Vikan - 21.12.1939, Blaðsíða 33

VIKAN, nr. 51, 1939
31
„HÚN SAGÐI MÉR
— HÚN AMMA MÍN .. “
Framh. af bls. 13.
— Ég þarf að ná fundi Dagnýjar hinn-
ar fögru, hún á að vera hér.
— Ég er Dagný, svarar hún fast og ró-
lega.
— Þér Dagný! hrópar hann, og það fór
eins og hrollur um hann. En svipur henn-
ar laug ekki. Hann hopaði enn fjær og
sagði með undrunarblandinni meðaumkun-
arrödd: — Og þér, sem báruð af þúsund-
um, hefir hin dásamlega fegurð yfirgefið
yður?
— Yfirgefið mig eins og auðurinn, svar-
ar hún fast og ákveðið.
— Ég má ekki tef ja, segir hann lágt og
lyftir hendinni í kveðjuskyni. Þetta var á
áliðnum vetri, og nú líða enn nokkrar vik-
ur. Þá kemur einn dag sú fregn til þeirra
mæðgna, að Sigvarður hafi andazt í fang-
elsinu, og jafnframt er þeim skipað að
hafa sig á brott af þessum stað. Taka þær
þá saman það litla, sem þær áttu og halda
af stað. Hringinn góða áttu þær enn, og
var það helzta von þeirra, að þær gætu
selt hann og fengið með þ)ví fé til þe3s að
komast af landi burt.
I næstu borg, sem þær komu til, heppn-
aðist þeim líka að selja hringinn — þó
ekki nema fyrir hálfvirði — skartgripa-
sala einum. En þær ætluðu, að sú litla upp-
hæð myndi nægja þeim til ferðakostnaðar
og brýnustu nauðsynja fyrst í stað. Héldu
þær svo öruggar áfram og létu eigi sinna
eiginlegu nafna getið, enda var lítil hætta
á, að þær þekktust, þar sem útlit þeirra
minnti nú næsta lítið á þeirra fyrri glæsi-
leika. Það var svo eitt sinn á áliðnum degi,
að þær voru á ferð í smádal einum og
hugðu að ná um kveldið til næsta þorps,
er lá skammt fyrir austan dalinn. En þorp
þetta lá að landamærunum og ætluðu þær
það seinasta gististaðinn í ættlandi sínu.
Eftir miðjum dalnum rann lítil á, og lágu
allbrattar, kjarri vaxnar hæðir að henni
báðum megin á nokkru stykki, svo að eigi
sást þar að ánni fyrr en komið var að
henni. Þær voru nú komnar að á þessari,
óðu yfir hana og hvíldu sig því næst á ár-
bakkanum í skjóli hinnar kjarri vöxnu
brekku og neyttu af nesti sínu. Kemur þá
skyndilega ofan úr kjarrinu stigamaður
með grímu fyrir andliti. Réðst hann þegar
að þeim og heimtaði af þeim allt fémæti
þeirra. Báðu þær hann þá fyrir guðs skuld
að auðsýna miskunnsemi tveim fátækum
konum. En hann skeytti því engu, en sló
Dagnýju, svo að blóð féll úr andliti henn-
ar og kvaðst mundi ganga nær lífi þeirra,
ef þær létu ekki af hendi allt sitt. Sáu þær
þá ekki annars úrkosti en að láta af hendi
allt, sem þær áttu, meira að segja þreif
stigamaður af Dagnýju silfurkross lítinn,
er hún bar í bandi um hálsinn, áður en
hann hvarf á brott. Nú sem þær sátu þarna
rændar og allslausar, varð Dagný svo
beygð af harmi, að hún greip höndum fyrir
andlit sér og grét sáran. En móðir hennar
hughreysti hana og mælti:
— Harmaðu eigi þetta, dóttir góð, við
höfum misst meira en þetta. Og blessun
guðs getur hvílt yfir okkur, þótt hin ytri
hamingja svíki. Sveitafólkið er oft gest-
risið og má vera, að við getum fengið gist-
ingu á einhverju smábýlinu hér í dalnum,
þótt við höfum ekkert til að borga með
greiðann.
Lét Dagný þá sefast og héldu þær því
næst áfram ferð sinni. Leiddi Dagný móðir
sína upp brekkuna og létti henni gönguna,
sem hún gat, því að hún var orðin þreytt
og móð fyrir brjósti, enda tekin að eldast
nokkuð. Svo héldu þær áfram veginn enn
um stund. Nú var komið að kveldi og tek-
ið að kólna í lofti. Að baki hinum þjökuðu
vegfarendum hné sólin bak við snævi
þakkta, roðaslegna fjallatinda lengst í
vestri, en örskammt framundan þeim hafði
hún kynnt sína deyjandi geislaloga eins
og blossandi kyndil í litlum glugga á sveita-
býli einu.
— Sjáðu litla sveitabýlið þarna, dóttir
góð, sagði þá móðir Dagnýjar. -— Hver
veit, nema að þetta sé vitinn, sem hin heil-
aga guðs móðir ætlar okkur að stefna á
í kvöld. Við skulum vita, hvort við hitt-
um þar ekki fyrir gott og guðhrætt fólk,
sem vill veita okkur húsaskjól og beina
til næsta dags.
