Vikan - 09.11.1939, Blaðsíða 17

Nr. 45, 1939
VIK AN
17

Alte Liebe

Womit des deutschen Meeresflut
Der Elbstorm sich vermáhlt
Das trotzt ein Turm der Wellenwut
In manchem Kampf gestáhlt
Da háit er Wacht bei Tag und Nacht
Getreu wie „Alte Liebe“.
Þar sem Saxelfur rennur út í Norður-
sjóinn liggur borg á ströndinni sunn-
anverðri. Það er Cuxhaven, meðal annars
frægur útgerðarbær, baðstaður og
skemmtistaður. Ibúatala þessa bæjar er
lítið eitt minni en Reykjavíkur. Hingað
koma hin stóru Ameríkuför fyrst að landi
úr för um hafið. Hér eru háðar kappsigl-
ingar á hverju ári, og hér hefir aðsetur
sitt eitt hið stærsta fiskiveiðifélag í heimi,
„Nordsee", er margir Islendingar munu
kannast við. Þetta er hlið Þýzkalands til
Atlantshafsins, Cuxhaven.
Við skulum nú skoða þessa borg lítið
eitt og ganga niður til „ALTE LIEBE“.
Þetta virðulega „bólverk" er á daginn, ein-
kum heita sumardaga, aldrei mannlaust.
Allir koma hingað til þess að njóta hins
dásamlega og hrífandi útsýnis yfir hafið,
er þenur sig út fyrir framan fætur manns.
I f jörugum samræðum gengur maður fram
og aftur eftir bryggjunni, bekkir eru full-
setnir, ómur orðanna rennur saman við hið
gjálfrandi hljóð fljótsins, er sífellt streym-
ir og hjalar við staurabryggjurnar sín ei-
lífu ljóð.
Margar hafa sögumar verið sagðar og
mörg kvæði og söngvar verið sungin „Alte
Liebe“ til dýrðar. Höfundar þeirra eru
löngu liðnir og gleymdir, en verk þeirra
lifa á vörum fólksins. Um nafn bryggj-
unnar eru margar sagnir. Þekktust er sú,
að hér hafi verið sökkt flaki af gömlu
skipi, er „01ivia“ hét. Skyldi styrkja
strandvarnirnar með þessu. Viðir þess eru
sagðir sjást enn við stórstraumsfjöru. Al-
þýða manna bar nafn flaksins fram eins
og það væri „Ohl Liew“ — það er lágþýzka
þýðingin á orðunum „alte Liebe“ = „forn
ást“.
Eldri kynslóðin er fróðari þeirri yngri
og til hennar verður sá að leita, er fræð-
ast vill um liðinn tíma. Þegar minnzt er
á liðna daga við hina eldri, leysast bönd-
in af geymdum sögnum og munnmælum,
er sögð hafa verið í æsku, er safnazt var
saman á kvöldin að loknu dagsverki. Allar
sagnirnar eru sorgum blandnar, eitthvað
snertandi, en einmitt slíkt festist vel í
minni.
Liðin eru þrenn jól, síðan mér voru sagð-
ar sagnirnar um „Alte Liebe“. Þær voru
margar. En ein hefir festzt sérstaklega í
minni mér.
„Fyrir mörgum, mörgum árum léku sér
hérna í fjörusandinum tvö, berfætt sjó-
mannsbörn, telpan hét Elka og drengurinn
Hinnerk. Elka var bláeyg með flaksandi,
ljósa lokka, stillileg og gáfuleg. Hinnerk
ljóshærður með hlæjandi, lifandi augu og
leitaði alltaf að beztu og fallegustu skel-
inni fyrir Elku. Þau voru óaðskiljanleg í
gleði sem sorg. Þau hlupu eftir sandinum
og leiddu hvort annað, syngjandi, full af
fjöri og kátínu, og hinir ljósu lokkar Elku
flöksuðust um hið sólbrennda andlit Hinn-
erks.
Æska þeirra öll leið í gleði, söng og
áhyggjuleysi, og er þau eltust vissu þau
ekki, hvenær ást þeirra hvort til annars
hafði vaknað. Hún virtist hafa verið frá
upphafi kynningu þeirra.
Faðir Hinnerks var fátækur sjómaður,
en hann átti þó einn bát. Á honum sótti
hann fram í elfarmynnið
og veiddi krabba og flat-
fisk. Faðir Elku átti lítið
hús fyrir aftan flóðgarð-
inn. Hann var nú hættur
sjómennsku og hafði nú
búðarholu, er hann seldi
allt í, er fiskimennirnir
