Vikan - 07.06.1956, Blaðsíða 12

/ s
G A
F O R S A G A : Það var
óeirð í föngunum. Ég var
fangavörður í fylkisfang-
elsinu í Georgíu. Mér leið
ekld sem bezt sjálfmn.
Það var kominn nýr fangi
I fangelsið — Gwen Ben-
son, 21 árs gömul stúlka. Það átti að taka hana af
lífi fyrir morð. Þetta gerðist fyrir fimmtíu árum. Fang-
elsin voru fangelsi í þá daga, engar uppeldisstofnanir.
Fangarnir kipptu sér ekki upp við það, þótt einn og
einn karlmaður væri tekinn af lífi. En kvenmaður —
og kornung stúlka í þokkabót! Það var annað mál.
Það lá í loftinu, að þeir voru reiðubúnir að fóma lífi
sínu til að bjarga henni. Svo sá ég hana og talaði
við hana nokkur orð. Eftir það fór mér að líða illa.
Og eftir nokkrar andvökunætur, ákvað ég að bjarga
henni!
W
G gerði mér fullkomlega ljóst að þetta var glæfraspil. En tening-
unum var kastað. Ég var búinn að ákveða að gera hvað ég
gæti til þess að koma í veg fyrir að Gwen Benson yrði hengd.
Ég var búinn að gera hennar málstað að mínum málstað;
úr þessu yrði ekki aftur snúið. Það hlaut eitt yfir bæði að ganga.
Plækjan var svo furðuleg að ef hér hefði ekki verið um líf eða dauða
að tefla, hefði þetta verið nærri _ því kátbroslegt. Annarsvegar dauða-
dæmdur fangi, sem eftir laganna bókstaf átti fáeinar klukkustundir ólifð-
ar. Hinsvegar einn af mönnunum, sem áttu að gæta fangans. Og í sam-
einingu aetluðu þessir tveir aðilar — fanginn og fangavörðurinn — ekki
einasta að brjóta lögin; þeir voru bókstaflega búnir að segja þeim stríð
á hendur!
Ég hafði enga áætlun umfram þá að ná Gwen Benson út úr dauðaklef-
anum. Hitt —- framtíðin —- varð að bíða síns tíma. Eitt gerði ég mér þó
ljóst frá upphafi. Það var feikn mikilvægt atriði, en það stoðaði ekki
annað en horfast í augu við það.
Það var elcki hœgt að homa stúlkunni út úr fangelsinu.
Ég gat það einfaldlega ekki. Lífsvon hennar fólst í þvi að hægt yrði
að leyna henni í fangelsinu sjálfu, fela hana, biða átekta og sjá hverju
fram yndi.
Það var ekki hægt að ganga með fanga út úr fangelsinu í trássi
við lög og rétt. Það var á einskis manns færi að taka fanga við hönd sér,
ef svo mætti orða það, leiða hann út úr fangelsinu og óska honum góðrar
heimferðar. Það var staðreynd — og það var partur af öryggiskerfinu —
að þótt fangi kæmist út úr klefa sínum, sat hanrt enn rígfastur í gildr-
unni.
Hann þurfti að komast fram hjá verðinum í anddyri sjálfs fangelsis-
hússins. Til þess þurfti hann skilríki. Ef hann kæmist út í fangelsisportið,
var hann þó engan veginn frjáls ferða sinna. Við hliðið biðu nýir verðir,
fleiri árvakir menn, sem heimtuðu sín skilríki.
Það var þrefaldur stál- og steinhringur umhverfis fangann. Það var
klefinn sjálfur, það var byggingin, það var fangelsismúrinn. Og í þokka-
bót og til viðbótar var svo hihn lifandi múr — fangaverðirnir með sínar
byssur og sinar kylfur.
Þetta voru staðreyndir, sem ekki varð hróflað við. Valdsvið mitt var
þröngt, athafnahringurinn smár. Ég var aðeins einn hlekkur í viðamikilli
öry^giskeðju. Þó að sá hlekkur brysti var ekki þar með sagt, að hring-
urinn, sem hélt föngunum í skefjum, væri rofinn. Til þess var kerfið of
flókið, keðjan of sterk.
Ég varð að byggja áætlun mína á þessum staðreyndum.
Hvað hugðist ég þá fyrir? Ég fór upp á herbergið mitt, fleygði mér
upp í rúm og lokaði augunum. Klukkan var byrjuð að ganga tíu. Það var
búið að slökkva niðri, fangarnir voru lagstir til svefns. Og í klefa sín-
um í dauðadeild sat Gwen Benson og eftir átta klukkustundir átti að
taka hana og leiða hana undir gálgann og murka úr henni lífið.
K U G G A
JL G A JV S
eftir William Gaston jr.
ÉG LÁ LENGI með lokuð augu. Ég fór yfir þetta i huganum frá byrjun,
rakti það lið fyrir lið, eins og ég væri að segja sjálfum mér sögu.