Gengu þær svo upp að litla sveitabýlinu
með hinn gullna sólarloga í litlu glugg-
unum. Öldruð kona með mildan og heiðan
svip og athugul augu kom út í dyrnar um
leið og þær bár þar að. Kom þeim strax í
hug, að þetta myndi húsfreyja sjálf, heils-
uðu henni kurteislega, sögðu henni frá
ráninu við ána og báðu hana að sjá aum-
ur á þeim og veita þeim gistingu. Hinni
glöggskyggnu húsfreyju duldist ekki, að
mæðgurnar voru engar venjulegar, mælgis-
sjúkar farandkonur og tók því þegar á
móti þeim með mestu alúð og vinsemd.
Veitti hún þeim alla þá beztu aðhlynningu
og beina, er hún gat. Var þá líka sem sorg-
arþunganum létti snöggvast að nokkru af
þeim mæðgum, svo að þær töluðu margt
við húsfreyju yfir borðum. Þó sögðu þær
henni ekki neitt af sínu fyrra lífi í Vest-
borg. En þess þóttist húsfreyja verða
áskynja, að þær hefðu áður á ævinni átt
betri daga en fátækar almúgakonur, þótt
nú væru þær allslausar og ættu hvergi
höfði að að halla. Á þessum litla bæ sáu
þær mæðgur, auk húsfreyju, unga og dá-
fríða stúlku, er þær héldu dóttur hús-
freyju, svein einn á að gizka 8 vetra, vask-
legan og fráan, er tæpast gat þó verið
bróðir hennar, og svo son húsfreyju, full-
þroskaðan mann, en þó unglegan og gjörvi-
legan. Hafði hann hin gerhugulu augu
móðurinnar og hennar góðlega svip og
hreina yfirbragð. Um kvöldið, eftir að þær
mæðgur voru gengnar til hvílu, töluðu þau
systkinin og móðir þeirra nokkra stund
hljóðlega saman. Um morguninn var þeim
mæðgum enn borinn góður beini, en sam-
talið með þeim og húsfreyju vildi ekki
ganga eins greiðlega og um kvöldið. Því
að úrræðaleysi, einstæðingsskapur og fá-
tækt þeirra mæðgna hvarflaði þeim nú aft-
ur svo sárt í hug og steypti yfir þær svörtu
vonleysi, þegar þær áttu fyrir hendi að
hverfa frá þessum hugþekka gistingarstað,
þar sem friður og ánægja hinnar látlausu
hamingju virtist ríkja, — hverfa þaðan
út í auðn og óvissu. En það var sem hús-
freyja gæti sér til um hugsanir þeirra, svo
að þegar þær þökkuðu henni greiðann með
mörgum fögrum orðum og sýndu á sér
fararsnið, spurði hún þær, hvort þeim væri
nokkuð á móti að dvelja hjá þeim nokkra
daga, ef ske kynni, að eitthvað rættist úr
fyrir þeim. Mæðgurnar litu fyrst í hin
mannskyggnu augu húsfreyju, því næst
hvor á aðra, svo aftur á húsfreyju, brostu
og þökkuðu. Og eitthvað nýtt og óþekkt
innst innan úr helgidómi mannlegra sálna
rauf vonleysis-þokuna, eins og heitur og
logaskær geish, og sveipaði hug þeirra
nýrri, óþekktri birtu. Þessar konur, sem
bergt höfðu áður fyrr á flestum veigum
hinnar veraldlegu hamingju og gleðilífs,
urðu nú í fyrsta skipti snortnar innst inn
að hjarta af þeirri voldugu gleði, sem hin
hreina, mannlega samúð og endurþökk
kveikir í brjóstum allra. Mæðgurnar urðu
nú á litla sveitabýlinu næsta dag og dag-
ana þar á eftir. Á meðan hækkaði sólin
göngu slna og vorið kom í öllu sínu líffulla
veldi. Skógartrén urðu allaufguð og fugl-
arnir byggðu hreiður sín í greinarkverkum
þeirra og fólkið á sveitabýlinu varð brúnt
á hörund við sín margs konar störf. Hús-
bóndinn plægði akurblettina sína, litli
drengurinn gætti geitanna og húsmóðirin
og dóttir hennar unnu í garðinum, þegar
stundir gáfust frá matstörfum. Garðurinn
var allstór, svo að meir en nóg var fyrir
þær að starfa. En nú hafði þeim bætzt
hendur. Mæðgurnar aðkomnu störfuðu þar
með þeim öllum stundum. Þetta var þeim
gjörsamlega nýtt starf, enda þurftu þær
margt að læra í fyrstu. En þeim féll vinn-
an vel í geð, og hið kyrrláta starf á þessu
friðsæla heimili bar heilbrigð græðismyrsl
á sár þeirra. Hver starfsdagur færði þeim
nýja gleði, og hver planta, sem þær gróður-
settu, og hvert fræ, sem þær sáðu, nýja
von. Raunar höfðu verið margfalt fleiri
tré og skrautjurtir í hallargarði Vestborg-
ar, og yndislegt var að reika þar um á
vorin. En þær höfðu ekki sjálfar plantað
rósimar þar og höfðu því ekki á þann hátt
tengzt þeim sterkum böndum og persónu-
legum vonum. En nú greri lífið upp allt í
kringum þær — og undan þeirra eigin
höndum; og um leið greri upp þeirra eigið
innra líf, sem aldrei fyrr, er sorgin hafði
áður svo lengi plægt sínum sára plógi.
Eins og skuggarnir höfðu vikið undan hinu
bjarta skini vorsins í hinni ytri náttúru,
eins fæddist nú aftur hinn bjarti glampi
lífsins í augum Dagnýjar. Ef til vill ekki
sami glampinn og áður fyrr, meðan æskan
hló léttast í Vestborg. Nú lá hann eins og
dýpra og innra og bar þenna hlýja ljóma,
sem aðeins heil og einlæg samúð og vin-