Vikan - 20.07.1961, Blaðsíða 4

gröftur hafði staSnað.
Margir virðast ímynda sér, að hið fomrómverska hringsvið, Colosseum, er
hefur nú rústir sinna risavöxnu múra til himins, hafi verið stórkostlegasti
íþróttavangur fornaldar. Sannleikurinn er hins vegar sá, að grimmdarverk
þau, er þar voru sett á svið, áttu ekkert skylt við íþróttir. Forgöngumenn hinna
fomu Ólympíuleika í Grikklandi snerust líka öndverðir gegn hinum villi-
mannlegu „kappleikum“, er rómversku sigurvegararnir fluttu þangað með sér.
í Rómaborg kynntist ég munki
einum af Benediktsreglu, er Beda
nefndist. Nafn sitt hafði hann frá
hinum engilsaxneska starfsbróður
sinum, Beda Venerabilis, sem var
einn merkastur maður miðaldanna
hinna fyrri, undramaður að lær-
dómi hreinlijartaður og sanntrúað-
ur í allan máta, fróður maður og
heilagur. Kirkjan sæmdi hann nafn-
bótinni doctor ecclesiae, nokkuð
seint að vísu, — ekki fyrr en árið
1899. Opinberlega er hann því i tölu
mestu lærifeðra hennar og prédik-
ara.
Við, sem teijumst til alþýðu
mnnna, ættum sjálfsagt að mtnnast
lnans, þvi að það var hann, er kom
á tímataSinu frá fæðingu Krists. Hér
skal þoss og getið, að hann lét eftir
sig’ a!I unn spádómsorð, sem liingað
t'n ' hafa ekki verið afsönnuð, þótt
einkennilegt sé. hau eru á þessa
:.iO:
„Meðan Colosseum stendur, mun
Rómaborg vera til. Þegar Coloss-
eum fellur, mun Róm falla og með
Ivjnni aliur heimurinn.“
Vissulega er Colosseum nú rústir
eiriár. En þeir, sem annars eru hjá-
trúarfullir, geta að minnsta kosti
haldið því fram, að það, sem enn
stendur óhaggað af hinni miklu
byggingu, sé nóg til þess, að forða
heiminn frá að tortímast. Það skal
ég þó viðurkenna, að ég hef aldrei
getað fellt mig við þessa hugsun, að
þvílíkt minnismerki frá fornöld
skuli eiga að vera mannkyni sam-
eiginlegur verndargripur við vá og
dauða.
Colosseum, sem heyrt hefur og
séð mannvonzkunni hrópað meira
lof en nokkur bygging önnur í víðri
veröld, getur kannski orðið víti til
varnaðar og skelfingar, en ekki til
aö vernda og varðveita.
Vel var mér kunnugt, hversu mjög
Beda, vinur minn, dáði sinn fræga
nafna frá sjöundu öld. Þó herti ég
upp hugann eitt sinn, er við geng-
um saman á Aventínhæð og höfð-
um báðir fullvissað okkur um, að
appelsínurnar í klaustursgarðinum
væru súrar enn. Ég lét undrun mína
í ljós yfir því, að hans háæruverðugi
fyrirrennari hefði getað virt svo
mikils þetta minnismerki yfir hið
allra hrottalegasta, sem heiðindóm-
urinn átti til.
Vinur minn var öldungis á sömu
skoðun og ég að þessu leyti, að
sannarlega væri Colosseum imynd
tignar og veldis Rómverja. Hins veg-
ar álasaði hann mér hógværlega
fyrir skoðanir mínar á liinum há-
æruverðuga:
„Skilur þú þá ekld, að Venera-
Jjilis hefur áreiðanlega verið ,sömu
skoðunar og við í þessuin efni. Orð
þau, sem þú dregur í efa, hel'ur röng
arfsögn iagt honum í inunn.“
Már hefur ekki gefizt tækifæri til
að rannsaka þetta atriði. Ef til vill
er það rétt. í huga hins forna kirkju-
föður hefur Colosseum að líkindum
verið nátengt minningunni um blóð
hinna kristnu píslarvotta og þess
vegna háleitt og heilagt.