Það átti að hengja tuttugu og eins árs gamla stúlku fyrir að myrða
föður sinn. Það var búið að hafna náðunarbeiðni hennar.
Dómurinn yfir henni hafði byggst á því, að hún hefði gefið föður sín-
um eitur i stað lyfja.
Hún hafði játað að hafa gefið honum hinn banvæna skammt, en haldið
því fram, að hún hefði ekki haft hugmynd um annað en að i glasinu væri
meinlaust lyf, keypt eftir lyfseðli heiðarlegs læknis.
Þar hafði hún lagt snöruna að sínum eigin hálsi. Það sem hafði átt
að vera vörn hafði snúist upp í biturt sóknarvopn gegn henni. Ákærand-
inn hafði leitt að því vitni, að skaðlaust lyf eftir skaðlausum lyfseðli
hefði breytst í höndum ákærðrar í banvænt eitur.
Þetta voru sterkustu rökin í þeirri forlagakeðju, sem hafði steypt henni
kornungri og varnarlausri út í hyldjúpa glötun.
Og livað hafði hún þá fram að færa sem réttlætti það að ég tæki
fram fyrir hendur laganna, tæki mér dómsvald í máli hennar og ásetti mér
að rifta dauðadómnum yfir henni ? Það mundi ýmsum sýnast fátækleg rök.
Það var í fyrsta lagi læknirinn, sem skrifað hafði lyfseðilinn — Step-
hen Klinker.
Verjandi Gwen Bensons hafði óskað eftir að hann yrði kallaður til
að bera vitni.
Hann hafði fengið það svar, að Stephen Klinker gæti ekki mætt, hann
lægi fótbrotinn í New York.
Það gat að visu komið fyrir beztu menn — og jafnvel lækna — að fót-
brotna. En Gwen Benson fullyrti, að hun liefði séð lcekninum bregða fyrir
á götu í Shanon fáeinum dögum seinna — heilum og óbrotnum.
Nú mátti að sjálfsögðu rengja þennan framburð Gwen Bensons. Það
var til dæmis þetta: Hvernig í ósköpunum gat hún séð einn eða neinn
úti á götu í afskektu þorpi, þegar hún var í vörslu lögreglunnar og und-
ir dauðadómi l þokkabót?
örvæntingarfull tilraun til þess að skjóta sér undan refsingu, mundu
flestir segja.
En í viðbrögðum minum fólust þau „rök“, sem ollu því, að ég —
fangavörðurinn — var orðinn bandamaður fangans. Þau voru þessi: Ég
trúði Gwen Benson. Ég var búinn að sjá hana og tala við hana. Ég var
búinn að heyra hina þreytulegu, raunamæddu rödd hennar segja: „Ég
sá læknirinn á götu.“ Og ég vissi það eins og ég vissi hvað ég hét, að
hún sagði satt.
Því hafði ég tekið þá ákvörðun að hætta öllu til þess að bjarga henni
frá gálganum. Ég ætlaði að bjarga henni úr dauðaklefanum, fela hana —
og bíða. Hvað tæki þá við? Ég var ekki enn búinn að gera mér það ljóst.
Ég ímynda mér, að það hafi vakað fyrir mér að næst yrði að safna
sönnunargögnum fyrir sakleysi hennar. Að það yrði að finna þenn-
an lækni og fá úr því skorið, hvort hann hefði legið beinbrotinn í New
York eða verið að spranga um göturnar í Shanon i Georgíu alls ómeidd-
ur. Og að það yrði þar næst að grafa. upp ástæðuna fyrir því, hversvegna
hann hafði notað þetta skálkaskjól til þess að skjóta sér undan að bera
vitni i réttarhöldum þar sem kornung stúlka, honum alls óviðkomandi,
barðist fyrir lífi sínu. En þetta var famtíðin, framhaldið. Nú var verkefnið
eitt og aðeins eitt: Að hrifsa Gwen Benson úr skugga gálgans og fela
hana þar sem böðullinn og bandamenn hans gætu ekki fundið hana.
Það voru átta tímar til stefnu — ein stutt nótt. Ég opnaði augun og
starði upp í loftið. Númer eitt: Hvernig átti að bjarga henni? Númer
tvö: Hvar átti að fela hana?
Ég seildist eftir pípunni minni og tróð í hana. Ég reykti margar pípur.
Það var komið miðnætti þegar ég reis á fætur, dró fram hálfan viskýpela,
sem ég átti ofan í skúffu, stakk honum í vasann, opnaði dyrnai- og steig
hljóðlega fram á ganginn.
Baráttan um líf Gwen Bensons var að hefjast fyrir alvöru.
Ég gekk niður stigana, læddist, nam oft staðar til þess að lilusta.
Ekkert hljóð. Myrkur.
Ég nálgaðist varðstofuna, og dyrnar voru opnar í hálfa gátt og það
heyrðist mannamál inni. Næturverðirnir voru að rabba saman yfir spilum.
12