Fréttablaðið - 24.10.2009, Page 18

18 24. október 2009 LAUGARDAGUR
UMRÆÐAN
Jóhann Tómasson
skrifar um samfélags-
mál
Þegar ég var ungur, höfðum við, sem vild-
um verða alvöru lækn-
ar, áhuga á að komast að
hjá góðum læknum. Eftir-
sóknarverðar fyrirmyndir
voru þeir, sem þóttu góðir klínik er-
ar og hagleiksmenn. Þar var ég
lánsmaður í meira lagi. Auk merkra
lækna, sem ég naut handleiðslu
hjá, átti ég einstakan tengdaföður.
Hann var ekki einasta mikill lækn-
ir. Hann var einstakur maður, sem
bar af öðrum í fágun og siðfestu. Á
honum sannaðist, að einungis góður
maður verður góður læknir. Hann
var alla ævi að hugleiða og skrifa.
Um hag alþýðu og heilbrigðismál.
Aldrei um eigin hagsmuni, enda
notaði hann ekki orðið ég í skrif-
um sínum.
Mér til nokkurrar gremju vildi
hann hugsa gagnagrunnsmálið árið
1998 rækilega, áður en hann tjáði
sig um það við mig. Vinstri sinn-
aður eins og hann alla tíð var sá
hann auðvitað strax, að þarna var
kommúnismi á ferð. Ein sjúkra-
skrá fyrir hvern einstakling var
hugmynd, sem hann hafði lengi
hugleitt. Þegar hann síðar átt-
aði sig á því, að áhættufjárfestar
stóðu á bak við hugmyndina, kvað
hann strax upp úr með það, að ekki
myndu þeir lengi bíða fjár síns. Það
kom enda á daginn. Ári síðar, 1999,
færði Davíð Oddsson þeim sex
milljarða króna úr ríkisbönkunum
á silfurfati. Þar með hófst
viti firrtur slagur Íslend-
inga um gráu hlutabréfin í
deCode. Og græðgisfjandi
nýfrjálshyggjunnar varð
endanlega laus í íslenzku
þjóðfélagi.
Hinn 10. janúar 2004
birtist síðasta grein Guð-
mundar Helga Þórðar-
sonar læknis í Morgun-
blaðinu, en þá var hann
áttræður, þorrinn af
kröftum vegna alvarlegra veikinda.
Greinin heitir „Um gróðafíkn“. Þar
fjallar hann um ofurlaunamenn-
ina og segir síðan: „Ef spurt er um
rök fyrir því að greiða mönnum
svo hátt kaup, er því oftast svarað
til, að þessir menn beri svo þunga
ábyrgð og þess vegna þurfi að
greiða svona hátt kaup. Þessi kenn-
ing um ábyrgðartilfinningu ofur-
launamanna hefur beðið nokkurn
hnekki upp á síðkastið af ýmsum
ástæðum, bæði hér á landi og út um
heim. Kemur þar til, að ofurlauna-
mennirnir hafa ekki reynzt eins
ábyrgir og við var búizt; æ fleiri
úr þeirra hópi lenda í klandri vegna
fjármálamisferlis, svo að segja má
að hinn frjálsi markaður logi allur
í slíkum málum.“
Hér sönnuðust enn einu sinni orð
írska skáldsins og heimspekingsins
Iris Murdoch: „Það er eins með sið-
gæðið og gimsteininn. Flestir depla
auga og hraða sér fram hjá. Þannig
hefur margt lífið og listaverk-
ið farið forgörðum.“ Svanasöngur
tengdaföður míns mun glitra eins
og gull á fjóshaugi langt fram á
veg.
Höfundur er læknir.
Gull á fjóshaugi
UMRÆÐAN
Sjöfn Þórðardóttir
skrifar um vímuefna-
vikuna
Vika 43 – vímuvarnar-vikan beinir nú sjón-
um að kannabisneyslu.
Foreldrar fá þau skilaboð
frá sérfræðingum í vímu-
vörnum að hægt sé að tala
um kannabis sem vímu-
efni unga fólksins og mikilvægt sé
að leggjast í forvarnir til að bjarga
komandi kynslóðum.
