Vikan - 28.09.1939, Síða 3

Nr. 39, 1939
VIK A N
3
Knútur Arngrímsson:
W
Irskur prestur.
Ég hitti hann oft á förnum vegi, hetjulegan og alþýð-
legan. — 115 aldir hafa írskir prestar og írskir munkar
verið andlegir leiðtogar þjóðar sinnar. Þeir háfa verið
frægir kristniboðar og menntafrömuðir, sægarpar og
landfundamenn, skáld og spekingar, þjóðhetjur — og
píslarvottar. — írar eru rómversk-kaþólskir, og bar-
átta þeirra fyrir trúnni var rauði þráðurinn í sögu
þeirra fullar þrjár aldir.
að er ef til vill ekki efni í heila blaða-
grein, að maður hafi séð í útjaðri
írskrar smáborgar dökkklæddan mann á
gangi, lesandi í lítilli bók, mann með harð-
an flibba hornalausan, og svarta brjósthlíf
alveg upp að flibbanum, mann með svart-
an, barðastóran hatt á höfði, herðabreiðan
og vel á sig kominn, með öruggt og virðu-
legt göngulag, og alveg sérstaklega rólega
og alúðlega framkomu, ef maður skyldi nú
taka hann tali. Það er meira að segja vafa-
samt, hvort það er ástæða til þess að geta
þess á ferðablöðum sínum, að maður hafi
oft mætt svona manni og hafi ætíð haft
gagn og ánægju af því að tala við hann,
svo maður var að lokum farinn að gera sér
það að reglu að gefa sig að honum, hvar
sem maður hitti hann á vegum úti og gat
fundið sér eitthvert sæmilega frambæri-
legt tilefni til þess. En þegar nú vill svo
til, að þetta er maður af stétt, sem hefir
haft alveg sérstaklega mikla þýðingu fyrir
land sitt, segjum svona hér um bil í 15
aldir, þá þarf tæplega nokkur að furða sig
á því, að sá, er ferðast um landið og segir
frá ferðum sínum, telji það ekki alveg þýð-
ingarlaust að hafa hitt hann og fengið,
þótt ekki væri nema lauslega skyndikynn-
ingu af honum.
Þetta er írskur prestur, eftirmaður
heilags Patreks, arftaki Columcilla og
Columbanusar, ljósberi kaþólskrar kristni
á hinni grænu ey.
*
Ég átti fyrst tal við hann á Dawsonstræti
í Dýflinni. Við vorum að leita að híbýlum
Irska akademísins. Hann bar þar að og
sá, að við vorum að leita. Hann nam staðar
og leit til okkar, eins og til að sýna, að
hann væri reiðubúinn að leiðbeina okkur.
Nú er slíkt verk lögregluþjóna, en ekki
presta, svo að ég ávarpaði hann með hálf-
um huga. En það var víst stakasti óþarfi,
því að hann tókst allur á loft, þegar hann
heyrði, að við værum að leita að safninu,
þar sem hin fornu írsku handrit eru geymd.
Um þjóðerni okkar spurði hann svo að
segja samstundis, og þegar hann vissi, að
við vorum íslendingar, ljómaði hið stóra
og gáfulega andlit hans af áhuga, ekki
endilega af því, að við værum ekki Eski-
móar (því að svo vel eru allir írskir prest-
Patreksbjallan á þjóðminjasafninu í Dublin. —
Ulster-annálar segja, að Columcilla hafi tekið
hana úr gröf heilags Patreks. En á 11. öld létu
erkibiskupinn í Armagh og írskur konungur gera
um hana dýrt og fagurt skrín, og var hún öldum
saman geymd sem helgur dómur. — Ari fróði
segir um Papana, sem hér voru á Islandi, að fund-
izt hafi „eftir þeim bækur írskar, bjöllur og bagl-
ar“. Hver veit nema þær bjöllur hafi verið af
líkri gerð og þessi.
ar að sér, að þeir vita, að það búa ekki
Eskimóar á íslandi, og má það út af fyrir
sig teljast mikil menntun á Bretlandseyj-
um), heldur af því, að við vorum nú fyrstu
íslendingarnir, sem hann hafði séð. Á leið-
inni að húsi Irska akademísins segir hann
okkur, að raunar hafi þar meðlimir einir
aðgang og handhafar meðmælakorta frá
einhverjum þeirra. „En“, hélt hann áfram,
„segið þið aðeins, að þið séuð Islendingar,
frá sögueyjunni, og verið viss um, að ykk-
ur verður tekið tveim höndum.“
Það fór eins og hann spáði.
