Vikan - 16.04.1959, Page 5

Undarlegt sambland...
•• *
Hvað er langllfi ?
Lífsnautnin frjóva,
alefling andans
og athöfn þörf.
jJJútlðarmenning byggist öll á
þeirri lífsskoðun, sem Jónas Hall-
grímsson nefnir í þessum línum.
Ef ég hefði andstceða lífsskoðun,
vceri ég anndðhvort hrœsnari eða
andstœðingur nútíðarmenningar.
Ef ég t. d. afneitaði lífsnautninni,
eœri ég samkvœmt þvl mannhatari
eða hrœsnari. Og ef ég játaðist undir
dyggðir lífsflóttans: nœgjusemi
nœgjuseminnar vegna, auðmýkt fyrir
hefðbundnu eða sjálfteknu valdi,
fórnarlund án fómarmarkmiðs, bölró
án uppreisnar, góðmennsku hinna
eimirðarlitlu, vœri ég afturhaldsmað-
ur, og fœri svo að samúð mln með
þreytulegu fólkí þessara dygða yrði
að samúð með lífsflótta þess, vceri
^BJÖRN Sigfússon fœddist 17. jan-
úar 1905 að Stóru-Reykjum í Suður-
Þingeyjarsýslu. Eoreldrar hans voru
hjónin Halldóra Halldórsdóttir bónda
ó Kálfaströnd við Mývatn Sigurðs-
sonar og Sigfús Bjarnarson bóndi á
Kraunastöðum og hlúla. Segir ekki
af ferðum Bjamar, fyrr en hann sezt
tvítugur að aldri í Kennaraskólann.
Þar var hann algjörlega sér á parti,
skaraði fram úr í öllum greinum og
var nánast talinn ofviti af skóla-
systkinum sínum. Björn hefði vafa-
laust ekki þurft að sitja í Kennara-
skólanum nema hálfan vetur, en
hlaut að dvelja þrjá vetur sér til
mikilla tafa og leiðinda. Við loka-
próf varð hann langhcestur bekkjar-
systkina sinna, hlaut 132 stig; hæstu
fáanlega einkunn l 7 námsgreinum
5% í 5 greinum og 5% i S. Var það
fáheyrt afrek og hefur enginn gert
Fornleifarannsóknir I Skálholti — hvar er Björn?
fylgi mitt við kröfur menningarinn-
ar orðið liœpið og einskis virði. Mér
ber að kjósa hálfvelgjulaust, og ég
kýs mér að lifsskoðun þá langlífis-
trú, sem þjóðskáldið birti í vísunni.
Af skilningi minum á vísunni leiðir,
að ég verð ósáttur um lífsskoðun
við marga menn, sem ég var fœddur
i sátt við.“
Þannig hefst „játning“ Bjarnar
Sigfússonar, sem birt var i bókinni
,Játningar“ og út kom fyrir rúm-
um 10 árum. Grein sina nefndi Björn
..Skilyrði þroskáns".
betur. Vorið 1929 þreyttí hann svo
stúdentspróf. Gunnar Thoroddsen
hafði verið dux scliolae frá því hann
kom i Mentaskólann. Hann hlaut
hœsta einkunn állra nemenda við
stúdentspróf — en Björn Sigfússon,
sem tók prófið utanskóla hlaut 1/100
hœrra en dux scholae. Þótti það œði
mikil framhleypni af Birni, en hann
hefur sennilega ekki getað við þvi
gert!
EFTIR þessi afrek innritaðist
Björn í háskólann. Þar lagði hann
þjóðskjalavörður viðurk&nndi tiiður-
stöður hans.
FÁIR rengja einstœða minnisgáfu
Bjarnar Sigfússonar. Sumir hálda
fram, að þetta sé hreint ekki eðli-
legt, hvílík ósköp maöurinn man
og kann glögg skil á. Hann er
fjarri því takmarkaður við sérsvið
sitt, Islenzku og lslenzk fræði, en er
nœr óskeikul alfrœðiorðabók í flest-
um greinum öðrum.
