Vikan - 20.07.1961, Síða 17

->— Nei, svaraði litli súpuhat-
arinn þrákelknislega. Ég ætla
að fá rjómaís. Fullar skjólur.
Alveg þangað til mér verður
illt í maganum.
Dr. Edmund Weesen-
mayer „stjórnarfulltrúi
hins mikla þýzka ríkis“
í Ungverjalandi. Fleiri
lönd minnast þessa tit-
ils og muna hversu víð-
tækt vald slíkur „stjórn-
arfulltrúi" hafði.
hennar tign, Keméney barónsfrú.
Nú varð mér loksins Ijóst, hver
þessi dularfulla vinkona forstjórans
var. Ég haföi einu sinni séö hana
við opinbera móttöku, þessa ljós-
hæröu, miðaldra konu meö austur-
ríska málhreiminn. Maöur hennar
var nýorðinn utanríkisráöherra!
— GóÖan daginn, elskan, sagöi nú
forstjórinn. Hefurðu sofið vel? Já,
ég er aleinn og við getum spjallað
saman í ró og næöi.
Hann deplaði augunum til okkar
og mér blöskraði tvöfeldni hans og
óheilindi. En pabbi var auösjáan-
lega eklcert hissa. Hann vissi við
hvern hann átti. Það var alkunna,
að einkalíf utanríkisráðherrans
var ekki eins og það átti að vera.
Ráðherran sjálfur hefur víst verið
sá eini, sem ekki vissi það.
Getum við hitzt í kvöld ... ?
Nú, svo maðurinn þinn er heimat
Já, en getur þú þá ekki boðið ein-
hverjum vinum heim? Ég hefði
gjarnan viljað fá tækifæri til að
hitta hann að máli. . . Nei, elskan
min, auðvitað ert það þú fyrst og
fremst, en við verðum nú líka að
hugsa fyrir morgundeginum, er ekki
svo. . . ? Nei, ég er ekki orðinn
heimspekilegur í hugsunum, ég er
bara að reyna að segja þér, að hann
er 1 aðstöðu, sem hann getur not-
að sér til framdráttar siðar meir. . .
Já, rétt segir þú, það er viðkom-
andi Gyðingum.........
Hann hnyklaði brúnir og hlust-
aði um stund, svo hélt hann áfram:
— En sá hugsunarháttur! Auðvit-
að getur maður leyft sér að fara
þannig að, ef ætlunin er að valda
vandræðum. . . . Já, já, er miklu
betra. Reyndu að fá hann til að
halda þeirri stefnu. Það er gott . . .
Jæja, við sjáumst þá i kvöld! Hitt-
umst heil, ástin min.
Hann lagði heyrnartólið á.
— Jæja, og hvernig er þá útlitið?
spurði faðir minn. — Er nokkuð að
frétta?
— Bæði gott og illt, svaraði M.S.
Hún var náttúrlega mjög varkár í
orðum, en hafi ég skilið hana rétt,
hefir þetta Eichmanns-villidýr kraf-
izt þess, að fjöldaflutningar Gyðinga
verði teknir upp aftur þegar í stað.
Utanríkisráðuneytið reynir af öllu
afli að seinka framkvæmdum, og
hefir jafnframt boðið erlendum
Þessir Gyðingar höfðu engin verndarvottorð! Þeir voru teknir af lífi sem gislar
í janúar 1945, ásamt öðrum Ungverjum, er taldir voru óvinveittir Þjóðverjum.
stjórnarerindrekum i
sérlega veiðiför. Þar
mun þeim verða gefið
tælcifæri til að ræða
hrottfhitningana á bein-
linis viðski-otnlegum
grundvelli.
Nú veist þú eins mik-
ið um þetta og ég, og
þú getur lika gefið vin-
um þinum og kunningj-
um einhverjar upplýs-
ingar. Persónulega von-
ast ég til að viss sænsk-
ur stjórnarfulltrúi
minnist min, þegar allt
þettn er um garð geng-
ið. Við siáum nú hvað
setur. Ég ætla að
minnsta kosti aldrei að
gefa út bækur framar.
Ég ætla að breyta fyrir-
tækinu i tónlistarforlag.
