Vikan - 12.02.1976, Qupperneq 17

Hún er ekki venjulegur fugl.
Þessvegna skaltu vara þig á henni.
Stundum svífur hún með þig ofar
skýjum, en hún getur líka átt það til
að fljúga með þig í hreiðrið til
unga sinna. Treystu henni ekki.
Það var komið fram i ágúst og
nseturnar orðnar bláar. Þetta svif-
létta hlýja húm kallaði fram í hug-
ann hálfgleymdar minningar frá
liðnum árum.
Myndirnar streymdu fram og
staðnæmdust í vitund Gunnars.
Misjafnlega lengi...Eftir þvi hvort
þar voru á ferð stæðileg hreindýr
hlaupandi upp eða niður brattar
fjallshliðar, eða leggjastæltar kon-
ur...
Þeim hafði Gunnar kynnst i
mörgum myndum. Hann var nefni-
lega einn þeirra manna, sem lifðu
og dóu fyrir veiðiskap. Sama hvort
hann beitti við veiðar sínar byssu,
veiðistöng eða sínum annáluðu per-
sónutöfrum. Maðurinn var fullar
þrjár álnir á hæð og hálf önnur
alin í þvermál. Mörg konan hefur
orðið að gera sér að góðu það, sem
minna er.
Þessi fyrirferðar mikla karl-
mennska verkaði eins og vín á
kvenkynið. Maðurinn var þeim líkt
og gróðurblettur I eyðimörk lífs-
ins....
Meðan varið á jarðýtutönninni
gnauðaði við kletta og klungur,
dreymdi þennan ástsæla eiganda
vélarinnar um allar þær konur
ungar og gamlar, sem hann hafði
séð og þekkt. Á dansgólfum, í
rekkjum margskonar eða þá í
sætum bifreiða. Hann brosti
ánægjulega og leit með velþókn-
un á mynd sína í speglinum.
Svo stöðvaði Gunnar ýtuna um
stund, dró greiðu uppúr vasanum
og strauk henni gegnum hárið.
Hann stakk greiðunni gætilega í
vasann aftur. Þvínæst tók hann
sjónaukann, sem hékk í ól um háls-
inn á honum. Gunnar bar sjónauk-
ann fimlega að augunum og
stillti hann upp í fjallið. Alveg
frá háreistum stuðluðum tindum
fjallsins niður skriðurnar og alveg
ofan í botninn, sem þar var næst
fyrir neðan. Framan við þennan
botn tók svo við neðri hluti fjalls-
ins. Þar voru ýmist þverhníptir
hamrar eða grónir hjallar. Þangað
sá hann ekki.
Þarna niðri í botninum, neðanvið
veginn, hlupu tvö hreindýr. f
fjaðurmögnuðum stökkum fjar-
lægðust þau óðfluga. Of seint að
taka til byssunnar...
Gunnar bölvaði sáran. Allar róm-
antískar hugsanir voru á bak og burt
Eftir sat í jarðýtunni nýgreiddur
harðsnúinn drápsmaður... Það er
stundum ekki lengi að skipast
veður í lofti, þegar mannlegt til-
finningakerfi er annarsvegar.
Gunnar leit á armbandsúrið sitt.
Það var klukkutími eftir af vaktinni.
Þá skyldi hann sofa.. .Já, hversvegna
ekki? Það var ekkert annað hægt
að gera á þessum tíma sólarhrings.
Meira að segja hundarnir og kett-
irnir í gervöllu þorpinu sváfu.
Nema á þeim fáu stöðum, þar sem
eigendurnir héldu fyrir þeim vöku
með ölskvaldri og ástarþys.
Nei...Hann mátti ekki með
nokkru móti fara út í nein slík
ævintýr, nýskráður jarðýtueigand-
inn...Hann varð að vera fyrirmynd
starfsmanna sinna. Þetta var svosem
ekki eina vélin, sem hann átti...
En Gunnar var fyrst og fremst
ábyrgur fyrir því, að þetta tröll-
aukna verkfæri skilaði afborgunum
af andvirði sínu...Það var heldur
enganveginn nóg. Tækið varð Hka
að skapa eigendum sínum þolan-
leg lífskjör. Vélar voru nú einusinni
framleiddar með það fyrir augum,
að mannfólkinu gæti liðið betur.
Margar þeirra gerðu samt ekki
annað en að færa eigendunum
áhyggjur.
Gunnar hélt áfram að vinna.
Hann hvessti smá augun niður á
jarðýtutönnina. Hún var ekkert
barnaleikspil þessi vél.
Stundarkorn hugsaði Gunnar um
konu sína. Það strengdist á hök-
unni, og drættirnir kringum munn-
inn urðu skýrari.
Blá slæða næturinnar var að upp-
litast. Gráir, þykkir þokubólstrar
ruddust ósvífnislega inn frá hafinu.
Bráðum'myndu þeir snerta ystu
bungu fjallshlíðarinnar, greiðast
þar I sundur og breiða úr sér bæði
UPP °g niðureftir fjallinu. Hvítur,
voðfelldur kuldahjúpurinn legðist
svo þétt að jarðýtunni, að maður-
inn sæi ekki lengur fram á tönnina.
Gunnar var bæði mikill og góður
dansmaður. Oft hafði hann snúið
sjálfan sig langt upp fyrir vandr-
andi verurnar á gólfinu. Upp I æðra
veldi.,.<Þar ók uppstrokinn hugur-
inn I giæstum vagni Venusar,
meðan blóðheitur þyngslalegur
búkur mannsins þyrlaði upp ryk-
mekki á dansgólfinu.