þurftu að nota, bæði til
útvegsins og lífsviður-
væris. Aflaleysi og óáran
dundi yfir strandbúana,
og urðu margir þeirra
skuldugir föður Elku, en
hann var maður góð-
hjartaður og raunagóður.
Var hann því ekki kröfu-
harður við hina fátæku
sjómenn. Móðir hennar var aftur á móti
kröfuhörð, skapmikil og hafði þess vegna
alla verzlunina í sínum höndum og geis-
aði oft mjög, er hinir fátæku fiski-
menn komu aftur---------og juku skuldir
sínar.
Hvar átti að taka ágóðann þegar haust-
stormarnir næddu vikum saman, þegar
flóðin flæddu yfir hina litlu skika og eyddu
öllum gróðri?
Síðastliðinn vetur hafði einnig verið
langur, kaldur og stormasamur. Afkoma
föður Hinnerks varð ekki til þess að auka
bjartsýni. Skuldirnar hjá kaupmaninum
uxu og mörg köpuryrðin fékk hann að
heyra af vörum móður Elku um skuldirn-
ar við verzlunina og eins um samveru
þeirra Hinnerks og Elku. Að lokum fór
svo, að hún harðbannaði Elku að vera að
leikum með Hinnerk og umgangast betl-
aradrenginn, eins og hún var farinn að
kalla Hinnerk. En þau sóru hvort öðru
trúnaðareiða, og Elka hét Hinnerk því, að
hún skildi bíða eftir honum þangað til
hann sækti hana heim til þess að verða
Eftir Baldur Eiríksson.
eiginkona hans, — er hann væri farinn að
sjá fyrir sér sjálfur.
Storminn lægði ekki og var ekkert út-
lit fyrir, að svo mundi verða í bráð. Samt
fór faðir Hinnerks á sjóinn, knúður af
skuldunum. Hann vissi, að kona og sonur
mundu telja sér hughvarf, og þess vegna
reyndi hann aleinn þessa örvæntingarferð.
Bátnum hvolfdi, og á hvolfi rak storm-
ur og straumur hann á land. Tryggir ná-
grannar björguðu lífi fiskimannsins. Neyð
og eymd ráku nú Hinnerk úr föðurhúsum
til þess að afla sér fjár á erlendum skip-
um, í örðugri lífsbaráttu fyrir sig og móð-
ur sína. Það varð honum erfitt að gjalda
skuldir föður síns.
Hitasóttin, sem er landlæg á flóðasvæð-
um, dró föður Elku til dauða, þrátt fyrir
mikla og fórnfúsa hjúkrun Elku.
Nú sáust elskendurnir enn sjaldnar, því
nú heimtaði móðirin af Elku, að hún sæi
sér fyrir ríku gjaforði, svo að þær gætu
lifað í f járhagslegu áhyggjuleysi. Elka var
orðin mjög fögur stúlka, hið alvarlega og
Vitinn á „Alte Liebe“.
gáfulega andlit jók tign þessarar ljós-
hærðu og spengilegu stúlku.
Árin liðu — en ætíð var Hinnerk trúr.
Hatur mæðranna skildi elskendurna. Móð-
ir Hinnerks kvað móður Elku vera valda
að dauða manns síns, þar sem sífelldar
kröfur hennar um skuldina hefðu rekið
hann út í dauðann. En móðir Elku hataði
Hinnerk, sem stóð í vegi fyrir ríku gjaf-
orði til handa Elku. Það hafði ekki enn
tekizt, þrátt fyrir mikinn dugnað hans að
ljúka skuldinni. Hann vann á skipum frá
Hamburg og Bremen og kom í mörg fram-
andi lönd, en tekjur hans rýrar og eyddust
til afborgana á skuldunum og til lífsfram-
færis móður hans og sjálfum honum. Gæf-
an virtist ekki brosa við honum í þessu
tilliti, — en hann unni Elku með sömu
tryggð og ást sem fyrr.
Hatur mæðranna var hið sama, gremja
þeirra óx, er þær sáu raunir barnanna. Dag
nokkurn veiktist móðir Elku og fann sig
eiga skammt eftir ólifað. Meðan hún lá, og
Elka hjúkraði henni og annaðist hana með
ást og fórnfýsi, sá hún, hversu föl og
eymdarleg dóttir sín var orðin. Þá flaug
henni í hug, hversu langt var liðið síðan
Ekla hafði sungið, og nú viðurkenndi hún