Vikan - 04.06.1959, Blaðsíða 5

Mannþröng var niður við Reykja-
víkurhöfn. Menn veifuðu vinum og
eettingjum sem voru að leggja af
stað í langferð. Um borð í skipinu
stóðu þrír ungir menn. Tveir höfðu
nýlokið stúcLentsprófi, einn, sá yngsti
af þeim félögum, 13 ára gamall, var
að halda utan til tónlistarnáms.
Þeir stóðu þarna þrír, hressilegir á
svip með fiðring tilhlökkunar ihnan
aftur til Vínarborgar og dvaldist þar
samfleytt til 1939. Hann lauk prófi
með ágœtis vitnisburði 15. júni
það ár.
Bjöm féll vel inn í hið glaða and-
rúmsloft Vínarborgar og eignaðist
marga góða vini og átti marga
glaða kvöldstundina með lífsglöðum
Vínarungmennum. Meðan á námi
stóð, lék Björn oftsinnis með félög-
BJDRN □LAFSSDN
■í sér, en líka skrýtilega tómleika-
kend í brjóstinu, vegna þess að þeir
voru að kveðja um langa hríð. Pilt-
amir þrír eru nú ailir vél þekktir
borgarar þessa bœjar. Einn er Hörð-
ur Bjarnason, nú húsameistari ríkis-
ins, annar Pétur Ölafsson, nú for-
.stjóri ísafoldarprentsmiðju og sá
yngsti bróðir hans Björn Ölafsson
fiðluleikari og konsertmeistari.
Leiðir þeirra þriggja skildu þegar
utan var lcomið; Pétur og Hörður
urðu eftir í Þýskálandi, en Björn
litli fór til Vínarborgar og hóf þar
nám í fiðluleik hjá ágœtum kenn-
ara, Heller. Ekki er frítt við að Birni
hafi leiðst, svo mikill Islendingur
sem liann er, og heimakær, en nám-
ið tók hann mjög alvarlega, en glað-
ar stundir átti hann milli námsins
hjá barón og barónsfrú Von Jaden,
sem margir íslendingar þekkja að
góðu einu. Nám Björns var í fyrstu
eitt ár, og liann kom aftur heim
og lauk prófi frá Tónlistarskólanum
í Reykjavík 193J/. Sama árið fór hann
um sínum kammermúsik, sem síð-
an hefur verið honum hugleikin mjög.
I Vín lék Björn opinberlega fiðlu-
konsert Beethovens, og oft lcom hann
fram sem einleikari og þegar nám-
inu var að Ijúka var honum boðin
staða við Vínarfilharmoníuhljóm-
sveitina. Björn fór heim til Islands
til þess að heimsœkja œttmenni, og
œtlaði utan aftur, en þá brast styrj-
öldin á, og Björn varð hér landfast-
ur, guði sé lof, segja þeir, sem vit
hafa á og til þekkja, enda framlag
hans síðan til íslenskrar músik-
menntar ekki ómerkilegt. Var hon-
um boðið að gerast kennari við Tón-
listarskólann í Reykjavík og gerði
liann það, og var fyrsti íslenski
fiðlukennarinn í Tónlistarskólanum.
Siðan eru liðin tuttugu ár, og enn
er Björn kennari við Tónlistarskól-
ann. Nemendur hans eru orðnir
margir, þeir róma allir kennslu
Björns, sem talin er frábœr.
Nú mœtti hálda að Björn hefði látið
staðar numið i starfi sínu fyrir
íslenska menningu. En því fer
víðsfjarri. Maðurinn kemur víða
við, svo margir mulrast starfskrafta
hans. Hann er konsertmeistari
Sinfóníuhljómsveitarinnar, og hefur
verið það í öllum liljómsveitum sem
hér hafa starfað, hann er stofnandi
og stjómandi Nemendahljómsveitar
Tónlistarskólans, sem nú skipa 30
strengir, og tálin er merkilegt fyrir-
tœki og gagnlegt, því þar fá ungir
tónlistarmenn sína fyrstu samœfingu
sem hljómsveitarleikarar.
Þá er Björn einleikari, hefur oft
leikið einleik með Sinfóníuhljómsveit-
inni, og hann er stofnandi Strengja-
kvartetts Bjöms Ölafssonar.