Við foreldrar megum ekki sofna
á verðinum og mikilvægt er að
foreldrar þekki þau einkenni sem
koma fram hjá unglingum sem eru
að byrja að neyta ólöglegra kanna-
bisefna. Unga fólkið þarf á stuðn-
ingi okkar að halda svo það hefji
ekki neysluna og mikilvægt er að
grípa fljótt inn í ef börn eru að leið-
ast út í neyslu. Sérstaklega þarf að
beina sjónum að 16 til 18 ára ungl-
ingum í framhaldsskólum. Niður-
stöður rannsókna sem hafa verið
gerðar hér á landi á líðan og högum
ungmenna sýna fram á að eftirlit
foreldra, stuðningur þeirra, magn
tíma sem varið er með börnunum,
tengsl foreldra við aðra foreldra og
vini ungmennanna dragi úr líkum
á vímuefnaneyslu og auki líkur á
góðum námsárangri.
Samstarf foreldra í framhalds-
skólum hefur tekið á sig nýja mynd
síðan ný menntastefna leit dags-
ins ljós og menntalög tóku gildi
í júní 2008. Þar er gert ráð fyrir
foreldraráðum í framhaldsskólum
og þar starfa nú sérstakir forvarn-
arfulltrúar. Samstarfið þarf öðru
fremur að einkennast af gagn-
kvæmri upplýsingamiðlun og er
það því fagnaðarefni að foreldr-
ar fái send vefrit eins og Verzlun-
arskólinn hefur gert undanfarið.
Verzlunarskólinn sýnir með þeim
hætti frumkvæði og leggur áherslu
á gott upplýsingastreymi til for-
eldra og forráðamanna nemenda
sinna. Slíkt framtak er til fyrir-
myndar fyrir alla framhaldsskóla
landsins. Það er einmitt á fyrstu
árum í framhaldsskóla sem hætta
er á að foreldrar gefi eftir
eða missi tökin á börnum
sínum, sérstaklega þegar
horft er til niðurstaðna
kannana sem gerðar hafa
verið á neysluvenjum 16
til 18 ára unglinga hvað
varðar áfengisdrykkju og
neyslu kannabisefna. Með
virkri og markvissri þátt-
töku foreldra í framhalds-
skólastarfinu felast sókn-
arfæri fyrir foreldra til
að hafa áhrif á almenna
stefnumótun í skólamálum, þar á
meðal forvarnarmálum.
Hlutverk foreldraráða í fram-
haldsskólum er meðal annars að
styðja við skólastarfið, huga að
hagsmunamálum nemenda og efla
samstarf foreldra og forráðamanna
ólögráða nemenda í samstarfi við
skólann. Með samstarfinu er hægt
að halda uppi öflugu og góðu for-
varnarstarfi og hvetja foreldra til
að sýna samstöðu og halda ekki
eftirlitslaus samkvæmi, leyfa ekki
áfengi fyrir viðburði á vegum skól-
ans í heimahúsi og í samkvæm-
um fyrir skólaböll, svo dæmi séu
tekin.
Æskan leggur grunninn að fram-
tíð hvers einstaklings. Þá mótast
mikilvægar forsendur lífssýnar,
þroska og heilbrigði síðar á ævinni.
Líkt og máltækið segir, lengi býr
að fyrstu gerð. Ungt fólk er veikara
fyrir neyslu vímuefna en fullorðn-
ir og rannsóknir sýna að því seinna
sem ungt fólk hefur neyslu áfeng-
is og tóbaks því minni líkur eru á
að það leiðist út í neyslu vímuefna,
hætti í skóla eða lendi í öðrum erfið-
leikum. Við vitum að börn og ung-
menni eru berskjölduð fyrir áróðri
um neyslu áfengis og annarra
vímuefna. Með öflugu foreldrasam-
starfi, samstarfi við skólayfirvöld,
nemendafélög, fræðslu, upplýsinga-
starfi og hvatningu til heilbrigðra
lífshátta er hægt að sporna gegn
vímuefnaneyslu ungmenna. For-
eldrar eru auðlind í skólastarfi og
með því að taka þátt þá verndum
við það dýrmætasta sem við eigum,
börnin okkar.
Höfundur er formaður Heimilis
og skóla – landssamtaka foreldra.
Samstarf foreldra og
skóla skilar árangri
Íþyngja stjórnvöld hand-
höfum aukinna ökuréttinda?
UMRÆÐAN
Jón Halldór Guðmunds-
son skrifar um aukin öku-
réttindi
Á liðnu sumri hefur enn eitt metið verið slegið í
fjölda erlendra ferðamanna
til Íslands, hvort sem er
fljúgandi eða í ört fjölgandi
komum skemmtiferðaskipa.