Síðasta veturinn, sem Björn var við
nám í Kennaraskólanum, veiktist
stund á norrœnu, sem svo er rang-
lega kölluð og hafði þar sem annars
staðar mjög skamma viðdvöl og lauk
meistaraprófi 9. maí 193!t með eink-
unninni „admissus cum egregia
laude“, var semsagt talinn „ágœt-
lega hœfur“ og einn þriggja, sem
fengið hafa þann vitnisburð. Að lokn-
um þessum fágœta og ágœta árangri
fékkst Bjöm við kennslu lengi vel og
kenndi m. a. i Menntaskólanum. Agi
var ekki álltof strangur hjá Birni
og nemendur hegðuðu sér ekki ávallt
vel. Lenti Bjöm oft í stökustu vand-
rœðum, og kunni fá ráð í góðmennsku
sinni til að stilla lúna óstýrilátu
nemendur. 1 vandræðum sínum spurði
hann einn bekkinn hvemig vandinn
yrði bezt leystur. Gámngar hugðu
gott til sakleysis Islenzku-meistar-
ans og sögðu honum, að eina ráðið
til að halda aga í bekknum væri að
fara upp á kennarapúltið og standa
þar tiltekinn tíma. öllum til mikill-
ar undmnar stökk kennarinn þegar
upp á borðið og allt datt í dúnalogn
og hélzt þannig upp frá þvi. A þess-
um árum fékkst Björn einnig við
margháttuð ritstörf og um tíma vann
hann að Islenzkri samheitaorðabók
og gerir ef til vill enn. Þá reit hann
greinar i tímarit. Einnig annaðist
hann útgáfu Ljósvetningasögu fyrir
Fomritafélagið og kannaði hana til
hlítar, svo að jafnvel efasemdarmað-
urinn Barði heitinn Guðmundsson,
háttemi mannsins og ofvizku. Flest-
ar munu þœr hafa verið heimildar-
Htlar, en sumar þeirra „hefðu getað
verið sannar“, eins og gamli maður-
inn sagði á slnum tíma um óskylt
málefni. E.in var á þá leið, að ein-
hverju sinni hefði Bjöm verið i síld-
arvinnu á Raufarhöfn. Þá var efni
til keppni, hver lengst gæti háldið
höfði sínu niðri í fullri vatnstunnu.
Bjöm átti að hafa sigrað í keppn-
inni með svo miklum glœsibrag að
draga varð hann upp úr tunninni.
svo að hann ílentist þar ekki! önnur
var um það, þegar Björn hafði hug d
kvonfangi. Segir sagan, að hann hafi
velt vöngum ákaflega, hvort ráð-
stöfunin vœri skynsamleg eða ekki
Hafði hann gengið um gólf í her-
bergi sínu heilan dag og hugsað mál-
ið gaumgœfilega. Um hádegi sagði
hann: Ekki er gott að vera einsam-
áll; og er leið að kvöldi: En hitt er
bölvað líka! Þá er mœlt, að hann hafi
gengið á fund meyjarinnar og bundið
ráðahaginn fastmœlum!
ÁRIÐ 19lf!i varði Bjöm Sigfússon
doktorsrit sitt „Um Islendingabók".
Sérfróður maður hefur tjáð oss, að
margt hafi Bjöm gert betur um dag-
ana. Ýmis fleiri ritverk hafa komið
Framhald & bls. 28.
hann eitt sinn af inflúensu. Var þá
sóttur læknir til sjúklingsins. Varð
lœknirinn furðu lostinn, er hann kom
í herbergi Bjarnar, því allt vegg-
fóðrið i herberginu hafði verið út-
krotað latneskum sagnbeygingum,
sem sjúklingurinn las sér til hugar-
hœgðar l veikindunum. Enginn skyldi
halda, að Björn Sigfússon hafi fæðzt
með allan fróðleikinn. Hann er ár-
angur þrotlauss náms f áratugi, 6-
trúlegrar baráttu fátœks sveitapilts,
sem )com snauður til höfuðborgar-
innar og átti fáa að nema sjálfan
sig og óhemju álcafa og menntaþrá.
Sjálfur hefur Bjöm sagt: „Treystu
áldrei á óverðskuldaðar náðargáfur.
Treystu hinu, að það muntu öðlast,
sem þér liggur á hjarta að ávinna
þér.“
Eftir að Bjöm hafði tekið stú-
dentspróf með glœsibrag og haf-
io nám í norrœnudeild, tóku að mynd-
ast kynstur af skringisögum um
5
VIKAN