Ég veit hara ekki hvort
ég á að byrja með að
gefa út „Fánaljóð
Bandarikjanna" ellegar
„Volgusönginn.“
E5TTR því sem fram liðu stundir,
var gefinn út aragrúi af vernd-
arvottorðum. Ríkisstjórn örva-
krossmanna hafði veitt sænska
sendiráðinu leyfi til að gefa út 4500
vottorð, en i fyrstu viku nóvemher
höfðu þegar verið gefin út 8000.
Starfsmenn i útibúi sendiráðsins
við Tigrisgötu höfðu fundið upp
snjallt tölusetningarkerfi. Voru þar
tengdar saman tölur og bókstafir
m!eð þeim hætti, að raunveruleg
töluröð vottorðanna lá alls ekki i
augum uppi.
Hinn 2. nóvember hafði Wallen-
berg tekizt að fá undanþágu frá
skurðgrefti og vegavinnu til handa
öllum Gvðingum, sem höfðu vernd-
arvottorð. Og hann hélt áfram að
kaupa hús i norðúrhluta Búdapest,
vinstra megin Dónár. Enda hótt eng-
ir opinberir samningar hefðu verið
gerðir, varðandi þessar hyggingar,
voru hær þó undir vernd Svihjóðar.
Wallenherg ræddi við Weesen-
maver stjórnarfidltrúa með stuttu
millihili og sendi skvrslu um starf-
semi sina til ungverska utanrikis-
ráðuneytisins svo að segja daglega.
Hinn 17. nóvember barst öllum
erlendum sendiráðum i Búdapest
stóreflis umslag frá ofangreindu
ráðuneyti. Innan i þvi var skjal með
svolátandi yfirskrift:
Minnisgreinar varðandi tilskipun
forsætisráðlierrans hinn 17. nóvem-
ber, með tilliti til hinnar endanlegu
lausnar Gyðingavandamálsins.
Lesmál það sem á eftir fylgdi, eða
að minnsta kosti fyrsti kafli þess,
var beint samþykki til Wallenbergs.
Þar stóð, að hinum ungversku
Gyðingum hugsaðist skipt í sex sér-
flokka og voru þeir skilgreindir á
þessa leið:
1. Gyðingar sem hafa erlent vernd-
arvottorð. Skulu þeir hafa safnazt
saman i Palatínushverfinu fyrir
20. nóv. 1944. Nánari fyrirmæli
verða ljirt i dagblöðunum. Gyðingar
í þessum flokki eiga að dveljast i
hverfinu þangað til þeir fara af
landi brott. Þeir hafa leyfi til að
ferðast um götur hverfisins milli
klukkan 8 og 9 að morgni. Brott-
för þeirra úr landi er háð samning-
um milli stjórnar Ungverjalands og
viðkomandi ríkja, sem og samning-
um milli þeirra stjórna og ríkis-
stjórnar Þýzkalands, varðandi flutn-
ingamöguleika.
Tala Gyðinga í þessum flokki er
fastákveðin með samkomulagi milli
stjórnar Ungverjalands og hinna
hlutlausu ríkja og verður elcki
hækkuð.
ETTA var allt árangur af störf-
um Wallenbergs. Þvi miður
voru Gyðingar i tveim næstu
flokkum ekki eins vel settir. Annar
flokkur var Gyðingar er „lánaðir
skyldu þýzku Stjórninni.“
Með öðrum orðum: Þá átti að
flytja brott úr landinu.
í þriðja flokki voru þeir, sem
áttu að vera kyrrir í Ungverjalandi
fyrst um sinn. Skyldu þeir fluttir
í Gyðingahverfi og ekki eiga út-
gengt þaðan. í skjalinu stendur orð-
rétt:
Þeim eru algjörlega bönnuð afnot
af útvarpi og síma. Póstur til og
frá þeim verður aðeins afgreiddur
af sérstöku pósthúsi, er stofnsett
verður samkvæmt samkomulagi
millum innanríkisráðherra og sam-
göngumálaráðherra. Mega þeir að-
eins skrifa á ungversku og engum
öðrum en Gyðingum. Öll bréfaskipti
fara fram á þar til gerðum, gulum
pappír, og skal nafn og heimilisfang
sendanda ritað á hann. Gyðingar
mega aðeins fara úr þessu hverfi
sinu, þegar þeir eru fluttir i vinnu-
þjónustuna.
Með öðrum orðum: Hlið Gyðinga-
hverfisins átti aðeins að opna þegar
um brottfluning væri að ræða.
Framhald á bls. 32.
VIKANl 17