Vikan - 18.05.1939, Blaðsíða 6

6
VIKAN
Nr. 20, 1939
Guð og lukkan —
I Vestmannaeyjum.
etta er annar dagurinn minn í Vest-
mannaeyjum. Ég kom með Drottn-
ingunni í gærmorgun og fer héðan með
Súðinni í fyrramálið, ef guð lofar. Hér er
nefnilega alveg sérstök ástæða til að taka
það fram, að maður fari með Súðinni svo
framarlega, að guð lofi, því hvort tveggja
getur hæglega hent: að Súðin verði svo
sem einum sólarhring á eftir síðustu áætl-
un, sem var þó nokkrum dögum á eftir
þeirri næstsíðustu — og svo getur hitt
líka komið fyrir, að guði þóknist að æsa
hér hafið gegn áformum ferðamanna og
þörfum eyjarskeggja með því að girða
eyna hvítum brimsköflum, svo að ekki
verði hægt að afgreiða skip. Það kemur
stundum fyrir. Einu sinni endur fyrir
löngu dó hér gamall og guðhræddur prest-
ur, er um langan aldur hafði jarðað fjölda
fólks og farizt hvert verk með prýði. En
þegar þessi ágæti prestur fékk hvíldina,
varð hann að bíða „staursettur" í fjóra
mánuði vegna prestsleysis og samgöngu-
teppu við Eyjar, af völdum hafnleysis,
brims og sjávar. Svo ill var lendingin og
mikil einangrun þess staðar, sem nú um
nokkurt skeið hefir verið ein mesta þorsk-
veiðistöð Islendinga.
En nú er öldin önnur, og þó að enn sé hér
engin hafskipabryggja og afgreiðsla haf-
skipa öll hin erfiðasta, veit þó presturinn
vel, að hvenær sem hann deyr fást nógir
til að hola honum í jörðina í tæka tíð, það
er engin hætta á öðru. Svo skammt er nú
sundið milli Eyja og lands. Annars gætir
þessa hafnleysis hér enn í ýmsu, og sumu
næsta hlægilegu, t. d. kostar einn pakki
af sígarettum 5 aurum meira en lögskipað
verð segir til um. Þessi viðbótarálagning
er nefnd hafnargjald og þykir gott og við-
feldið nafn á aukaskatti, — en dýr er sú
uppskipun, drottinn minn!
Áðan heyrði ég á tal manna, að eyjar-
skeggjar væru hagsýnir um marga hluti,
og að það væri af hyggindum einum sam-
an, að þeir hefðu látið hinn þjóðlega loka-
dag niður falla og búið sér til úr honum
hálfs mánaðar langa runu af dansleikjum
og fylliríum, enda gefur það auga leið, að
það muni vera ólíkt skemmtilegra að vera
fullur í hálfan mánuð heldur en bara einn
dag, og svo er þess gætandi, að svona
margir lokadagar gefi bæjarfélaginu og
ríkinu meiri arð en einn lokadagur. Sem
sagt, lokadagurinn varð að víkja fyrir
breyttum aðferðum til að gleðja lundina
og eyða vertíðarhýrunni, sem vel og
drengilega var þó barizt fyrir að afla. I
gærkvöldi hélt kvenfélagið ,,fjölbreytta“
skemmtun með balli á eftir, aðgangur að-
eins 2 krónur. Ekki var það nú mikið til
styrktar svo góðu málefni, sem konur eru,
bæði í Vestmannaeyjum og annars stað-
ar. —
En snemma í morgun var búið að festa
upp auglýsingu um aðra skemmtun og
ball, sem fullnaðarprófs börn barnaskólans
efndu til í kvöld, til styrktar ferðasjóði
sínum. Aðgangur aðeins 2 krónur! Dansað
til klukkan þrjú! Þannig kvað það hafa
gengið til hvert einasta kvöld í hálfan
mánuð, þrátt fyrir lítinn afla og tregar
söluhorfur. Og nú er svo komið, að jafn-
vel konurnar nenna ekki að sækja sína
eigin skemmtun. Og það er mikil spurning,
hvort það kemur nokkuð barn á barna-
ballið í kvöld. En einhverjir koma, það er
víst, og það er nóg. Einn mann hef ég hitt,
sem kann því illa og saknar þess, að
lokadagurinn skyldi niður falla í sínum
forna og þjóðlega búningi. Sá er sægarp-
urinn og aflakóngurinn Guðjón í Sand-
felli. Hann var elztur formanna á fiskiflot-
anum í vetur og hefir nú verið samfleytt
formaður í 47 vertíðir. Fyrir tuttugu ár-
ur stóð hann sem oftar um borð í skipi
sínu í róðri og ,,blóðgaði“ feitan, deyjandi
þorsk. Þá flumbraði hann sig á vinstri
hendi. Sú skeina varð aldrei neitt svöðu-
sár, en hún kostaði Guðjón vinstri hend-
ina alla, framhandlegginn með og fjórtán
vikna töf frá vinnu. Síðan vingsar hann
fyrirlitlega stúfnum og brosir góðlátlega
að þeim, sem standa uppi með tvær hendur
tómar. Ekki þó svo að skilja, að hann
eigi neitt, nema ryðbrunnið kofaskrifli við
aðalgötu bæjarins, Ingveldi sína ellihruma
— og hægri hendina. Og hvernig ætti Guð-
jón í Sandfelli að eiga nokkurn skapaðan
hlut, eftir svo marga lokadaga langrar
æfi. Hann hefir sínar sérstöku skoðanir
á því, að þorskaflinn fer þverrandi við
strendur landsins. Það er botnvarpan og
snurpinótin, segir Guðjón og lemur stúfn-
um í borðshornið með djúpri fyrirlitningu
á nútíma veiðiaðferðum og lokadögum.
