
ingu og laga umhverfi fyrirtækjanna
þannig að við björgum störfum og sköp-
um ný.
Í okkar huga er skynsamlegt að horfa
til þeirra frestuðu skatttekna sem liggja í
lífeyrissjóðskerfinu. Nýta þær tímabund-
ið, eða eftir atvikum með kerfisbreyting-
um á skattlagningu lífeyrissjóðstekna,
til að brúa fjárlagahallann yfir erfiðasta
tímabilið.“
Sjálfstæðisflokkurinn kynnti í vor þær
hugmyndir að skattleggja inngreiðslur
í lífeyrissjóði í stað útgreiðslna. Þannig
mætti færa til í tíma tekjur sem ríkið
hvort eð er ætti eftir að fá. Bjarni segir
sjálfstæðismenn strax hafa bent á kosti
og galla þeirrar hugmyndar, en megin-
atriðið hafi verið að sýna vilja og leita
leiða til þess að forða atvinnulífi og heim-
ilum frá nýjum sköttum og álögum. Þetta
hafi verið góður valkostur sem skapaði
umræðugrundvöll. Minna hefði þó farið
fyrir umræðum af hálfu stjórnvalda.
Ein af mögulegum leiðum sem flokkur-
inn leggur nú til er að beita þessu aðeins
á séreignarsparnað.
„Þar á hið opinbera um það bil 100
milljarða í frestuðum skattgreiðslum. Ef
menn myndu ákveða núna að vinda ofan
af þeirri frestun og taka skatttekjurnar
til sín strax, fengi ríkið 75 milljarða og
sveitarfélögin 25. Þetta eru ekki nýjar
tekjur, hér er verið að færa til í tíma hve-
nær ríkið tekur til sín skattpeninga.“
Bjarni segist skynja minni mótbyr við
tillögunum núna. Í millitíðinni hafi menn
séð framan í þá skatta sem á að leggja á
og betur áttað sig á því í hverju verkefn-
ið er fólgið. „Allir myndu horfa til þess
hvaða sjóði menn eiga til ráðstöfunar til
vara við aðstæður eins og þessar, inni á
hverju heimili, í hverju fyrirtæki og ég
er viss um að aðrar þjóðir myndu einn-
ig gera það. Ég er viss um að Norðmenn
myndu skoða þá digru sjóði sem þeir
hafa úr að spila áður en þeir myndu taka
ákvörðun um nýja skatta, ef þeir þyrftu
að loka fjárlagagati vegna tímabundins
samdráttar í hagkerfinu.“
Endurskoða áætlun AGS
Ríkisstjórnin vinnur eftir samkomu-
lagi sem gert var við Alþjóðagjaldeyris-
sjóðinn (AGS). Bjarni segir þá áætlun að
nokkru leyti barns síns tíma og vill að
hún sé endurskoðuð, enda hafi hún átt að
vera til stöðugrar endurskoðunar. Bjarni
telur til dæmis ekki þörf á þeim miklu
lántökum sem gert er ráð fyrir. Hann
segir þríþætta ástæðu fyrir því að koma
sér upp stórum gjaldeyrisvaraforða.
„Í fyrsta lagi er það til að skapa traust
á áætlun stjórnvalda um efnahagslega
endurreisn. Í öðru lagi er það til að við
höfum fjármagn til að spila úr og standa
í skilum með afborganir af erlendum
lánum. Í þriðja lagi er þetta til að gera
okkur kleift að aflétta gjaldeyrishöftum
og styðja við krónuna.
Í grunninn er þetta ekkert flókið
Sjálfstæðisflokkurinn kynnti í vikunni umfangsmiklar efnahagstillögur sínar. Kolbeinn Óttarsson Proppé settist niður með
Bjarna Benediktssyni og kynnti sér hvernig formaðurinn telur best að koma landinu til bjargar. Bjarni segir stjórnarkreppu í
landinu og flokkur hans muni ekki skera stjórnina úr Icesave-snörunni. Hann telur hægt að komast skjótt úr kreppunni.