Yfirgnæfandi meirihluti
þeirra ferðamanna sem koma til landsins
ferðast með hópferðabifreiðum. Ört fjölgandi
ferðamenn kalla á fjölgun í hópbifreiðaflot-
anum, sem kallar á umtalsverða endurnýjun
þeirra sem hafa réttindi til að aka slíkum öku-
tækjum. Á undanförnum árum hefur nám til
aukinna ökuréttinda hækkað gríðarlega mikið,
sem verður til þess að einstaklingar leggja
ekki út í þann kostnað að afla sér þessara rétt-
inda til þess eins að sinna akstri slíkra öku-
tækja í aukavinnu eins og tíðkast hefur í ára-
tugi. En eins og allir vita er mesti annatími
ferðamannaiðnaðarins yfir hásumarið, sem
hefur það í för með sér að gríðarlegur fjöldi
hlutastarfa skapast í kringum þennan iðnað.
Mikið er um að háskólastúdentar sæki í
þessi störf ásamt öðrum sem nýta sumar fríið
sitt til að afla auka tekna. Hluta þessarar
hækkunar má rekja til þess að hið opinbera
hefur lagt auknar álögur á ýmsa hluta námsins
með því að innleiða blindandi tilskipanir frá
Evrópusambandinu án þess að nýta sér þær
undanþágur sem er að finna í tilskipununum
sjálfum. Á síðustu misserum hafa stjórnvöld
talað fögrum orðum um fjölgun ferðamanna og
að ferðamannaiðnaðurinn muni skila auknum
gjaldeyristekjum í ríkissjóð.
Með setningu reglugerðar nr. 760/2006
um breytingu á reglugerð nr. 501/1997 um
ökuskírteini eru stjórnvöld að innleiða enn
eina tilskipunina frá Evrópusambandinu þar
sem kveðið er á um grunnþjálfun og reglu-
bundna þjálfun ökumanna tiltekinna ökutækja
til vöru- eða farþegaflutninga. Í þessari til-
skipun er kveðið á um að þeir sem hafi gild
ökuréttindi í flokki D til D1 (farþegaflutninga)
og C til C1 (vöruflutninga) þurfi að sækja
endur menntun sem fer fram á 35 stunda nám-
skeiði á fimm ára fresti til að viðhalda atvinnu-
réttindum sínum. Endurmenntun þessi skal
fara fram á vegum ökuskóla sem hefur starfs-
leyfi til að annast slíka endurmenntun. Í 11. lið
inngangs tilskipunarinnar er kveðið á um „að
þessi tilskipun skuli ekki hafa áhrif á réttindi
ökumanns sem er handhafi ökuskírteinis, sem
er nauðsynlegt til að stunda akstursstarfsemi,
fyrir þann dag sem mælt er fyrir um til að fá
starfshæfisvottorð sem vottar grunnþjálfun
hans eða reglubundna þjálfun“. Í öllum hóp-
ferða- og vöruflutningabifreiðum eru ökuritar
og eru þeir allra nýjustu þannig að viðkomandi
ökumaður þarf sérstakt ökuritakort með inn-
byggðum örgjörva sem ber að endurnýja á
fimm ára fresti.
Hingað til hafa aukin ökuréttindi gilt í tíu ár
en árið 2013 verður sú breyting á að gildistími
þeirra verður styttur til samræmis við gildis-
tíma ökuritakortsins og endurmenntunarinnar.
Allt þetta hefur í för með sér umtalsverð
útgjöld fyrir handhafa slíkra réttinda, sem
verður til þess að þeir sem stundað hafa slíka
aukavinnu munu hverfa frá þar sem sá kostn-
aður sem viðkomandi þarf að leggja út í til að
viðhalda atvinnuréttindum er slíkur að enginn
ávinningur er lengur til staðar.
Er það ætlun samgönguráðherra að drepa
þessar stéttir eða ætlar hann að beita sér fyrir
breytingum sem stuðla að eðlilegri endurnýjun
í þessum starfsstéttum?
Höfundur er viðskiptalögfræðingur og með M.A.
í skattarétti.
JÓN HALLDÓR
GUÐMUNDSSON
JÓHANN TÓMASSON
SJÖFN
ÞÓRÐARDÓTTIR
Við erum góðir í að gera hlutina fljótt og vel og ódýrt – skoðaðu: www.max1.is
Hafnarfjörður Dalshraun 5, sími 515 7190.
Reykjavík Bíldshöfði 5a, Bíldshöfði 8, Jafnasel 6, Knarrarvogur 2, sími 515 7190.
Akureyri Tryggvabraut 5, sími 462 2700.
Skoðaðu max1.is
Ný hraðþjónustaí Hafnarfirði Max1 Dalshrauni 5
Max1 opnar í dag nýja hraðþjónustu í Hafnarfirði