Vikan - 04.06.1959, Blaðsíða 20

Rauðhærða kvendið
SMÁSAGA eftir robert brandson
Þegar fólk er grafið í vesturhluta
Kína, er mold hrúgað upp yfir hin-
um grafna. Kirkjugarðarnir eru
naumast annað en gresnar þúfur.
Slíkur kirkjugarður er nyrzt í
Szechwan, í borginni Hisngping, þar
sém ég steig úr fljótabátnum rign-
ingardag einn síðastliðinn septem-
fter.
Ég hafði ferðast alla leið frá
Shanghai til þess að finna jarðfræð-
ing að nafni Hank Tyler, sem hafði
verið að leita að olíu þarna í tvö eða
þrjú ár. Þar eð hann hafði ekki hug-
mynd um, að ég væri að koma, beið
hann mín ekki á bryggjunni. Eg steig
upp i eina leigubilinn, sem sjáanleg-
ur var — gamlan, rytjulegan bilræf-
U.
Bílstjórinn átti talsvert erfitt með
að ræsa bílinn. Bíllinn var þannig úr
garði gerður, að hann brenndi viðar-
kolum í stað benzíns, og bílstjórinn
varð að fitla eitthvað við ofn eða
eitthvað þvílíkt, sem festur var aft-
an á bílinn. Ég sat í ræfilslegu aftur-
sætinu, gegnblautur af svita og rign-
ingu, og leit yfir að kirkjugarðinum.
Ég sá mann sitja þar, eitthvað
hundrað metra frá mér, við hliðið á
gröf á árbakkanum. Á gröfinni
var hvítur kross. tJtlínur mannsins
sáust ógreinilega vegna misturs og
þoku, en hann var í svörtum vestur-
landafötum og með bandarískan her-
mannasólhjálm á höfðinu. Ég vissi
strax, að þetta hlaut að vera kristni-
boði, sem var að biðja fyrir látnum
hróður í kristni. Ég hafði komizt að
því hjá gamalli bandarískri konu í
Shanghai, að í Hsingping væru tveir
kristniboðar — séra Sprague og séra
Fitzgibbons, annar bandarískur en
liinn enskur. Gamla konan hafði
raunar heimtað að ég færði konum
þeirra einhverja smágripi.
Bílstjórinn var enn að braska við
viðarkolaofninn. Ég hallaði mér út
um gluggann.
,,Séra Sþrague ?“ spurði ég.
„Já, ég heiti Sprague." Rödd hans
var jáfh alvarleg og andlit hans.
„Ég bjóst við því. Ég er hér i heim-
sókn til Tyler. Áður en ég fór frá
Shanghai fékk kunningjakona yðar
— frú Crabbe — mér eitthvað, sem
ég átti að færa konu yðar."
„Það var fallega gert af frú
Crabbe," svaraði hann með semingi
og brosti enn ekki. „Hún hefur víst
ekki vitað, að kona mín lézt úr kól-
eru fyrir ári.“ Hann kinkaði kolli í
áttina til hvíta krossins. Bitt andar-
tak ríkti vandræðaleg þögn.
„Ég samhryggist," sagði ég. „Jæja,
vilduð þér samt ekki taka við þess-
um pakka. Ég held að það sé borð-
dúkur. Helmingurinn er handa yður,
en hinn helmingurinn handa frú Fitz-
gibbons. Mér þætti vænt um ef þér
létuð hana hafa þetta þegar þér sjá-
ið hana næst og segið henni hvaðan
það kom.“
Bitur sársauki virtist læðast fram
i dökk augu hans. Varir hans hreyfð-
ust, en hann sagði ekkert.
„Frú Crabbe sagði, að allir hérna
myndu kannast við frú Fitzgibbons,"
sagði ég. „Kona með sterkrautt hár.“
Sprague leit til jarðar. Ég sá ekki
framan í hann.
„Guð fyrirgefi mér fyrir það sem
ég segi, ef Hann getur," sagði hann.
„Ég vildi óska þess, að frú Fitz-
gibbons væri dáin. Ég vildi, að hún og
rauða hárið hennar og bláu perlurn-
ar og eiginmaður hennar væru öll
komin til helvítis."
Hank Tyler sagði mér frá Sprague-
fólkinu og Fitzgibbons-fólkinu um
kvoldið, meðan við sátum á svölun-
um fyrir utan hús hans og reyktum.
Fyrir neðan okkur sjmtu borgarljósin
í súldarmóðu.
„Sprague og kona hans komu hing-
að einhvers staðar úr miðvesturríkj-
unum skömmu eftir stríðið. Hann er
kristniboði, og þetta var fyrsta
kristniboðsför hans erlendis. Hún var
bráðfalleg stúlka — með langt, svart
hár og stór brún augu og mjúkt, fín-
gert hörund. Hún getur ekki hafa
verið meira en tuttugu og tveggja
eða þar um bil. Þau voru nýgift, og
Sprague var vitlaus í henni. Hann
var algerlega á valdi töfra hennar.
„Hún lézt í kólereufaraldri eitthvað
sex mánuðum slðar, og Sprague hefur
verið smáskrýtinn síðan. Hann fer
niður í kirkjugarðinn á hverjum
degi.“
Ég spurði Hank hvernig Fitzgib-
bons-fólkið kæmi sögunni við. Hann
svaraði, að Sprague áliti Englending-
inn og konu hans eiga sök á dauða
konu sinnar. Hann kveikti sér i síga-
rettu, „Fitz-fólkið var orðið rótfast
hérna," sagði hann. „Það átti stórt
þægilegt hús og nóg af þjónustu-
fólki. Þegar Sprague-fólkið flutti til
Hsingping árið 1946 átti það engan
samastað. Fitz-fólkið fékk þau til að
fallast á að flytjast til þeirra.