FORMAÐURINN Bjarni Benediktsson segir verkefni sitt að gera Sjálfstæðisflokkinn á ný leiðandi afl í íslenskum stjórn-
málum. Hann kvartar yfir samráðsleysi stjórnvalda. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Með okkar tillögum bendum við á aðra
leið en sjóðssöfnun til að aflétta gjald-
eyrishöftunum og teljum lánsþörfina að
öðru leyti ofmetna. Vil viljum frekar að
þrýstingnum sem er á krónunni sé aflétt
með útgáfu ríkisskuldabréfa í stað þess-
ara miklu lána. Þeir sem eiga kröfur á
íslenskar krónur og vilja fara úr landi
geti þá skipt þeim yfir í kröfur á íslenska
ríkið á langtímaskuldabréfum. Auðvitað
þarf að skapa hvata fyrir þá til að gera
þetta og leiðin til þess er að lækka stýri-
vexti myndarlega.
Þar fyrir utan teljum við að fullmik-
ið hafi verið lagt í þetta plan, sem er svo
sem skiljanlegt. Á sínum tíma loguðu
eldar um alla Evrópu og fjármálakerfi
heimsins var í uppnámi. Þá hafði enginn
trú á því að við Íslendingar gætum unnið
okkur út úr þessu á næstunni.
Í millitíðinni hefur komið í ljós að
vöruskiptajöfnuður hefur verið jákvæð-
ur í þrettán mánuði og búið er að leggja
fram áætlanir um að ná ríkissjóði í jafn-
vægi og skila afgangi innan fárra ára. Ef
við gerum, til viðbótar við þetta, ráðstaf-
anir til að laða að erlent fjármagn er ég
ekki í vafa um að traustið á íslenska hag-
kerfinu kemur hratt og örugglega.“
Ekki flókið verkefni
Mikið hefur verið rætt um stöðugleika-
sáttmálann og hvort hann sé í uppnámi.
Bjarni segir sáttmálann mikilvægan þótt
hann hafi verið neikvæður í garð hans
í fyrstu. Stóri ókostur hans sé að aðilar
vinnumarkaðarins hafi gefið ríkisstjórn-
inni of mikið svigrúm til óljósra skatta-
hækkana.
„Mér leist illa á áformin um nýja
skatta frá upphafi og áttaði mig ekki á
því hvaða skattar þetta voru. Ég hef innt
suma fulltrúa úr atvinnulífinu eftir því
hvaða skattar það voru sem þeir höfðu
í huga þegar sáttmálinn var gerður –
vegna þess að það er gert ráð fyrir að
afkomubati ríkissjóðs verði að hluta til
fjármagnaður með nýjum sköttum – en
fæ engin svör.“
Bjarni segir það stórkostleg afglöp rík-
isstjórnarinnar ef sáttmálinn brestur og
er ekki bjartsýnn á að hann haldi. Ríkis-
stjórnin hafi beint kröftum sínum allt of
víða. „Ég tel að ríkisstjórnin hafi sett of
mörg mál á dagskrá strax í vor. Ég held
að í grunninn sé þetta ekkert flókið, þetta
er tiltölulega einfalt verkefni; það þarf að
loka fjárlagagatinu og koma efnahagslíf-
inu aftur í gang. Það þýðir að það þarf að
skapa sátt um hvar á að skera niður og
ræða við alla hlutaðeigandi um hvernig
við náum til baka tekjustraumi ríkisins.
Ef mönnum tekst að gera þetta kemur
allt hitt af sjálfu sér, þá losna menn við
atvinnuleysið, þá eiga menn betur fyrir
útgjöldum í velferðarkerfinu – bæði í
heilbrigðis- og menntamálum, löggæslu-
málum og hverju sem er. Ef menn klikka
hins vegar á þessu grundvallaratriði
verða erfiðleikarnir bara meiri og meiri
með hverjum deginum sem líður. Mér
finnst ríkisstjórnin hafa gert afskaplega
lítið til að reyna að skapa sátt um þessi
meginverkefni.“
Stjórnarkreppa
Nú er ár liðið frá hruninu og Bjarni
segir þann tíma vannýttan. Þau pólit-
ísku átök sem einkennt hafi tímabilið
hafi ekki verið til mikils gagns fyrir
þjóðina. Skortur á samráði einkenni
stjórnina, vel megi vera að slíkt ástand
hafi verið við lýði áður, en eins og stað-
an sé í dag kalli menn eftir meira sam-
ráði.
Sú krafa hefur heyrst að einfaldast sé
að mynda þjóðstjórn, væru sjálfstæðis-
menn til í það?
„Ef sú staða kemur upp að kallað er
eftir okkar kröftum til að taka þátt í
landsstjórninni munum við að sjálfsögðu
hlýða því kalli. Við erum hins vegar
ekki hér á þinginu með okkar fremsta
markmið að fella stjórnina; það er ekki
þannig, jafnvel þótt stjórnin virðist á
köflum hafa það sem sitt fremsta mark-
mið að halda okkur frá völdum.