Hvort sem orð Beda eru sannleik-
anuin samkvæm eða eigi hafa síð-
ari tímar að minnsía kosti gert þau
að sínum. Þegar Ólympíuleikarnir
voru haldnir í Rómaborg, var þess-
ari skoðun nijög haldið á lofti. Menn
virtust óljóst gera sér i hugarlund,
að Colosseum hefði verið inikilfeng-
legasti leikvangur eða íþróttavöllur
í fornöld.
Dýrðarljómi sá, sem enn leikur
um þetta mikla hringsvið Rómverja,
hefur með nokkrum hætti færzt yfir
á nútimaíþróttir og tengt þær við
það. En ærið vafasamur er sá ljómi.
Einvígi skylmingamanna á sviði
Colosseum áttu i raun réttri ekkert
skylt við íþróttakeppni.
„Við börðumst fyrir lífinu“.
Forgöngumenn og fylgismenn
hinna fornu Olympíuleikja snerust
öndverðir gegn þeim hrottafengnu
nýjungum, er rómversku sigurveg-
ararnir fluttu með sér til Grikk-
lands. Til er grafreitur yfir griskan
skylmingamann, sem hefur getað
verið Iþróttamaður á yngri árum.
Má þar lesa á steininum viðkvæma
þrá eftir glataðri hugsjón og eftir-
læti:
„Verðlaunin voru ekki olíuviðar-
grein. Við börðumst um líf okkar.“
Þegar ég fór i fyrsta skipti eftir
hinu mikla stræti, er Mussólini lét
leggja, þvert yfir öll torg frá keis-
aratímum Rómverja, án þess að það
bætti umferðina svo að neinu næmi,
sá ég Colosseum í fjarlægð. Þá sýnd-
ist mér það brothætt og hrörlegt
hrófatildur, er hrunið gæti um koll
fyrir sólarhitanum, þegar morgun-
móðunni létti.
En þegar nær dró, skipti ég um
skoðun. Þá var þessi risavaxna rúst
traust að sjá og öflug, enda þótt
sprungurnar í múrnum sæjust enn
betur vegna sólarbirtunnar. Mér
fannst sem byggingin hlyti að geta
staðið enn um margar þúsundir ára,
jafnvel allt til enda veraldar, eins
og komizt hefur verið að orði. Og
þó hafa ógrynnin öll verið úr þess-
um rústum tekin. Þegar á fimmtu
öld var farið að rífa burtu brons-
þynnur þær, er bundu hina miklu
steina sarnan. Málmurinn var dýr
Eftir það varð Colosseum smám
saman grjótnáma, sem var allt of
auðveld aðgöngu, enda kepptust
höfðingjaættir Rómaborgar um að
ræna þaðan efni. Það er alkunna, að
þrjár mestu og fegurstu hallir borg-
arinnar eru að mestu reistar úr efni
þaðan. Það eru Palazzo, Farnese,
Cencelleria og Palazzo Venezia auk
dómkirkjunnar i Ovieto. Þar við
bætist, að eldingar og jarðskjálftar
hafa tekið sinn toll af byggingunni.
Tæpur þriðji hluti hennar stend-
ur enn uppi og er nægur til þess að
vekja furðu og aðdáun ferðamanna. I
lögun er Colosseum fagurmyndaður
sporbaugur, 188 m langur og 156 m
breiður. Byggingin er fjórar hæðir,
sem rísa I fimmtiu metra hæð yfir
jörð. Þrjár neðstu hæðirnar eru
bogagöng með hvolfmynduðum op-
um og hálfsúlum til hliða i virðu-
legum dóriskum, jónískum og korin-
tískum stil. Efsta hæðin er múrvegg-
ur, skreyttur korintískum súlna-
Valdamenn í Róm og jafnvel al-
menningur virtist haldinn sjúk-
legri grimmd. Fjöldamorð og
hvers kyns manndráp voru yndi
■íiCTBa
4 VIKAN