Vikan - 28.09.1939, Síða 16

VIKAN
Nr. 39, 1939
»
16
kjarklaus til þess að hrista það af í skyndi.
— Ekki vera að hræða mig, Gústaf. Þér
er ekki meiri vorkunn að lifa heldur en
okkur hinum.
— Vorkunn! Það er engum vokunn,
hvort heldur hann lifir eða deyr. Við erum
öll sköpuð til þess að líða undir lok, svar-
aði ég.
— Ekki segja svona, Gústaf, bað hún
um leið og hún fór. Röddin var þreytt og
hljómlaus.
10. febrúar. Eyja er farin úr vistinni,
ég veit ekki vegna hvers. Nú vinnur hún
á saumaverkstæði og leigir sér herbergi
vestur í bæ. Ég hefi aldrei komið þar og
sé hana sjaldan, en þó undarlegt megi virð-
ast, get ég enn ekki hætt að hugsa um
þessa stúlku, og mér hefir tekizt að afla
mér nokkurra nýrra upplýsinga um hana:
Fyrir þrem mánuðum síðan kom hún að
vestan með skipi, og þeir segja, að skip-
stjórinn hafi lánað henni kojuna sína alla
leið. Þeir töluðu líka um wiskílykt og fleira,
sem ég vildi ekki leggja eyrun að. Nú spyr
ég sjálfan mig: — Hvar er hann Friðjón
hennar? Hvers vegna yfirgaf hún Dalina
hans ? Og hvað kom henni til að velkja sín-
ar fínu hendur við vinnukonuverk ? Þessu
hefir enginn svarað enn þá, og raunar læt
ég mig það ekki neinu skipta.
20. febrúar. Ég mætti henni á götunni
í dag. Kápan hennar var óhneppt, og hún
var í svörtu pilsi og grænni peysu innan
undir. Hún virtist vera kát. Brjóstin henn-
ar bifuðust, ung og lifandi, þegar hún hló,
og hún spurði mig, hvort ég vildi koma með
sér á skemmtun í gamla skólanum okkar
austur í sveit á morgun.
— Ef þú finnur þér engan betri, svar-
aði ég.
— Kjáninn þinn, sagði hún hlæjandi og
gaf mér vingjarnlega utanundir, svo var
hún hlaupin af stað.
— Það er klukkan sex, kallaði hún til
baka. — Ég læt bílinn taka þig heima hjá
þér. Eftir örfá augnablik var hún horfin
fyrir næsta horn, og ég stóð einn eftir á
götunni dálítið óviss og utan við mig.
21. febrúar... Ég hefi hugsað meira um
Friðjón í dag heldur en hana, ég sá nefni-
lega trúlofunina hans tilkynnta í blöðun-
um í morgun. En nú flautar bíllinn við
dyrnar, og ég er neyddur til að fara, úr því
ég lofaði því í gær.
22. febrúar. Ég veit ekkert, hvert
stefnir, — gef fjandann í allt, sem þar
að lýtur, en ég hefi erft veðurvísi minna
loðnu forfeðra, finn að eitthvað leggst illa
í mig. — Ég sá Eyju sjaldan í dansinum,
hún hélt sig að mestu annars staðar, en á
heimleiðinni var einum farþega fleira í
bílnum heldur en sæti hans rúmuðu, og ég
sat undir henni. Það lék ofurlítið stríðnis
bros um málaðar varir hennar, og ég var
í efa um, hvort ég ætti að nálgast hana
nokkuð. Að síðustu gerði ég tilraun og
dró hanzkann af hönd hennar. Hún leyndi
framkvæmd minni undir kápulafinu sínu,
en höndin var líflaus. Hún var hvorki heit
eða köld og svaraði ekki atlotum mínum
nema að litlu leyti. Það var eins og hún
hefði orðið fyrir lömun og skynjaði ekki
snertinguna. — Fari hún í helvíti, hugsaði
ég og hratt henni frá mér; við vorum líka
komin heim að húsdyrum hjá henni.
— Þú veizt, hvar ég bý, kallaði ég á
eftir henni um leið og hún steig út úr
bílnum.
— Ég heimsæki þig annað kvöld, svar-
aði hún rólega og hvarf inn í húsið.
24. febrúar. Klukkan er 8 að morgni,
og ég er einn. Eyja er farin fyrir klukku-
tíma. Ég var óþreyjufullur meðan ég beið
hennar í gærkvöldi, og til þess að stytta
mér stundir, tók ég það til bragðs að skrifa
upp öll bæjarnöfnin, sem ég mundi, úr fæð-
ingarsýslunni minni fyrir norðan. Allt í
einu var hún komin. — Trufla ég þig?
spurði hún um leið og hún smeygði sér úr
kápunni sinni.
— Já, svaxaði ég og fleygði blýantinum
frá mér. Græna peysan hennar minnti mig
á fullsprottna ekru í ágústmánuði, þegar
golan bylgjar grasið. Hún hikaði augna-
blik og horfði á mig í efa.
— Það gerir ekkert til. Það er bara gott,
sagði hún allt í einu og settist hjá mér.
— Veiztu það, Gústaf, þú truflaðir mig
líka. Ég var hálfnuð með að skrifa brenn-
andi ástarbréf, þegar ég lagði af stað áðan,
og ég varð að hætta við það. Ég var alltaf
að hugsa um þig, og svo gat ég ekki skrif-
að meira og kom til þín.
