Vikan - 25.04.1940, Blaðsíða 13

VIKAN, nr. 17, 1940
13
nnftTiwi oiiPBBia
Spennandi spœjarasaga, þar sem Pater Brown upplýsir mólid.
DHUBIIH OULIIUIU.
úsundir af trjám skógarins stóðu
steingrá undir milljónum greina og
kvista, sem glitruðu eins og silfur í hrím-
móðunni. Á grádökkum himninum skinu
stjörnurnar daufu bliki, og allt þetta mikla,
skógi vaxna, en strjálbýla landslag var
storkið í gaddhörku. Myrk rjóðrin á milli
trjástofnanna líktust hyldjúpum, svörtum
hellum í þessu hjartalausa, norðlæga hel-
víti, — helvíti kuldans. Jafnvel hinn fer-
strendi steinturn kirkjunnar líktist eftir-
látnum eigum frá hinni norrænu heiðingja-
tíð á klettóttri strönd Islands.
Þetta var undarlega valin nótt til að
skoða kirkjugarð, en hann var kannske
það merkilegur, að það borgaði sig að
skoða hann. Hann lá, snarbrattur, fram úr
öskugráum skóginum eins og kúfuvaxin
herðablöð af grænu grasi! Flest leiðin lágu
í brekkunni og stígurinri, sem lá til kirkj-
unnar var brattur eins og vindustigi. Efst
uppi á hæðinni stóð minnisvarði, sem hafði
gert staðinn frægan, og sem myndaði
merkilegar andstæður við hin leiðin, sem
voru ólöguleg og lítilsigld. Þessi minnis-
varði var gjörður af mesta myndhöggv-
ara í Evrópu, og þó var nafn hans þegar
grafið í gleymsku í baksýn af örlögum
þess manns, er hann hafði gjört myndina
af. —
Minnisvarðinn var af föllnum hermanni
með spenntar greipar, eins og hann væri
að biðjast fyrir. Hann hallaði höfðinu upp
að fallbyssu. Þó að einkennisbúningur hans
væri aðeins gerður með örfáum strikum,
var samt auðséð, að myndin var af nú-
tíma hermanni. Honum til hægri handar
lá oddbrotið sverð, en vinstra megin við
hann lá biblía.
Á heitum sumarkvöldum kom f jöldinn
allur af ferðafólki til að sjá þetta minnis-
merki. En jafnvel á sumrin fannst manni
þetta strjálbyggða skógarríki autt og yfir-
gefið. 1 kulda og myrkri vetrarins var ein-
veran þjakandi eins og maður væri einn
með stjörnunum.
Þrátt fyrir hina djúpu eyðikyrrð, marr-
aði í tréhliði kirkjugarðsins þetta hljóða
vetrarkvöld, og tvær dökkklæddar verur
gengu upp litla stíginn til grafanna, og
svo fölt var kalt stjörnuljósið, að maður
gat með naumindum séð, að önnur veran
var óvenju stór, en hin óvenju lítil. Þær
gengu upp til minnisvarða hermannsins og
virtu hann fyrir sér nokkrar mínútur í
algerðri þögn.
Á stóru svæði voru þessar tvær, dökk-
klæddu persónur einustu mannlegu verurn-
ar, ef þær voru þá mannlegar verur, að
minnsta kosti hefði upphafið á samtali
þeirra fengið hvern einasta hlustanda til
að efast.
— Hvar felur hygginn maður hnull-
ungsstein? spurði litli maðurinn.
Sá stóri svaraði lágri röddu:
— Á ströndinni.
— Og hvar felur hygginn maður eitt
laufblað ?
— 1 skóginum, svaraði sá stóri.
Dálítil þögn. Þá sagði stóri maðurinn:
— Haldið þér, að maður, sem vill fela
demanta, geymi þá hjá fölskum steinum?
— Nei, nei, svaraði litli maðurinn hlæj-
andi, en við skulum annars ekki tala meira
| Eftir |
| G. K. Chesterton. |
um þetta. Við skulum gleyma því. Hann
stappaði augnablik niður fótunum, síðan
sagði harin:
— Ég var alls ekki að hugsa um þetta,
heldur um dálítið annað, — annað, sem er
miklu merkilegra. Viljið þér vera svo góð-
ur og gefa mér eina eldspýtu?
Stóri maðurinn þreifaði í vösum sínum
eftir eldspýtum, og brátt upplýstist flöt
hlið minnisvarðans af litlum, gullnum loga,
og áletrunin, sem svo margt ferðafólk
hafði lesið, kom í ljós:
— — — Helgað minningunni um Sir
Arthur St. Clare, hetju og píslarvott. Guð
gefi, að hans verði hefnt.-------
Það slokknaði á eldspýtunni, og stóri
maðurinn ætlaði að fara að kveikja á ann-
arri, þegar litli maðurinn sagði:
— Það er ágætt, Flambeau. Ég hefi séð
það, sem ég vildi sjá, eða réttara sagt:
ég hefi ekki séð það, sem ég vildi ekki sjá.
