Vikan - 06.03.1975, Blaðsíða 28

sonur mannsins mins og eina
nána skyldmenniö sem hann á,
sl&an mó&ir þln dó. En I
alvöru talaö, Michael, þá finnst
mér þú hafa fullmikil afskipti af
starfi Hjálmars og þau ekki til aö
hvetja hann. En þú veist eflaust,
a& hann hefur alltaf þurft tals-
veröa uppörvun.
Michael var staöinn upp og
farinn aö ganga um gólf.
— Ég veit, aö samkvæmt þínum
skilningi er ég hér eins og hver
annar slæpingi eða auönu-
leysingi, sem hefur ruðst inn á
þittheimili I þinni óþökk og þér til
ahgurs. Er þetta ekki satt?
Matthildur svaraði ekki.
— Þú sagöir áöan, að ég hefði
ekkert takmark, ekkert til aö
keppa aö, að lif mitt væri
tilgangslaust. En svo er þó alls
ekki. Ég á mér stóra drauma og
miklar hugsjónir, og ég er alltaf
a& færast nær og nær þvi tak-
marki, sem ég hef sett mér.
— Mér sýnist það lika, með
þessu áframhaldi verður þú
kominn niöur úr gólfteppinu á
morgun. Michael stansaði og
settist viö hliö Matthildar.
— Hvaða tilgang hefur þitt lif,
og aö hvaða marki stefnir þú?
— Ég er eiginkona og hús-
móöir, ég tek þátt i félags-
starfinu, samkvæmislifinu og
margt fleira. Ég hef heimili að
hugsa um, ég hef áhuga á starfi
mannsins mins og vil vinna aö þvi
aö hann komist áfram. —
— Með öörum oröum, að hann
verði rá&herra, borgarstjóri eöa
eitthvaö álika og þú veröir
embættismannsfrú. En þú
gleymir þvi, min kæra Matt-
hildur, aö Hjálmar er alls ekki
fær um þaö, sem þú ætlar honum.
Sýndarmennskan og sjálfsblekk-
ingin, sem þú og bróðir þinn eruð
svo illa haldin af, er á góðum vegi
ab eyðileggja hann lika, og þá er
illa farið. —
— En nú ert þú kominn eins og
frelsandi engill honum til
bjargar?
— Ekki honum, heldur þér.
Tilgangur minn og metnaður i
lifinu er aö bjarga þér frá sjálfri
þér. —
— Foröa mér frá þvi að verða
ráöherrafrú?
— Já, meðal annars þvi. En um
leiö ætla ég aö gefa þér sjálfa þig,
svo aö þú getir öölast hamingju I
llfinu.
— Mér þykir þú vera gjöfull.
Michael varö alvarlegur og
horföi fast á Matthildi.
— Ef þú ert hreinskilin viö
sjálfa þig, þá veistu, hve lif þitt
hefur verið innihaldslaust og
fánýtt. Hvers viröi er þér allt þaö,
sem þú hefur I kringum þig?
— Heimili mitt, sem ég hef búiö
og prýtt eftir minum smekk, hirt
um og annast, maöurinn,
ættmenni min og kunningjar,
auövitaö er þetta allt mér mikils
viröi.
— Þú heldur, aö þér sé þaö eitt-
hvaö, en þaö er þaö ekki. Þú
elskar ekki manninn þinn, hann
er þér aöeins möguleiki til aö
komast hærra I þjóöfélags-
stigann, hærra en þú kemst ein,
vegna þess aö þú ert kona. En þvi
miöur er ekki svo meö hann, þvi
hann dáir þig og virðir. Þú og
bró&ir þinn hafiö notaö hann á
samviskulausan hátt ykkur til
framdráttar.
— Ég vissi fyrr en nú, aö þú ert
ósvifinn og ófyrirleitinn, en þetta
er meira en ég get þolab.
Michael greip fram I fyrir
henni.
— Þú skalt veröa aö hlusta á
mig, hvort sem þér likar það
betur eöa verr.
Hún reyndi aö risa á fætur, en
hann hélt henni fastri, svo aö hún
gat sig hvergi hrært. Hann hélt
áfram.
— Matthildur, séröu ekki, aö
allt þetta er einskis viröi? Hann
bandaöi hendi viö ríkmannlega
búinni stofunni.
— Um þetta og þviumlikt hefur
hugur þinn snúist undanfarin ár.
Þú vilt vera betur klædd en aðrar
konur, eiga fegurri skartgripi en
þær, en hefur þú nokkuö til
brunns aö bera, sem þær hafa
ekki? Nei, ekki neitt, ekki agnar
vitund. Þú og ég erum aðeins
venjulegar manneskjur og
veröum aldrei meira, þó a& viö
lifum i tilbúnum draumahéimi —
Matthildur sat lengi þögul og
bæröi ekki á sér. Loks leit hún upp
og I augu Michaels.