— Það er slæmt, anzaði ég kuldalega.
— Það er að segja fyrir þann, sem bréfið
er stílað til. Nú verður hann máske að bíða
einn dag í viðbót.
— Gústaf, sagði hún með breyttri röddu
og leit biðjandi í augu mér. — Ástarbréfin
mín eiga sér ekki lengur neina lesendur.
Dapurleiki hennar vakti mér illkvittnislega
ánægjukennd og ég sagði:
— Höfundur þeirra hefir kannske verið
orðinn of háfleigur ? Dalamenn kunna bet-
ur að meta frjósemi holdsins en andans.
— Lofaðu mér því að stríða mér ekki
í kvöld, bað hún. — Það liggur illa á mér.
Viltu lofa mér því?
— Nei, svaraði ég. — Ég lærði það einu
sinni af þér að fyrirlíta öll loforð. En ef
ég hefði gaman af að svíkja, skyldi ég
ekki láta standa á mér að verða við þess-
ari ósk þinni. Hún horfði á mig með þján-
ingarsvip, en sagði ekkert.
— Trúir þú því, hélt ég áfram, — að
þegar ég sé þig í þessari peysu, minnir þú
mig á sáningu og uppskeru? Ég er bóndi í
eðli mínu og æski eftir að fletta þig þess-
um græna skrúða, til þess að sjá þig svo
liggja bleika og bera fyrir fótum mér eins
og sleginn akur á haustdegi.
— Hefir þú oft glatt þig við þess háttar
sjón, Gústaf? spurði hún þunglyndislega,
án þess að hafa af mér augun.
— Aldrei. Það verður í fyrsta sinni í
kvöld, svaraði ég ruddalega og kveikti mér
í sígarettu. Við þögðum um stund, og ég
fann líkamshita hennar seitla gegnum föt-
in mín, seitla inn í taugar mínar eins og
lúmskt eitur.
— Þú misskilur sjálfsagt komu mína
hingað í kvöld, sagði hún loks hugsandi.
— Gerðu þér engar áhyggjur út af því,
svaraði ég.
— En þú mátt ekki misskilja mig, kvart-
aði hún aftur.
— Hefi ég ekki leyfi til að draga mínar
ályktanir, af hverju sem er? spurði ég.
— Jú, en — en —.
— Ekki hefir þú gefið mér neina skýr-
ingu, greip ég fram í fyrir henni. Hún
fálmaði eftir hattinum sínum í ráðaleysi
og sleppti honum aftur.
— Ó, þú ert kvikindi, Gústaf, þú kvelur
mig, stundi hún.
— Þeir, sem misst hafa hæfileikann til
alls annars en að kveljast, þeir hljóta að
kveljast, svaraði ég.
— Þú ert miskunnarlaus! hrópaði hún.
— Þú ert að hefna þín á mér!
— Lífið er miskunnarlaust og það hefn-
ist á okkur báðum, anzaði ég. Rauða ljós-
ið skein í gegnum jarpar hárbylgjurnar
hennar og tendraði í þeim gullinn eld. Ég
strauk fingrunum gegnum þær, renndi lóf-
anum niður eftir vanga hennar og öxl, nið-
ur brjóst hennar og síðu, og skynjaði hið
ávala form mjaðmarinnar. Ég hafði mikla
löngun til að vera henni góður nú, kann-
ske deyja fyrir hana, en ég vissi, að allt
var þýðingarlaust úr þessu, — allt undir
lok liðið, sem einu sinni var. Gamall harm-
ur greip mig, svo að mér lá við gráti, harm-
ur, án ljósrar orsakar. Ég barðist af al-
efli við að halda tárunum innan sinna vé-
banda, en þegar það tókst ekki, þá missti
ég einnig vald á tungu minni, og ég hvæsti,
stjórnlaus af 'blygðun og ónáttúrulegri
reiði:
— Þú skalt ekki halda, að ég sé að
syrgja þig. Ég hefi aldrei séð eftir þér.
Þú mættir fara alla leið til helvítis fyrir
mér. Kannske sagði ég ekki nákvæmlega
þetta, en ég sagði eitthvað ljótt og reyndi
að skýla viðkvæmni minni og sorg bak við
það. Af nærgætni við mig leit hún aldrei
á mig meðan ég var að jafna mig. Loks
hvíslaði hún, eins og upp úr órólegum
svefni:
— Vertu ekki vondur við mig, Gústaf.
Ég kom til þín, af því að ég á engan að.
Skugginn hennar á veggnum hallaðist
áfram og líktist gamalli konu, sem rýnir
blindum augum inn í eilífðina bak við
dauðann.
Úti var skollið á haglél, og gegnum dyn
þess á glugganum heyrðist klukkan
frammi í borðsalnum slá.
— Hún sló tólf, sagði Eyja og reis á
fætur.
— Ertu að fara? spurði ég.
— Ef þú vilt, svaraði hún.
— Ég vil ekki, að þú farir, sagði ég og
slökkti ljósið.
Undir morguninn, þá lá hún enn ósnert
við hlið mína og svaf. Tunglsbirtan, sem
síaðist gegnum grisjulegt gluggatjaldið,
varpaði gulum blæ á brjóst hennar og and-
lit. Hún hvíldi hreyfingarlaus og minnti á
Framh. á bls. 19.