Vikan - 09.11.1939, Qupperneq 5

Nr. 45, 1939
VIK A N
5
ÍSLENZKIR ÁHRIFAMENN
Hinn fallni dux!
Samtal við Brynjólf Stefánsson,
forstjóra Sjóvátryggingarfélags íslands.
að þóttu lítil tíðindi, er þeim Sela-
lækjarhjónunum, Stefáni og Guð-
ríði, fæddist sonur 1. sept. 1896. En
sjálfum fannst þeim, að þau hefðu him-
ininn höndum tekið. Það finnst öllum .for-
eldrum, sem vilja eiga börn. Og þegar
drenghnokkinn fór að hjala í rúmhorninu,
leit móðirin oft spyrjandi á reifastrang-
ann sinn og hugsaði með sjálfri sér: —
Hvemig skyldi nú rætast úr þér með aldr-
inum? Er hún var í góðu skapi kjáði hún
framan í barnið og talaði upphátt um
framtíð þess, ef enginn heyrði til. Stefán
hugsaði hið sama, en þagði.
Drengurinn óx, en lítið, og varð rauð-
hærður. Það gerði honum ekkert til. En
brátt þótti bera á því, að hann ætti hægt
um nám og eiginlega reyndist hann bók-
lestrinum betur en snúningum og erviðis-
vinnu á heimili foreldra sinna. Þess vegna
var þáð ráð tekið að setja hann til náms,
þrátt fyrir lítil efni og fulla þörf á vinnu-
krafti hans heima fyrir. Og árin liðu. Nú
heitir strákurinn Brynjólfur Stefánsson,
forstjóri Sjóvátryggingarfélags Islands.
Það er fínt nafn, og menn segja það með
virðingu.
— Hvenær komuð þér fyrst til Reykja-
vikur?
— Haustið 1910, er ég tók inntökupróf
i 1. bekk Menntaskólans. Frá skólaárum
mínum öllum á ég margar og skemmti-
legar endurminningar, en hugstæðast er
mér þó ávallt atvik frá inntökuprófinu,
sem nú er orðið skólaþjóðsaga og eignuð
ýmsum. Eg var þá alls kostar ófróður um
skólagöngu og próf og hafði satt að segja
verið vondaufur um að komast upp. En
þegar til kastanna kom, fannst mér þetta
ganga furðanlega. Ég var því sæmilega
ánægður með sjálfan mig, er ég kom upp
í skóla nokkru áður en lesa átti úrslita-
einkunnir inntökuprófsins. Beið ég á göng-
unum og lét lítið yfir mér, er til mín kom
ungur kennari, sem mér hafði geðjazt svo
ágætlega að, og spurði um nafn mitt. Er
ég hafði sagt honum allt af létta um mína
hagi, trúði hann mér fyrir því, að ég væri
dux (hæstur). Býst ég við að hafa orðið
heldur aulalegur á svipinn, því að ég hafði
enga hugmynd um, hvað þetta orð þýddi,
en fannst á hinn bóginn ótækt að láta
kennarann vita um þessa fáfræði mína.
Þama á göngunum voru staddir nokkrir
piltar úr efri bekkjum skólans, og datt
mér sízt í hug, að þeir væru hingað komn-
ir í þeim lúalega tilgangi að henda gaman
að nýsveinunum. Ákvað ég því að spyrja
einhvern þeirra um það, hvað þetta orð
þýddi. Það var Valgeir Björnsson, nú bæj-
arverkfræðingur, sem ég sneri mér til.
Hann svaraði mér engu, en spurði mig all-
háðslega, hvort ég hefði orðið fyrir þess-
ari ógæfu, auminginn. Og er ég játti þessu,
Brynjólfur Stefánsson.
trúði hann mér fyrir því, að það þýddi,
nánast tiltekið, það, að ég hefði kolfallið
með mestu háðung. Þessu næst kallaði
hann á nokkra félaga sína og segir þeim,
sorgbitinn, hvernig komið sé fyrir mér,
og til að bæta úr sárustu vonsvikunum,
verði þeir að ,,tollera“ mig. Þá kom nú
önnur útlenzkan til. En mér varð fljótt
ljóst, hvað það þýddi, því að það var svo
verklegt, er þeir tóku mig sex saman og
endasentu mér upp í loftið hvað eftir ann-
að. — Þetta er gamall skólasiður. — En
brátt rættist þó úr raunum mínum, því
að sem betur fór, fékk ég skömmu síðar
að vita, að Valgeir og félagar hans höfðu
verið að henda að mér græzkulaust gaman.