Við hittum hann tveimur dögum seinna
vestur í landi. Við sátum á grjótgarði rétt
við veginn og köstuðum mæðinni. Hann
kom eftir þjóðveginum og las í bók, meðan
hann gekk áfram. Og það er óneitanlega
skrítin sjón að sjá hann lesa gangandi
eða ganga lesandi á þjóðvegi, þar sem bíla-
umferð er mikil. En svo venst maður því
eins og öðru, þegar maður er búinn að sjá
það 10—20 sinnum.
Hann leit upp úr bókinni, kom auga á
„tandemið" okkar, þar sem það stóð upp
við grjótgarðinn. Það var líkast því, að
hann hefði sjaldan séð „tandem“, því að
hann nam staðar, bauð okkur alúðlega
góðan daginn og fór að spyrja okkur um
kosti þessa samgöngutækis. Hann var ekki
laus við að vera smá-forvitinn. En það er
raunar talið eitt af þjóðareinkennum Ira.
Þeir eru að því leyti ekki ósvipaðir frænd-
um sínum, Suður-Þjóðverjum. Forvitni
menntaðs manns, sem hefir tamið hana,
heitir fróðleiksfýsn, og um hana er sann-
arlega gott eitt að segja. Hann er gaman-
samur, þessi írski prestur, karlmannlegur
í tali og fasi og alveg laus við þann tepru-
skap, sem oft vill sækja á andlegrar stétt-
ar menn.
Við mættum honum á kappreiðunum í
Galway og á hrossasýningunni í Dýflinni.
Við mættum honum í rigningu við Clon-
macnoise. Þá ók hann í bíl og hafði nunnu
með sér. Og við mættum honum í sólskini
á morgungöngu vestur í Connemara, þar
sem hann horfði út á Arraneyjar blána við
sjóndeildarhringinn í suðvestri.
Þar vestur frá segir hann „dies mori-
get („góðan daginn“ á gaelisku, ritað
eftir framburði), þegar hann býður sókn-
arbörnunum sínum góðan daginn, og þau
svara með langri romsu, sem mér heyrist
endilega að endi á ,,Jósef.“ En ef þau verða
fyrri til að segja „dies moriget,“ þá er það
hann, sem segir löngu romsuna. En orðið
romsa á eiginlega alls ekki við þarna, því
að írskan líður svo ljúflega fram af vörum
fólksins, að mér finnst alltaf, að það mæh
Ijóð af munni fram. Því að ég hefi „fengið
það á heilann,“ að ég hafi heyrt þetta mál
einhverntíma áður, og muni geta skilið það
innan skamms. Ég get ekki varizt þeirri
barnalegu hugsun, að einhver hulin tengsl
við það hafi haldizt í blóði mínu gegnum
þrjá tugi kynslóða. Og ég játa þetta með
hnakkakertu blygðunarleysi, þótt ég viti,
að ég gef með því þeim vitru mönnum, sem
þykir vænt um að geta kallað aðra menn
heimska, góða og gilda ástæðu til að nota
um mig sitt eftirlætisorð.
Asninn fyrir kerru bóndans nær prest-
inum í jakkavasalok. Og í svipuðu hlutfalli
virðist manni hann gnæfa þarna yfir allt
þjóðlífið í kringum sig, sem hann horfir á
með bróðurlegum góðlátleik fremur en
föðurlegri mildi.
En bak við hann gnæfir kristnisaga Ir-
lands eins og himinhátt fjall, — stórfeng-