Þetta veitti honum einhverja
heita himneska gleði....Gunnar
gleymdi meira að segja um stundar-
sakir bæði kirkjugarðsgjaldinu og
hundaskattinum...Þeim dýrmætu
gjöfum samfélagsins til þeirra, sem
ennþá nenntu að vinna.
Gunnar bölvaði sárt og innilega.
Nú var hún komin...Þessi úrsvala
hvíta þoka, þykk eins og teppi.
Stundum lagðist hún svo þétt að
fólkinu, að það fann til innilok-
unarkenndar.
Fyrst var hún þunn og gegnsæ.
Hann sá blikandi hafflötinn I gegn-
um hana. Meira að segja sást
grisja I fjöllin ninummegin fjarðar-
ins og bændabýlin á láglendinu
niðri við sjóinn.
Smám saman þéttist þokan, þessi
grái miskunnarlausi óvættur. Hún
umvafði líkama manna köld og
blygðunarlaus....Þétt eins og farg.
Fólkið kiknaði undan ofurþunga
hennar. Gunnar langaði mest til
þess að æpa, en hann kom ekki
upp nokkru hljóði.
Þokan lagðist ekki eingöngu á
líkamann með slnum lamandi
þunga. Hún réðist llka á sálina...
Skynsemina drap hún I dróma og
einangraði manninn með því að
slíta hann úr sambandi við fjarlægð-
ina. Meira að segja vonin hvarf
frá manninum og ofurseldi hann
cinmanaleikanum....
Gunnar hafði stundum séð Þór-
hall ýtumann aka vélinni yfir
nestispakkann sinn....
Þetta var svipað....Vonin bók-
staflega lagðist saman og koðnaði
niður eins og plastpoki, sem ekið
er yftr á jarðýtu...Voðalega stórri
vél.
Þegar vonin var horfin, hvað er
þá eftir.... ? Vonin...Hún var gleði.
Þá hlaut llka vonleysið að vera
sorg.
Gunnar brosti. Hróðugur yfir
þcssari stórkostlegu uppgötvun
sinni. Hann leit I spegilinn til
þess að sjá hvernig það klæddi
sig að hugsa...Svo hélt hann áfram
að kryfja vandamál mannlegrar
sálar.
Hvað var þá sorgin...? Hún hlaut
að vera uppgjöf.
En hvað var þá uppgjöfin? Auð-
vitað var hún ekkert annað en
þreyta. Of mikið álag. Algengasta
lækning við sllku var fjögra til
sex stunda svefn.
Gunnar stöðvaði jarðýtuna.
Hann reis seinlega á fætur úr sæt-
inu og klifraði niður á jörðina. Það
voru vaktaskipti.
Reyndar var tíminn ekki alveg
kominn, en maðurinn var búinn að
fá meira en nóg. Hann steig inn
I bílinn og ók álciðis til þorpsins.
Þar var vinnuflokkurinn með heilan
síldarbragga á leigu. Nógur og
góður matur...Heitt vatn að þvo sér
úr...Og ráðskonur. Fleiri en ein.
Gunnar klóraði sér á loðinni
bringunni. Hann varð að aka gæti-
lega gegnum þokuna. Enginn vissi,
hvað hún kunni að geyma. Eftir
átta stundir varð hann að hefja
vinnu á ný.
Hræðileg tilhugsun. Þarna var
svo mikið af grjóti. Það var líka
stundum heilmikið af rigningu
uppi I fjallinu. Þessvegna var ekki
alltaf auðvelt að vinna.
Gunnar vissi manna bcst, hvern-
ig það var að aka jarðýtu cftir þcssu
undarlega grjóti...Tvær cða þrjár
ferðir fram og aftur, og björgin
voru þar með orðin að soppu.
Hugsa sér. Bullandi vatn........
Kolmórauð hnausþykk leðja. Meira
að segja verkstjórarnir urðu að stlga
varlega fótum á þennan andstyggi-
lega jarðveg. Þarna voru öll ákjós-
anlegustu skilyrði til þess að menn
gætu horfið sporlaust...Leðjan
myndi gefa cftir...S!ga slðan hægt
og rólega saman, þar til jörðin
lokaðist yfir höfði glataða manns-
ins.
Þetta þótti öllum cnnþá hræði-
legra en það, þegar peningastofnun
lokar dyrunum fyrir fátækum
manni....
Gunnar ræskti sig og strauk
hendi yfir höfðinglegt ennið. Það
var erfitt að hpgsa svona mikið...
Eitthvað varð hann að gera til þess
að dreifa huganum. Þau höfðu
hrannast að honum líkt og hunds-
lappadrífa, fjárkúgunarbréfin
undanfarna daga...Þetta eða þetta
yrði gert við hann, ef hann ekki
möglunariaust án minnstu tafar,
borgaði þetta eða hitt....Hann
langaði ekkert til þess að reyna að
telja öll þau gluggabréfagjöld, sem
þjóðfélagið skattlagði sem tekjur...
Hann varð að greiða skatta af
öllum þeim skuldum og víxlum,
sem nýorðinn jarðýtueigandi á I
fórum sínum...Verst voru felu-
gjöldin... Þau lágu I lcyni ein-
hversstaðar langt inni I myrkviðn-
um eins og soltin rándýr...
Þau voru sannarlega bæði lúmsk
og óvægin fyrir jafn hrekklausan
mann...
Þctta var Ifkast því, þegar ókunn-
ur ferðalangur stlgur fæti I leirflag
á jarðhitasvæði. Hann sekkur ekki..
Leirinn hnoðast neðan I fætur
mannsins og loðir við skóna...
Hreyfi maðurinn sig þá bætist við...
Meira og meira...Ferðalangurinn
7. TBL. VIKAN 17