Vikan - 07.07.1960, Blaðsíða 15

\
„hvort þér gengur betur en mér að reisa horgeml-
ing eða standa upp í Tyrkjabandi." Það vildi Sig-
fús ekki gera. Lét Jón hann loks binda hendur á
sér fyrir aftan bakið og fætur saman og reyndi
svo. Siðan bað hann Sigfús að iofa sér nú að
binda hann. Þess var lengi eng;rln kostiTr, en það
varð þó. Batt nú Jón hann m<'ð sokkaböndum,
þvengjum og fle;ri spottum og greip svo sveðju,
er hann hafði innan klæða T’°ear hinn sá hað,
tók hann afar hart viðbrngð. TCvað Jón það hafa
gefið sér líf, að böndin biluðu ekki. Hinn kvað nú
rætast grun sinn og lofaði nð hætta við Stein-
unni, ef hann leysti sig. En Jón neitaði því. Heyrð-
ist honum þá kallað í loftinu í bjóðandi róm:
„Jón, Jón!“ Hann kvaðst eigi hafa sinnt þvi, held-
ur hafa stungið Sigfús eina stunguna eftir aðra,
unz hann hefði komið á hann þeirri stungu, sem
hefði riðið honum að fullu, en þeir hefðu eigi
fundið. Þá kvaðst hann hafa ætlað að draga hann
í Eiðavatnið, en sér hefði þá heyrzt hóað nærri,
og þvi hefði hann hulið likið í kjarrinu. Jón
játaði það hér með, að hönd sín hefði skamma
stund orðið högginu fegin, þvi Steinunn hefði
aldrei viljað líta við sér.
•Tens Wíum hafði Jón með ginningum með sér
suður á hing 1729. Þá sét.u har dóma Niels Kier
og Benudikt Þorsteinsson. Er Jón síðasti maður,
sem hefir verið hálshöggvinn á Alþingi Islendinga.
Kerling ein sá þar höfuð hans á stöng og kvað
míkinn skaða að svo álitsmiklum manni. Steinunn
lifði lengi eftir þetta og þótti heldur lausmál og
eigi bera lengi harm. Svndi hún í elli ýmsa muni,
er hún kvað þnnnan eðn 'únn hafa gefið sér. ,,Og
þetta gaf nú Jón minn Tngimundarson mér," er
baft eftir henni. Tók hún það eigi nærri sér. hvað
af henni hlauzt. Af henni er bó komið merkilegt
fólk í Héraði. Jens Wium hafði sagt um Þorgerði
systur hennar, að hún væri sú fríðasta stúlka,
er hann hafði séð.
(Saga þessi hefir bezt haldizt við í minni af-
komenda Brynjúlfs lærða. Hún leikur á mörgum
tungum. T5g hefi haft það, er einn greindi öðrum
framar).“
Þessu næst skulum v;ð lita á sögu úr safni
Magnúsar Bjarnasonar frá Hnappavöllum:
„MANNVALTÐ HANN .TÓN TNGTMTTNDARSON.
Á dön-um séra IngimTindar á Eiðum var hjá hon-
um vinnukona, Steinunn Sturiudóttir, sem var
bæði lauslát og óskammfeilin.
Hana vildu eiga tveir menn. Vigfús, .mikið vænn
maður. og Jón nokkur. mesta illmenni, og lét hún
jafnliklega við báða.
Jón var vinnumaður á Eiðum, en Vigfús á
næsta bæ Báðir skenktu heru'. sinn í hvoru lagi,
og þótti Jóni þungt undir að búa og vildi ráða
Vigfús af dögum, en sitja einn að stúikunni.
Bar svo til um haustið, að heir fóru báðir i
fjárgöngu í heimalandið. Hafði .Tón með sér
þriggja pela flösku fulla af brennivini. Fundust
þeir nú. Vigfús og Jón, og var hann nú vel vina-
legur og bauð Vigfúsi að smakka á flöskunni, og
þáði hann það. Lézt svo Jón drekka með honum,
en drakk ekkert, svo Vigfús drakk allt úr flösk-
unni, en var hreint fastandi.
Réðist þá Jón á Vigfús. som var dauðadrukk-
inn. En ekki hafði Jón í ful;u tré að ráðast fyrr
á hann, því Vigfús var karlinenni, sterkur vel,
en .Tón litilmenni. Lauk svo með þeim, að Jón
drap Vigfús, og voru þeir nú nærstaddir silunga-
vatni frá Eiðum.
Þá setti Jón rúmsnöru um fætur Vigfúsi og
vildi draga hann í vatnið og binda grjót við hann
og sökkva honum siðan.
En allt í einu heyrði hann t.vo smalamenn hóa
mjög nálægt sér, varð hræddur og hljóp til bæjar
og tók mat sinn, er hann át.t.i, og var þá blóðugur
hnífur hans.
Menn spurðu hann, hvað til kæmi, en hann sagð-
ist hafa markað lamb í skóginum. Prestskonan
sagði: „Það væri betur svo væri, Jón minn, en
illilega lízt mér á þig.“
Nú komu þessir fyrrnefndu smalamenn og fundu
Vigfús dauðan með kappmellaðn ólina um fætur
honum, særðan þréttán stórsárum. Bárust nú
bönd að Jóni, og var hann tekinn til fanga og
kúgaður og pyndaður, svo að hann meðgekk, að
hann hefði ekki fyrri við Vigfús ráðið en hann
var búinn að stinga hann þrcttán stingi sökum
karlmennsku hans. Svo var .Tón dæmdur til dauða.
Prestur viidi telja um fyrir Jóni, svo hann iðraðist,
en hann var alltaf harður og hreykinn og um-
ventist aldrei fyrr en þeir hengdu hann upp.