Ég bý á Hótel Berg, en það er eina gisti-
höll bæjarins. Á veggjunum í herberginu
mínu eru fjölskyldumyndir og þrír hross-
hausar. Sá grái er að gefast upp! Þarna
er mynd af litlu, brosandi stúlkubarni —
skyldi hún eiga eftir að giftast sjómanni,
sem ferst í róðri, eða, eða — —. Hver veit?
Hótelstjórinn og herbergisþernan er ein
og sama manneskjan. Kunnugir nefna
hana Jónu, og hún skilur það. Prúð kona
og dökkhærð.
I morgun kom ég að máli við vin minn,
garðyrkjumanninn. Hann gengur frá húsi
til húss og stráir um sig fegurð og blóm-
um í hverjum garði. Hann er skáld og
dvaldi í Noregi. Kom til Norge, Far!
Hann kvartar sáran undan særokinu, sem
stundum grandi hér hinum fegursta vor-
gróðri á einni svalri nóttu, svo nýgræðing-
amir í görðunum eru fallnir svartir til
moldar að morgni, eftir dauðaþjáning
skammrar stundar. Þannig fer sumra iðja
í hundana. En hvað sem líður söltu sæ-
rokinu eru margir og snotrir húsagarðar
í Vestmannaeyjum og skemmtilega skipu-
leg matjurtagarðaekra vestur í víkinni,
móti austri og sól. Eftir tíu mínútur ætla
ég að hitta garðyrkjumanninn aftur. Við
ætlum á ,,barnaballið“ í kvöld . . .
#
Hér sitjum við tveir einir við lítið borð
úti í horni á veitingasölum Samkomuhúss-
ins, veglegasta samkomuhúsi Islands. Við
ornum okkur við elda endurminninganna
frá gömlum samverustundum í vegavinnu
norður á Vaðlaheiði. Þið þekkið það,
hvernig hinir ömurlegustu dagar og döpr-
ustu nætur hjúpast æfintýrabjarma, þeg-
ar frá líður. Og nú vorum við einmitt að
tala um krapahríðina ægilegu, þegar tjald-
ið fauk ofan af okkur um miðja nótt, og
við lágum eftir í rúmfletunum, berstríp-
aðir og hríðskjálfandi eins og hraktir
hundar. Við erum ekki farnir að minnast
á félaga okkar, sem urðu innkulsa og voru
nærri dauðir úr lungnabólgu, eftir að þeir
höfðu verið fluttir fárveikir til Akureyrar,
— þegar breiðleiti, broshýri piltunginn, er
angraði mig mest á kvenfélagsballinu í gær-
kvöldi með því að telja mér trú um, að hann
væri sonur einhvers læknis, sem nokkur
vafi þykir leika á að hafi nokkurn tíma
verið til, skjmdilega kemur í augsýn. —
Persónulega hefi ég ekki minnsta áhuga
á læknissonum, fram yfir sonu annarra
manna, og mér stendur svo hjartanlega á
sama um ætterni þessa unglings, eins og
ég sagði honum oft og mörgum sinnum,
— en hinsvegar veit ég, að hann ætlar að
trúa mér einu sinni enn fyrir þessu helga
lejmdarmáli, sem virðist bera hann uppi
og fleyta honum fram í lífsins ólgu-sjó.
Það er einkennilega ertandi tilfinning, sem
fylgir því að vera eltur á röndum með
ættardrambi framandi fólks, auk þess, sem
þessi náungi hefir nú sólundað fyrir mér
Vaðlaheiðaræfintýrinu, því að þarna kom
hann auga á okkur og kemur blaðskell-
andi til að kynna sig í hundraðasta skipti.
En hamingjunni sé lof og dýrð, þarna gef-
ur hann sig á tal við þrjá drengilega sjó-
menn, sem sitja prúðir að svaladrykkju
við sama borðið. Og gegnum skvaldrið og
glasaglauminn í veitingasalnum heyrist
hann tala hátt um faðerni sitt, en tæmir
samtímis glasið fyrir einum „elsku vinin-
um sínum“, sem einn allra hefir aldrei
brugðizt honum. Svo leggur hann frá sér
glasið og seilist í sælli leiðslu eftir því
næsta, — en eigandinn sleppir því ekki
við hann, og unglingnum finnst sér mis-
boðið, svo að hann sleppir ,,axlartakinu“
á „elsku vininum“ og slöngvar blíðlega
máttvana hendinni ofan á hausinn á hon-
um og hverfur aftur niður tröppurnar og
inn í danssalinn til að fanga meyna, sem
hann elskar kvöld eftir kvöld. Hann dans-
ar ljómandi laglega. S. B.