Vikan - 16.03.1939, Síða 6

6
VIKAN
Nr. 11, 1939
litla
nver
Pasha,
Napóleon Tyrklands.
Eftir HUBERT E. GILBERT.
pað hefir verið ritað ýmislegt um Enver Pasha, en frá-
sagnimar um dauða hans koma hver í bága við aðra.
En sannleikurinn er þessi: Tuttugasta ágúst 1922 voru Rússar
fimm rastir frá Hissar í Turkestan. Rússneski herstjórinn sá
í sjónauka sínum hina gulu leirveggi vígisins, sem gnæfðu yfir
bæinn. Kósakkamir höfðu stokkið af baki, nokkrir gengu fram
í skotröðum með riddarabyssur undir handleggjunum, hinir
teymdu hestana. Stórskotahðið hafði líka gengið fram.
Þá kváðu við þmmur bak við hæð Hissiars, og hvinir þutu í
gegnum loftið. Þúsund mílur fyrir aftan Rússana gaus upp
moldarmökkur. Rússamir hlógu. Einn þeirra benti á hæðadrög-
in fyrir sunnan Hissar: „Þarna standa Sartarnir alveg eins og
grenitré í þúsundatali“, hrópaði hann.
Herforinginn lét hersjónaukann falla og gaf foringja skot-
vígisins bendingu. Hann gaf síðan skipanir, og skömmu síðar
var skotið á hæðadrögin, þar sem Sartarnir stóðu, til að sjá,
hvað væri á seyði niðri í
dalnum.
Síðan var skotið af fall-
byssum. í' loftinu voru
þunn, hvít ský á sveimi,
og á jörðinni sáust dökk-
ir dílar.
Því næst var skotið af
öllum rússnesku fallbyss-
unum á Hissar. Sartarnir
svömðu öðm hvoru, en
fallbyssur þeirra vom ber-
sýnilega mjög gamaldags.
Þegar rússneski herfor-
inginn beindi sjónaukan-
um aftur á hópinn, sá
hann, að hann var að nálg-
ast, og að einn riddarinn
hafði vafið hvítu hand-
klæði utan um lensuna
sína.
„Hættið að skjóta!“
skipaði hann. „Þarna
koma friðarboðar."
Stuttu síðar þögnuðu
fallbyssumar, og kósakk-
amir lögðu sig í grasið.
Á meðan höfðu riddararn-
ir gengið upp á herstjóra-
hæðina. Þar voru þrír
Sartar og einn gamall,
gráskeggjaður öldungur
með grænan vefjarhött,
sem einkennir pílagríma
frá Mekka. Hann heilsaði
Rússunum með því að
snerta , ennið, munnin og
brjóstið með hægri hend-
inni.
Enver Pasha ásamt nýja soldáninum, Muhamed V., sem Abdul
Hamid hafði haldið í 33 ár í fangelsi.
Mynd frá götunum í Konstantínopel árið 1909, þegar
„Ung-Tyrkir“ og „Gamal-Tyrkir“ börðust um völdin,
og Abdul Hamid, soldán, var rekinn frá völdmu.
„Tengdasonur kalífans féll í bardaganum!"
sagði hann. „Fallbyssur þínar slökktu síðasta
lífsneista hans“.
„Áttu við Enver Pasha?“ spurðu Rússamir.
Gamli maðurinn, Ibrahim Brey, hermála-
ráðherra Buckara, kinkaði kolli:
„Enver Pasha er dauður. Við eigum ekki
fleiri skot og ekkert til að borða, svo að við
felum þér herinn!“
Eftir tvo tíma komu þeir með lík Enver
Pasha á tvíhjóluðum vagni. Þarna lá hann
rólegur með bros á vörum. Varirnar vora föl-
ar og blóðlausar, og svart skeggið stóð út í
loftið. Á brjóstinu, handleggjunum og fótun-
um voru dökkir blóðblettir. Rússneski hers-
höfðinginn hafði séð Enver Pasha í Moskva.
Það var enginn efi á því. 1 brjóstvasa dána
mannsins fannst bréf frá konu hans, Nadsjie
Sultane, og mynd af henni bar hann í gull-
keðju, sem hann hafði um hálsinn.