— Michael, þú hefur sigrað.
— Ég hef lika tapað,
Matthildur. — Hann lagði hand-
legginn um heröar hennar.. — Þú,
Matthildur, hefur sigraö mig. —
Hún brosti til hans og lagði
handleggina um hálsinn á honum.
Jóhann stundi og leit tii mágs
sins.
— Mér list ekkert á þetta.
— Já, það er eðlilegt, viö töpum
örugglega miklu fylgi.
Hjálmar dæsti. Þeir sátu lengi
þögulir, úns Hjálmar sagði.
— Og nú er fundurinn I kvöld.
Hefuröu fengiö einhverja til að
skemmta?
— Já, þaö held ég nú, bestu
skemmtikrafta, sem völ er á. Ef
þaö hrifur ekki, þá er ég illa -
svikinn. Kemur Matthildur
annars ekki á fundinn?
— Já, þau koma bæöi, Michael
og hún.
Hjálmar þagnaöi snögglega,
eins og hann heföi ætlað að segja
eitthvaö meira, en hætt viö.
Þeir horfðust i augu, en
hvorugur sagöi orö góða stund.
Þeir hrukku viö, þegar siminn
hringdi. Hjálmar tók upp tólið, en
Jóhann fór fram til systur sinnar.
Ég laumaöist með húsbónda
minum á fundinn um kvöldiö og
kom mér fyrir undir ræðustólnum
Salurinn, sem þeir höföu til
umráða, var stór og glæsilega
skreyttur meö fánum og blómum.
Fundurinn átti aö hef jast klukkan
niu, en hálf átta var búið aö opna
húsiö og koma söfnunarbaukum
fyrir hér og þar I anddyrinu og
göngum. Starfsmenn Framfara-
flokksins gengu fram og aftur,
upp á búnir og háti&legir á
svipinn. Jóhann var órólegur og
taugaóstyrkur, enda átti hann aö
flytja a&alræ&una, Hjálmar var
fundarstjóri.
Klukkan var ekki oröin niu,
þegar salurinn var fullsetinn og
vel þaö. A slaginu niu reis
Siúsbóndi minn upp, hann var
ölur og ákaflega alvarlegur,
þegarhann gekk aö ræöustólnum.
— Heiöruöu fundargestir, mér
er ánægja aö bjó&a ykkur öll vel-
komin til þessarar samkomu, og
vil ég nú kynna ykkur dagskrá
kvöldsins. Fyrst heyrum viö og
sjáum söngflokkinn „Þrir á
toppi”, þá eru stutt ávörp og
kveöjur, að þeim loknum
skemmtir landskunnur grinisti og
aö endingu flytur Jóhann Sveins-
son forsætisráðherra ræöu
kvöldsins, en á eftir henni verða
frjálsar umræður. Og þá, góöir
fundargestir, gefst ykkur
tækifæri til aö láta 1 ykkur heyra.
Ég segi samkomuna setta.
Hann settist, ég fann, hve
sveittur hann var og gat ekki
annab en vorkennt honum.
A meðan dagskráin snigla&ist
áfram löturhægt, lét ég fara eins
vel um mig og kostur var. Ég
reyndi að hlusta á leiðin-
legan söng og enn leiðinlegri
ávörp og simskeytaupplesningu,
— drottinn minn dýri, hvaö fólkið
gat hrópaö og klappað, þaö er vist
þetta, sem kallaö er múgsefjun.
Liklega haföi Jóhann rétt fyrir
sér I þvi, aö þetta myndi hrifa og
máski afla þeim fylgis,
Aumingja fólkiö, haföi guö ekki
gefið þvi vott af skynsemi og
raunsæi?
Ég hrökk upp úr þessum
hugleiðingum, þegar Jóhann for-
maður hóf ræöu sina. Hann talaöi
þindarlaust I meira en
klukkutima. Þvilikt oröaflóö,
þvilikur flutningur, hann ýmist
nærri hvislaði eöa æpti, stóð
stjarfur og fölur, i næstu andrá
rauk hann upp og dansaði um
sviöiö meö ræðustólinn I fanginu.
Aheyrendur sátu höggdofa i
sætum sinúm og héldu niðri i sér
andanum. ööru hverju mátti þó
heyra lágt andvarp eöa niöur-
bælda stundu. Þaö var ekki um að
villast, Jóhann hafði þessar vesa-
lings fávisu sálir algerlega á
valdi sinu. Nei, ekki allar, ekki
tvær á fremsta bekk, þau Michael
og Matthildi, þau ein voru
ósnortin meö öllu.
