Vikan - 21.08.1980, Blaðsíða 17

MERKINGAR
Á GRAFÍK
aðferðum að þvi leyti að ekki er uni
neinn hæðarmun að ræða á þrykk
plötunni. Þeir fletir sem drekka i sig
litinn liggja á sama grunni og þeir sem
hrinda frá sér lit. Steinprent er
flatþrykk en sú tækni byggist á þvi að
fita og vatn hrinda hvort öðru frá sér.
Myndin er teiknuð eða máluð á
sérstakan kalkstein eða álplötu með
krit eða tússi. Steinninn með teikning
unni á er meðhöndlaður með sýru
tækni. siðan er hann vættur með
vatni. Vatnið situr eftir alls staðar
nema á þeim stöðum þar sem feit
kritin er. Þrykklitur er siðan borinn á
steininn með rúllu og festist hann á
feitri teikningunni meðan röku
fletirnir hrinda frá sér litnum. Loks er
þrykkt i sérstakri pressu.
Skapalónsþrykk
Hér er lit þrýst i gegnum opna fleti á
„skapalóni” sem hefur verið fest með
Ijósmyndatækni eða öðrum leiðum á
þéttofinn vef úr silki, mónýl eða
næloni. Þekktust þessara aðferða er
sáldþrykk.
„Offsetþrykk"
Hér er ekki átt við sérstaka grafík-
tækni heldur miklu frekar vinnu-
aðferð. Frummynd hefur þá verið yfir-
Eins og áður er getið eru grafíklista-
menn skyldugir til að merkja myndir
sínar. Merkingin gæti verið eitthvað á
þessa leið: 16/50, heiti myndar.
dúkrista. Jón Þrykkmann, 1979. Þetta
þýðir vitaskuld að það þrykk sem við
erum með í höndunum er það
sextánda af fimmtíu mynda upplagi,
tæknin er dúkskurður og verkið er gert
á ofangreindu ári. Sumir láta mánuð
einnig fylgja með. En aðrar merkingar
eru einnig í notkun:
l’Þ, EA, PT, Al’. prufuþrykk. epréuve
d'artistc, provetryk. artist's proof.^
Þannig eru yfirleitt merkt þau þrykk
sem listamaðurinn rennir í gegn fyrir
sjálfan sig, til að fylgjast með prent
gæðum. Er honum leyfilegt að
þrykkja nokkur stykki af þessu tagi til
eigin nota. Ekki er ætlast til að hann
selji þau.
HC Ekki mikið notuð merking
hérlendis en þýðir hors de commerce,
þ.e. utan við söluupplag. Slík þrykk
eru oftast notuð til auglýsinga eða sem
sýnishorn I gallerium eða á vinnustofu
listamannsins. Ekki er ætlast til að
þessi þrykk séu í umferð á almennum
markaði.
VII / XXX : Merking með
rómverskum tölustöfum þýðir að hér
er um aukaupplag að ræða. eftir að
frunvupplag er þrotið. Þetta eru
heldur varasöm þrykk þar sem við
vitum ekki hve stórt upprunalegt
upplag var og því gæti grafikmynd sú
sem við værum að festa kaup á verið
nær einskis virði. Stundum eru þó
rómverskir tölustafir notaðir á annan
hátt, t.d. með merkingunum PÞ
Iprufuþrykkl eða EÞ (eigið þrykkl. til
að fræða kaupandann nákvæmlega
um ..status'' myndarinnar.
EÞ: Ekki ýkja algeng merking
hérlendis en þýðir „eigið þrykk” eins
og áður er getið. þ.e. listamaðurinn
itrekar að hann hefur sjálfur þrykkt
umrædda mynd. Á gömlum grafík-
blöðum má oft sjá skammstöfunina
„inv” og „pinx” (invenit, pinxitl sem
segir hver gerði frummynd annars
vegar og hver vann hana I grafík.
Nokkrir grafiklistamenn nota stafina
tpl’a (Tiré par l’artiste) og imp.
(imprimé) sem hefur sömu þýðingu.
færð á gúmmivalsa og þaðan á pappír.
I stað þess að prenta hana beint á
pappírinn. Þessi aðferð hefur verið
notuð við fjölföldun bæði steinprenta
og eftirprentana.
Frekari upplýsingar má finna i
sýningarskrám félagsins Islensk grafik.
Meðal aðgengilegra bóka má nefna
Vad ar grafik eftir Philip von Schantz
sem til er á bókasöfnum hér.
34. tbl. Vikan 17