Mælti hann síðast orða fyrir munni sér:
„Hvernig sem holdið fer,
hér þegar lifið þver.“
Og dó hann síðan. Enginn gat annað séð en Stein-
Framh. á bls. 16
hvern, sem ef til vill gæti gert við þetta, en svo
finnst sá maður ekki og vandræðin aukast ...
Ein fyrirferðarlítil bók, sem kemur út um þess-
ar mundir, hefur stórminnkað möguleika fyrir
vandræðum og töfum af þessu tagi og raunar
gefur hún ferðaiangnum upplýsingar um alla hugs-
anlega aðila, sem gott gæti verið fyrir hann að
vita um, hvað sem fyrir kemur. Og meir en það:
Hún gefur unplýsingar um staði, vegalengdir og
flest, það sem einn ferðamann kynni af forvitni
sinni að langa til að vita um.
Við höfum frétt, að Hjörtur Hjartar, fram-
kvæmdastjóri Skipadeildar SÍS hafi átt hugmynd-
ina að bókinni, en hann hefur með höndum yfir-
stjórn sumarhótelsins að Bifröst og er þess vegna
ferðamálum kunnugur. Nú höfum við hitt að máli
ritstjóra bókarinnar, örlyg Hálfdánarson, fræðslu-
fulltrúa, sem haft hefur veg og vanda af því að
safna saman hinum geysi umfangsmikla fróðleik,
sem þar er saraan kominn.
— Það er merkilegt, að þetta skyldi ekki hafa
verið gert fyrr. Hefur bókin verið lengi á döfinni
hjá ykkur?
— Það er stutt siðan ákveðið var að gefa hana
út. Hinsvegar hafa forstöðumenn Bifrastar lengi
haft hug á því.
— Hefur þá bókin eitthvert sérstakt gildi fyrir
Bifröst?
— Ekki annað en það, að Bifröst, gefur bókina
út og þetta er liður í ferðabjónustu hótelsins.
— Það er ef til vill miðað við, að hún komi út
á hverju ári.
— Ef þetta blessast og fólk kann að meta bók-
ína. þá verður reynt að láta hana koma út árlega.
Hér er um að ræða bók, sem er nauðsynleg fyrir
alla sem ferðast um landið.
— Hvaða aðferðir hefur þú haft til þess að afla
allra þessara upplýsinga?
— Með persónulegu sambandi við forustumenn
í kaupstöðum og kauptúnum. Þar naut ég góðs
af fyrri ferðum mínum um landið sem fræðslu-
fulltrúi og finn það nú, hversu slík bók sem þessi,
hefði.gert mér þær ferðir auðveldari.
-— Verður bókin ekki nokkuð dýr?
— Það verður reynt að hafa hana ódýra — hér
er miklu fremur um þjónustustarf að ræða en
þénustu.
—- Viltu telja upp efni bókarinnar í stórum
dráttum.
— Bókin befur að geyma fjölmargar gagnlegar
upplýsingar fyrir ferðafólk, t. d. ferðaskrifstofur,
ferðafélög, flugfélög, skipaíélög og sérleyfishafa
ásamt sumaráætlunum þessara aðila. Þá er skrá
yfir öll gisti- og veitingahús, sæluhús, byggðasöfn,
sundstaði, leiguflugvélar, hestaútlán, auk skrár
yfir öll kauptún og kaupstaði.
—- Hvaða þýðingu hefur sú skrá?
■—■ Hún er mjög þýðingarmikil. Þar eru upp-
lýsingar um yfirvöld viðkomandi staða, lækna,
lyfjaverzlanir, sundstaði, snyrtistofur, gisti- og
veitingahús, kvikmyndahús og sýningartima þeirra,
fatahreinsanir, sérleyfisstöðvar, skipaafgreiðslur,
afgreiðslur flugvélanna, bankaútibú, söfn, lysti-
garða, bifreiðaverkstæði og þá um leið er þess
getið, hvort þau bæti, hlaði rafgeyma og smyrji
bifreiðir.
— Það var engin smáræðis upptalning. Þið haf-
ið vonandi ekki gleymt vegalengdatöflum?
— Við fengum hjá Vegamálast jóra nýtt íslands-
kort; yfir vegakerfið ásamt öllum benzínafgreiðslu-
stöðvum. Þetta kort sýnir allar vegalengdir á mjög
nákvæman hátt.
— Þið hafið þá miðað eingöngu við ferðalög
um byggðir landsins.
-— Nei, siður en svo — Sigurjón Rist vatna-
mælingamaður, hefur ritað i bókina um bifreiða-
slóðir á miðhálendinu og þ.ví fylgir mjög nákvæm-
ur uppdráttur með fullkomnum skýringum á
hverri leið. Framhald á bls. 16.
Örlygur Háljdánarson, ritstjóri Feröahand,-
bókarinnar.
Nú fer í hönd tími ferðalaga og sumarleyfa.
Þeir, sem þess eiga kost, bregða undir sig betri
fætinum og bruna út á landsbyggðina í góðum
eða lélegum farartækjum. Þeir sem ráða yfir hin-
um lakari farkostum ferðast oft. meira af kappi en
forsjá og það getur komið fyrir að farartækið fái
skyndilega hjartaslag og ölcumaðurinn sé ekki
alltof vel að sér um hina innri leyndardóma vélar-
innar. Hvað gerir hann þá? Jú, liklega bankar
hann uppá lijá einhverjum ágætum borgara í
einhverju ágætu plássi og sá vísar honum á ein-
H V AR
H V AR
H V AR
og bókin, sem gefur þér svar
VIK AN
15