Ekki hefur Björn Ölafsson skilið
eftir sig mörg spor erlendis, svo sem
margir listamenn okkar gera. Hann
hefur verið of önnum kafinn við upp-
byggingu raunhœfra hluta liér heima,
svo að hœfileikar hans hafa hvergi
nœrri getað notið sín. Því miður fyrir
hróður okkar litla lands. Það er okk-
ar lán, en hans ólán að vera fœddur
í litlu landi, þar sem hœfileikamenn
á hverju sviði eru venjulegast svo
gjörnýttir, að mennirnir verða klofn-
ir og festa ekki rœtur í neinu ein-
stöku. Þessvegna hefur Island ekki
getað látið heiminum í té merkileg-
an fiðlara, hann er rekinn hér á
landi með einkarétti. Honum er snú-
ið i þessa áttina eða hina, það þarf
að stofna Sinfóniuhljómsveit, það
þarf að kenna ungu fólki að hand-
leika fiðlubogann, og það er hrópað
á hann til þess að reyna með óðrum
að hálda líftórunni i Sinfóníuhljóm-
sveitinni, það þarf að gera þetta og
hitt, og smátt og smátt liverfur tími
hins frábœra einleikara inn i marg-
vísleg verkefni, sem þó öll eru til
góðs fyrir músíklifið í landinu. En
alls ekki að öllu œskileg fyrir ein-
leikarann Björn Ólafsson. Það er fá-
tœkt land, sem getur ekki gefið öðr-
um þjóðum snillinginn, en notar
sjálft ekki snilli lians svo sem vera
ber. Og eins og aðrir menn eldist
hann, svo að það er hver að verða
síðastur að koma auga á einleikar-
ann. Og svo hljóta menn að spyrja
sem svo: Því liœttir mað-
urinn ekki þessum
skratta og fer bara að
spila á fiðlu? Vinir lians
segja að hann sé
sá fómfúsasti mað-
ur sem þeir þekkja,
og samviskusamasti og það eru
eiginleikar sem fleiri mœtti prýða
í þessu kynjálandi. Hann er strang-
ur við sjálfan sig og gerir um leið
kröfu til annara. Hann veit vel, live
mikil þörf er fyrir állar hendur til
þess að skapa tónlistinni i landinu
öryggi, og svo mun vera að aðrir
tónlistarmenn líti til Björns og fari
að dœmi hans. Hann er orðinn fyrir-
mynd annarra um starfsgleði og
reglusemi, og þegar slíku hefur einu
sinni verið varpað á eins manns
herðar, er ekki gott að losa sig við
það. Þá mmnist maður ósjálfrátt eins
œvintýris Grimmsbrœðranna. Um
unga manninn sem fór að finna
djúpvitra fuglinn Griff, og hitti á
leið sinni mann sem hafði þann
starfa að bera menn á bakinu yfir
fljót eitt mikið. Bað sá piltinn spyrja
fuglinn hvernig i óskupunum liann
mætti komast undan þessu starfi, en
lausnin var ofur einföld, hann átti
að setja nœsta mann, sem hann bæri
á bakinu, niður t mitt fljótið, og
mundi sá þurfa að talca við starf-
inu.
Því miður, fyrir Björn, mun liann
að líkindum ekki setja 'samstarfs-
menn slna um uppbyggingu tónlistar-
lífsins, niður í mitt fljót, frumstarfs-
ins og hann mun því hálda áfram
að vera állt í öllu.
Hann á sér draum. Að Reykjavík
eignist Binfóníuhljómsveit skipaða
68 færum hljóðfœráleikurum og tel-
ur að höfuðborginni beri skylda til
að hálda slíku fyrirtœki gangaaidi. Og
hann mun sjálfsagt sjá sinn draum
rœtast, sinn draum og svo margra
mætra og framsýnna manna, sem eru
ekki með augun fyrir aftan rassinn
á sér. Og á meðan þetta er að verða,
œfir hann sig á hlaupum.
Hann sér ekki eftir starfi sínu.
Enginn skyldi hálda það. En það er
hverjum manni sárt að geta ekki
sinnt sínu hjartans hugðarefni. Eng-
inn skyldi krefjast þess af sjómanni
með sáltvatn í œðum, að hann
labbi sig með árarnar upp í sveit og
byrji að búa.
Þótt tónlistin sé Birni heilög, gef-
ur hann sér stundum hvíldartíma.
Fer hann þá gjarna upp í sveit. Hann
elskar að vera úti í náttúrunni, og
Pramh. á bls. 26.
VIKAN
5