Þegar ræöunni loksins lauk,
varö dauðaþögn i salnum, loftiö
var óhugnanlega kyrrt og þrungiö
rafmagnaðri spennu. Allir sátu
grafkyrrir, hver dráttur á
andlitum áheyrenda var sem
stirönaöur. Þegar litiö var yfir
salinn, mátti ætla, aö i sætunum
væru liflausar brúöur meö gler-
haus og búkinn uppstoppaðan
meö hálmi.
Allt i einu var kyrröin rofin,
óvænt og harkalega, brúöurnar
sátu enn sem fyrr kyrrar i sætum
sinum allt of kyrrar til þess aö
þær gætu verið lifandi, hvaö þá aö
glerhausarnir gætu hugsaö, þær
sátu, störöu og biðu. Ábur en ég
vissi af var Michael kominn i
ræöustólinn. Ég fann, hvernig
hver einasti vöövi I likama
húsbónda mins þandist, og hann
titraði allur frá hvirfli til ilja.
Andlitiö var óhugnanlega fölt, og
augun stóöu á stilkum. Michael
tók til máls.
— Aheyrendur, þiö hafiö heyrt
ræðu flutta af snilld, snilld og
kunnáttu, þiö hafiö hrifist af þvi,
sem þið hafið heyrt, en hvaö hafiö
þiö heyrt? Minna en ekki neitt,
aðeins orö, innantóm og
merkingarlaus orö.
En þau voru sögö af vönum og
góöum ræöumanni, sem er vanur
aö tala og vanur aö blekkja. Trúið_
þiö þvl, aö þessi maöur beri hag
ykkar svo fyrir brjósti, sem hann
lætur? Nei, hann talar aöeins svo
fagurlega, vegna þess aö hann
vantar atkvæðin ykkar á morgun
og alla aöra kosningadaga. Nú i
kvöld eru haldnir fjöldamargir
fundir eins og þessi, og allir þeir,
sem standa fyrir þeim, eiga þaö
sameiginlegt, aö þá vantar
atkvæði.
Kliöur fór um salinn likt og
bylgja, nokkrir unglingar risu úr
sætum og hrópuöu heyr.
— Þá vantar ekki aöeins
atkvæ&in ykkar, heldur sál ykkar.
1 augum Jóhanns Sveinssonar og
manna af hans sauðahúsi eruö þið
aðeins verkfæri, sem hægt er aö
nota til þess að komast áfram.
Þegar þiö hafiö svo gert þeim þaö
gagn, sem til er ætlast af ykkur,
er ykkur skákaö út I horn, þar
sem þiö megið gleymast og
rykfalla til næstu kosninga.
En þá, góöir hálsar, þá eruö þiö
tekin fram, rykið dustað af
ykkur, siðan er ykkur stillt upp,
þar sem þið getiö oröiö þessum
mönnum að liði.
Um allan salinn var klappað og
hrópað — heyr, heyr —. Þetta var
sannarlega betri og meiri
skemmtun en menn höföu búist
viö.
— Kæru vinir. 011 þekkiö þið
Hjálmar ritstjóra dagblaösins —
Samvisku þjóðarinnar —
einhvers aumasta blaös, sem
boriö er út til ykkar. Hann var
góöur og heiöarlegur maöur, þar
til hann ánetjaöist Framfara-
flokknum, en nú, þegar hann
hefur fengiö nauösynlega þjálfun
I pðlitisku starfi, veit hann ekki
lengur, hvenær hann lýgur og
hvenær hann segir satt.
Hjálmar og Jóhann höföu setiö
sem dæmdir undir reiöilestri
Michaels, en nú reyndu þeir að
afstýra frekari óhöppum.
Hjálmar stóö snöggt á fætur og
gekk áleiöis að ræðustólnum, þar
sem Michael stóö enn og beíö
þess, aö fagnaöarlátunum I
sainum linnti. Hjálmar hikaöi
andartak og leit yfir mannfjöld-
ann i salnum, hann varö stjarfur,
er hann kom auga á Matthildi,
sem staröi eins og i leiöslu á
Michael. Hann reyndi aö ganga
þau fáu skref, sem hann átti eftir
aö ræöustólnum, en hneig niöur,
og froöa vall úr
munnviKum hans. Hjartaö var
hætt a& slá.
Skyndilega breyttust fagnaöar-
lætin I salnum I þrúgandi angist,
þaö, sem stuttri stundu áöur var
dýröleg skemmtun, var nú köld
alvara dau&ans.
*
28 VIKAN 10. TBL.