— Við hvaða námsgreinar féll yður
bezt í upphafi skólanámsins ?
— Hugur minn hafði alltaf hneigzt
einna mest að stærðfræði, og í neðri bekkj-
um Menntaskólans var ég þegar staðráð-
inn í að nema verkfræði, ef þess væri nokk-
ur kostur. Þessari ákvörðun minni hélt
ég út skólann og innritaðist í Verkfræði-
deild Hafnarháskóla haustið 1916. Næsta
vetur lauk ég heimspekiprófinu og eins
konar inntökuprófi í Verkfræðideildina.
Allra hluta vegna og þó sérstaklega fjár-
hagsins vegna var mér nauðsynlegt að
komast heim þá um sumarið. En það var
ekki hægt um vik, því að þetta var á stríðs-
árunum, og engar siglingar á milli íslands
og Danmerkur þetta sumar. Heppnin var
þó með mér í þetta skipti, því að af hend-
ingu rakst ég á íslenzka sjómenn, sem voru
í þann veginn að fara heim með nýjan
mótorbát. Fékk ég far með bátnum, en
sú ferð tók 24 sólarhringa, enda varð að
fara á seglum mest alla leiðina. Síðan, og
einkum síðustu ár, hefi ég oft farið milli
Islands og meginlandsins, og mér finnast
skipin ávallt of sein í förum, og ferðin taki
of langan tíma. En er mér verður hugsað
til mótorbátsins og þeirra 24 sólarhringa,
sem við vorum að velkjast með honum
yfir hafið, þá léttir mér ömurleikinn, og ég
sannfærðist um, að heiminum fari fram.
— Og hvernig komust þér svo utan aft-
ur, úr því að engar skipaferðir voru þá
á milli þessara landa?
— Það ætlaði nú ekki að ganga greitt.
Eina skipið, sem fór héðan þetta haust til
Hafnar, var Islands Falk. Það tók nokkra
farþega og námsmenn, en nýju stúdent-
arnir voru látnir ganga fyrir, og galt ég
nú þess að hafa flækzt heim um sumarið.
Bjóst ég því við að verða að hafa hér
vetursetu og innritaði mig í læknadeild
Háskólans. Á síðasta andartaki breyttist
þetta þó þannig, að ég fékk far, senni-
lega til gæfu fyrir sjálfan mig og þó lík-
lega ekki síður íslenzka sjúklinga. Ég get
ímyndað mér, að ég hefði orðið með af-
brigðum lélegur læknir.
— Og hélduð þér þá áfram verkfræði-
náminu, þegar þér komuð til Hafnar?
— Já, næstu ár. Vorið 1919 lauk ég
fyrri-hluta-prófi í verkfræði, en árið eftir
var Garðsstyrkurinn búinn og skorti mig
þá fé til að halda áfram námi. Fór ég því
heim og var hér við önnur störf þang-
að til haustið 1921, að ég fékk ríkisstyrk
til framhaldsnáms, og lét ég þá ekki standa
á mér að fara. Meðan ég var heima höfðu
ýmsir eggjað mig á að leggja stund á
tryggingarfræði, þar sem hér væri enginn
maður með þeirri sérmenntun. Og það
varð úr, að ég byrjaði að lesa trygging-
arfræði haustið 1921 í stað þess að ljúka
verkfræðinámi mínu, sem ég var kominn
svo vel á veg með. Vorið 1927 lauk ég
meistaraprófi í þessum fræðum og kom
alkominn heim eftir að hafa dvalið nokk-
urn tíma í Stokkhólmi að afloknu prófi.
Ég hafði þá setið á skólabekk í 17 ár.
Á þeim árum hafði ég telft mikið. Það er
hljóð og prúð skemmtun. Einu sinni mun-
aði ekki nema einum, að ég yrði Danmerk-
ur-meistari. En það varð þó ekki!
— Hvað tókuð þér yður fyrir hendur,
þegar þér komuð heim?
— Ég komst þá strax í þjónustu Sjó-
vátryggingarfélags íslands og hefi verið
þar síðan. Fyrst var ég skrifstofustjóri,
en síðan forstjóri þess, þegar Axel Tuliníus
lét af störfum, 1933. Framh. á bis. 20.