Nú förum við á næstu krána hérna, og þá
skal ég segja yður það allt saman. En guð
veit, að maður er þurfandi fyrir gott sæti
við arininn og eitt glas af öli, þegar maður
gengur inn á að segja svona sögu.
Þeir gengu aftur niður brattan stíginn,
opnuðu gamla hliðið og þrömmuðu frostna
skógargötuna. Þegar þeir höfðu gengið dá-
lítinn spöl, sagði litli maðurinn:
— Hygginn maður felur einn stein á
strandlengjunni. En hvað gerir hann, ef
engin strandlengja er til ? Þekkið þér nokk-
uð til hinna miklu leiksloka St. Clare?
— Ég þekki dálítið til enskra lögreglu-
manna, Pater Brown, svaraði stóri maður-
inn hlæjandi. — En aftur á móti veit ég
áreiðanlega ekkert um enska hershöfð-
ingja. En ég veit, að þér hafið dregið mig
með yður til allra þessara St. Clare minn-
isvarða. Maður gæti haldið, að hann væri
grafinn á sex stöðum. Ég hefi séð minnis-
merki af St. Clare hershöfðingja í West-
minster Abbedi. Ég hefi séð riddara-
líkneski af St. Clare hershöfðingja á
Viktoríu-bryggjunni í London. Ég hefi séð
hámynd í marmara af St. Clare hershöfð-
ingja í götunni, þar sem hann er fæddur,
og aðra í götunni, þar sem hann bjó. Og
nú amlið þér með mig gegnum þreyfandi
myrkur til að sýna mér gröf hans hér í
þessum sveitakirkjugarði. Ég er sannast
að segja að verða dálítið þreyttur á þess-
um mikilfenglega persónuleika, sérstak-
lega þegar ég veit ekki, hver hann er.
Hvers eruð þér eiginlega að leita?
— Ég leita aðeins að orði, svaraði Pater
Brown, — einu orði, sem vantar.
— Hvaða orði? spurði Flambeau. —
Viljið þér ekki segja mér söguna?
— Ég verð að skipta henni í tvennt,
anzaði presturinn. — Fyrst er það sá hlut-
inn, sem allir kannast við, og svo hinn
hlutinn, sem enginn veit um, nema ég. Sá
hluti sögunnar, sem fólk þekkir, er stutt-
ur og skýr, en fullkomlega rangur.
— Það er rétt, sagði Flambeau. — Við
skulum þá byrja á vitlausa endanum, á
því, sem allir vita um, en ekki er satt.
— Það, sem fólk veit, er þetta: Sir
Arthur St. Clare var kunnur, enskur hers-
höfðingi. Eftir ljómandi framgöngu í Ind-
landi og Afríku fékk hann yfirherstjórn
yfir brezka hernum, þegar hann átti að
kveða niður uppreisn þá, sem var skipu-
lögð af hinum brasiliska sjálfstæðisfor-
ingja, Olivier. Við það tækifæri réðist St.
Clare til atlögu gegn sterkari herafla Oliv-
iers og var handtekinn eftir hraustlegan
bardaga. — Þegar Brasilíumennirnir sneru
aftur, fannst St. Clare dinglandi í tré við
hliðina á brotnu sverðinu sínu.
— Og þessi frásögn er ósönn? spurði
Flambeau.
— Nei, svaraði vinur hans. — Þessi
saga er fullkomlega sönn, — að vissu leyti.
— Jæja, látum svo vera, sagði Flam-
beau, — en ef hún er sönn, í hverju liggur
þá leyndardómurinn fólginn?
Þeir höfðu gengið fram hjá óteljandi
trjám áður en litli presturinn svaraði.
Hann beit hugsandi í fingur sér og sagði:
— Það er tvenns konar sálfræðilegur
leyndardómur, sem hvílir yfir þessari
brasilisku orustu, þar sem tveir af fræg-
ustu mönnum nútíðarinnar breyttu þvert
ofan í sína eigin skapgerð. Þér megið ekki
gleyma því, að bæði Olivier og St. Clare
voru hetjur, í fornri merkingu þess orðs.
Það er hafið yfir allar efasemdir. Hugsið
þér yður Hextor og Achilles, og hvað
mynduð þér svo halda um orustu, þar sem
Achilles væri hugleysingi og Hextor níð-
ingur ?
— Haldið þér áfram, svaraði Flambeau,
þegar presturinn beit aftur í fingur sér.
— Sir Arthur St. Clare var hermaður,
einkennandi persónugervingur hins gamla,
guðhrædda skóla. Hann var skyldurækinn
og djarfur. Þrátt fyrir mikið hugrekki, var