„Kólereufaraldurinn skall á um það
bil sex mánuðum síðar. Sprague var
sjálfur ekki í bænum um þetta leyti
— Fyrir norðan í einhvers konar
kristniboðsleiðangri. Hann vissi ekki
um veikindi konu sinnar, fyrr en hann
kom aftur. Það var þremur eða fjór-
um dögum eftir að hún dó.
„Sprague fann þorpið heltekið af
kólereu, og Fitz-húsið autt. Hr. og frú
Fitz höfðu komizt undan til Chung-
kmg og skilið aðeins eftir smámiða.
A miðanum stóð, að þau hefðu gert
allt sem í þeirra valdi stóð til þess
að frú Sprague fengi bata, og þau
hefðu séð um sæmandi útför handa
henni, og að þau væru farin til
Chungking, þar til faraldurinn væri
liðinn hjá.
„Þetta reið Sprague næstum að
fullu. Þjónustufólkið fann hann liggj-
andi í garðinum, þar sem hann hafði
fengið einhvers konar kast. Hann var
settur í rúmið og þjónustufólkið
hjúkraði honum með kínverskum
lyfjum, og loks jafnaði hann sig eftir
svosem viku. Ég held, að hann myndi
drepa Fitzfólkið núna, ef hann næði
I það.“
„Það er ekki hægt að kenna nein-
um um kólereu," sagði ég.
„Nei, það er ekki hægt að kenna
neinum um kólereu," endurtók Hank.
„Sprague lítur alls ekki rökföstum
augum á þetta, eins og gefur að
skilja. Eins og ég sagði þér, þá er
hann eitthvað smáskrýtinn. En ég
skal segja þér dálítið einkennilegt:
Ég held að hann viti lengra en nef
hans nær. Allir hérna I þorpinu eru
sannfærðir um, að Fitz-fólkið — eða
eiginlega frú Fitz —- hafi gengið að
stúlkunni dauðri með kjötöxi. Hreint
og klárt morð.“
„Á hvaða rökum?" spurði ég.
„Nóg af rökurn," svaraði hann. „I
fyrsta lagi kom Fitz-f jölskyldan
aldrei aftur. Þau hurfu bókstaflega
fyrir fullt og allt. En það er ekki allt
og sumt.“
Og Hank hélt áfram sögunni: Séra
Fitzgibbons var stór og mikill, glað-
lyndur Englendingur um fimmtugt.
Hann var orðinn spikfeitur af öl-
diykkju, ofáti og margra ára hóg-
lífi. Garðyrkja var mesta erfiðisverk
sem hann lagði að sér. Hann hló
hrossahlátri, og allir kuniiU vel við
hann.
„Gleiðgosi er víst orðið yfir hann,“
sagði Hank.
Konan hans gat tæplega verið ó-
líkari honum. Frú Fitzgibbons var
fissmá og firtin. Andlit hennar var
smátt og skarplegt, munnur hennar
var bein lína og rödd hennar hvell.
Líf hennar snerist ekki um annað en
að hreinsa „óþverra" bæði veraldleg-
an og andlegan, og hún stjómaði
manni sínum með harðri hendi, þjón-
ustufólkinu og sóknarbörnunum af
tiúarhita.
„Ég held, að hún hafi brosað einu
sinni á ári,“ sagði Hank. „Almátt-
ugur — en hún var góð.“
Hún klæddist af sömu siðavendni
— síðum, svörtum eða gráum kjól-
um, frámunalega látlausum; í svört-
um baðmullarsokkum; „viðurkvæmi-
legum" skóm. Eina skart hennar var
hárið, sem var lifandi og skærrautt,
og festi úr bláum glerperlum, sem
móðir hennar hafði átt og hún bar
ætíð. Vegna óþverrahræðslu hennar
fór hún aldrei burt úr kristniboðs-
húsinu án þess að hylja andlitið blæj-
um, sem héngu niður úr svörtum
stráhatti.
„Hún var vön að fara á markaðinn
á hverjum degi, eins og sniðin út úr
sögum eftir H. G. Wells,“ sagði Hank.
„Það vár ekki hægt að sjá framan
í hana — einungis geysimikið höfuð."
Þegar Sprague-fólkið kom til
þorpsins og flutti til Fitz-fjölskyld-
unnar, gekk allt með sóma um hríð.
„En eftir tvo eða þrjá mánuði,"
sagði Hank, „fór konunum tveim að
koma ekki sem bezt saman. Kona
Sprague var, eins og ég sagði þér,
seiðandi kvenhnhnoðri. En frú Fitz
var allt annað en vel við það. Að því
er vix-ðist tók að kvikna með henni
aíbrýði. Hún tók að koma með
miður sæmandi ásakanir — hélt því
fram, að kona Sprague væri að gera
sér dælt við séra Fitz og þar fram
eftir götunum.
„Ég veit ekki hvernig andúðin
jókst — og það skiptir raunar
minnstu — en að því er virðist ætl-
aði að lokum að sjóða upp úr, og
andúðin breyttist í biturt sálarhat-
ur. Það gekk svo langt, að frú Fitz
neitaði að tala við frú Sprague, jafn-
vel þvertók fyrir að borða við sama
borð. Þjónustufólkið sagði, að hún
hefði þrásinnis hótað að reka Sprague
hjónin úr húsinu. Sprague var að
reyna að verða sér úti um nýtt hús,
þegar hann varð að fara norður í
þennan leiðangur.
„Þjónustufólkið heldur þvi fram,
að enginn hafi séð frú Sprague dag-
inn sem hún dó. Kólereufaraldurinn
hafði geisað í um það bil vikutíma.
Séra Fitz kom niður í eldhúsið um
morguninn og sagði matreiðslu-
2ft
VIKAN