Það er stjórnarkreppa í landinu og það
er ekki vegna þess að stjórnarandstað-
an hafi gengið svo hart fram gegn ríkis-
stjórninni. Þetta eru meira eða minna allt
innanmein, heimatilbúin vandræði.“
Bjarni segir sjálfstæðismenn ekki
munu skera ríkisstjórnina niður úr Ice-
save-snörunni. Ef stjórnin geti ekki
klárað málið eigi hún bara að fara frá.
Hvað það mál varði liggi það nokkuð ljóst
fyrir.
„Alþingi sagði í sumar: Gott og vel, við
erum tilbúin til að verja sex prósent af
hagvextinum á ári frá 2016 til 2024 til að
leysa þetta mál. Það er okkar tilboð um
lausn. Bretar og Hollendingar eru aug-
ljóslega ósáttir við þetta, en ég tel þetta
mjög vel boðið af okkar hálfu. Reyndar
er þetta miklu meira en hægt er að ætl-
ast til af okkur miðað við aðstæður, því
okkur hefur verið neitað um réttinn til
að fá úr þessu skorið. Sú umræða um að
við verðum að losna við málið hljómar
í mínum eyrum þannig að ríkisstjórnin
standi sig ekki.“
En hvað gerist ef Icesave verður ekki
samþykkt?
„Það er ekki gott að segja. Ég held að
það hafi verið gert of mikið úr því sem
þá muni gerast, allt of mikið. Ég held að
mögulega opnist augu manna fyrir því
að við höfum frá fyrsta degi sagst ætla
að virða allar okkar skuldbindingar.
Hver ætlar að fara að beita okkur efna-
hagslegum þvingunum við þær aðstæð-
ur? Ég neita að trúa því að sú verði nið-
urstaðan. Það sem er slæmt er að þetta
getur tafið endurreisnarstarfið og ég tek
undir með þeim sem benda á það. Ég tek
líka undir með þeim sem segja að best
væri að fá málið frá. Ég er hins vegar
ekki tilbúinn til að kaupa mér frið í mál-
inu gegn hvaða gjaldi sem er; það kemur
ekki til greina.
Skapa traust á ný
Bjarni Benediktsson hefur verið formað-
ur Sjálfstæðisflokksins í hálft ár. Hann
segir að á þeim tíma hafi viðhorf gagn-
vart flokknum breyst, en mikið verk sé
óunnið í að skapa traust á ný.
„Ég lít einfaldlega þannig á að vinnan
hjá mér við að efla traust á flokknum sé
rétt að byrja. Ég hef hins vegar skynj-
að mjög mikla viðhorfsbreytingu gagn-
vart Sjálfstæðisflokknum frá því sem
var í vor. Það er svo sem ekkert nema
eðlilegt að fólki fyndist flokkur sem
var að tapa miklu fylgi og var að fara
úr ríkisstjórn ætti að halda sig til hlés.
Mér fannst erfitt að koma okkar sjónar-
miðum að í umræðunni, en finnst and-
rúmsloftið allt annað í dag. Það breytir
því ekki að ég tel að flokkurinn eigi enn
mjög mikið verk fyrir höndum með að
endurheimta traustið.“
Bjarni segir það stóra verkefni flokks-
forystunnar að koma því að fyrir hvað
flokkurinn í raun standi, nokkurt bil sé á
milli þess og viðhorfs almennings gagn-
vart flokknum.
➜ GÓÐUR ÁFANGI
Samkvæmt könnun Fréttablaðsins sem gerð var síðastliðinn fimmtudag, fer fylgi
Sjálfstæðisflokksins vaxandi. Hann mældist með 34,8 prósenta fylgi, töluvert hærra en í
kosningunum þegar hann fékk 23,7 prósent atkvæða.
„Þetta er í samræmi við þá tilfinningu sem ég hef haft að það sé vaxandi stuðningur við
okkar málstað við þessar erfiðu aðstæður. Við höfum verið að tefla fram leið úr þessari
þröngu stöðu og ég held að fólk sé að kalla eftir lausnum.
Á hinn bóginn tek ég þessu með ró og af yfirvegun. Ég lít enn þannig á hlutina að ég
horfi til mun lengri tíma til að styrkja stöðu flokksins. Það er mikilvægt verkefni að gera
hann á ný að leiðandi afli í íslenskum stjórnmálum og stærsta flokknum.“