Vikan - 25.04.1940, Blaðsíða 17

VIKAN, nr. 17, 1940
17
'| Barna-
■ april. saga.
að var fyrsti apríl, en það datt hvorki
Lísu né Veru í hug, þegar Karl bróðir
þeirra bað þær, eldsnemma um morgun-
inn, að fara til Gríms sltósmiðs og sækja
skóna sína. Telpurnar fóru af stað. Það
var löng leið, því að Grímsi bjó í útjaðri
bæjarins, en að lokum komust þær þangað,
þreyttar og upp gefnar.
— Skó, sagði Grímsi skóari, þegar þær
höfðu stunið upp erindinu. — Ég hefi enga
,skó. En bróðir ykkar var hér í gær og bað
mig að fá ykkur þetta bréf, ef þið kæmuð.
Brosandi rétti hann þeim samanbrotna
pappírsörk. Lísa og Vera urðu steinhissa,
er þær sáu, að á henni stóð aðeins: 1. apríl.
— Þarna var leikið dálaglega á okkur,
sagði Lísa við Veru, þegar þær voru á leið-
inni heim. — En að við skyldum ekki muna
eftir því, að það er 1. apríl í dag.
I sama bili hittu þær ömmu sína og
sögðu henni auðvitað strax, hvernig Karl
hefði gabbað þær.
— Er það nú, sagði amma hlæjandi, —
að hann skuli gabba litlu systur sínar. Sá
skal fá það borgað. Ég skal hjálpa ykkur
að láta hann hlaupa apríl. Komið þið nú
með mér heim.
Skömmu síðar sátu Lísa og Vera inni
hjá ömmu sinni og gæadu sér á sælgæti
og heimabökuðum kökum.
— Svo að Kalli bað ykkur að sækja
fyrir sig skó, sagði amma. — Það er þá
bezt, að hann fái skóna, greyið.
Síðan náði hún í eldgamlar, gatslitnar
skóhlífar.
— Nú setjum við þær í böggul, og þið
fáið Kalla hann og látið sem ekkert sé.
Lísa og Vera voru himinlifandi yfir
snjallræði ömmu sinnar. Þegar þær höfðu
setið hjá henni dálitla stund, þökkuðu þær
fyrir sig, kvöddu og lögðu af stað heim
með skóhlífarnar í fallegum umbúðum.
UM ODD GOTTSKÁLKSSON.
Framh. af bls. 9.
hans orði í einu fjósi“. I Skálholti lauk
hann við að þýða Mattheusarguðspjall.
Hvar hann hefir unnið að því, sem
þá var eftir af þýðingunni, vita menn
ekki. Haustið 1539 er hann kominn til
Kaupmannahafnar með þýðinguna full-
gerða. Leggur hann hana fyrir konung
og fær bréf hans með heimild til að prenta
og selja bókina, og bann gegn hindrun sölu
hennar, eins og sjá má hér að framan.
Hefir þá þegar verið tekið til við prentun
bókarinnar, og var henni lokið 12. apríl
vorið eftir. Það verk vann þýzkur maður,
sem hafði prentverk í Hróarskeldu.
Þýðingin er aðallega gerð eftir hinni
latnesku þýðingu Vulgata, þýðingu Lut-
hers og Erasmusar.
Hér er ekki rúm til að ræða mikið um
Þegar Karl kom heim úr skólanum,
spurði hann systur sínar strax hlæjandi:
— Jæja, komuð þið ineð skóna?
— Já, hér eru þeir, sögðu systurnar
báðar í einu og réttu honum böggulinn.
— Hvað á þetta nú að þýða? spurði
hann undrandi.
— Nú, það eru skómir þínir, svaraði
Vera sakleysislega.
— Já, ætlarðu ekki að skoða, hvernig
þeir eru sólaðir? bætti Lísa við. Karl var
alveg orðlaus. Hann tók upp böggulinn og
starði stein-undrandi á gömlu skóhlífarnar.
— 1. apríl, 1. apríl, sögðu systur hans
hlæjandi og dönsuðu í kringum hann. Karl
varð fyrst reiður yfir því að vera gabb-
aður, en síðan fór hann að hlæja líka.
Stuttu síðar urðu þau þrjú ásátt um, að
láta mömmu sína hlaupa apríl. Þau stóðu
við gluggann og hrópuðu: — Nei, sko flug-
vélina! Mamma, mamma, komdu fljótt.
Mamma þeirra kom hlaupandi út úr eld-
húsinu, og þá var henni sagt, að það væri
1. apríl.
Þegar pabbi þeirra kom heim, átti auð-
vitað að láta hann hlaupa apríl líka. Börnin
náðu í stóra hlemma frammi i eldhúsi,
læddust inn í stofu og köstuðu þeim öll-
um í einu í gólfið, svo að mikill hvellur
varð. Pabbi þeirra kom hlaupandi í ofboði.
Hann hélt, að þau hefðu brotið stóra, kín-
verska vasann. En þau hrópuðu hlæjandi:
— 1. apríl, og faðir þeirra varð auðvitað
að hlæja líka.
Um kvöldið fannst börnunum kvöldkaff-
ið koma nokkuð seint.
— Fáum við ekki kaffi? spurðu þau.
— Nei, þið fáið ekkert kaffi í kvöld,
þið hafið verið svo óþæg, sagði pabbi. —
Skömmu síðar fór hann inn til mömmu,
sem var önnum kafin á skrifstofunni.
— Komið þið hingað öll þrjú, kallaði
hann. — Börnin komu hlaupandi, og þar
var þá hlaðið borð með súkkulaði og kök-
um.
— 1. apríl, sögðu mamma og pabbi.
Þetta gabb þótti börnunum gamansamt.
þýðinguna. Þó skal geta þess, að fræði-
menn telja, að mál hennar standi fyllilega
jafnfætis öðru því, sem þá var ritað á Is-
landi. Er þetta furðulegt, þar sem Oddur
hafði hlotið uppeldi og menntun erlendis.
Og enn furðulegra hafi hann ekki verið
nema liðlega tvítugur, þegar hann vann
verkið. Að þýða allt N. Tm. á þremur ár-
um er mikið afrek, en ekki var þar með
búið. Síðan þurfti hann að láta prenta það
erlendis og það að mestu eða öllu leyti á
eigin kostnað. Engin bók íslenzk var þá
til á prenti svo vitað sé. Hefir hann því
orðið að láta smíða stafi og ákveða margt,
sem sérstakt var fyrir íslenzka tungu. Að
þessu öllu afrekuðu, á hálfu fjórða ári,
kom Oddur til Islands með N. Tm. vorið
1540.
Ýmsir gallar eru á frágangi bókarinn-
ar, og ber sjálfsagt margt til þess. Prent-
listin var þá enn á gelgjuskeiði, prentar-
inn kunni ekki málið og Oddur sjálfur
óvanur bókagerð. Oddur hefir þýtt og lát-
ið prenta formála Luthers fyrir hverju riti
nema Opinberunarbókinni, sem hann skrif-
aði sjálfur. Á spássíunum eru víða tilvitn-
anir og skýringar. Þar eru og tilgreind
guðspjöll og pistlar allra helgidaga árs-
ins, og auk þess er skrá yfir þau aftan
við bókina. Skipting í vers er engin og kom
ekki fyrr en löngu seinna. Síðast er eftir-
máli hans sjálfs, þar sem hann gerir grein
fyrir helztu atriðum trúarinnar, og skyldi
lesandinn athuga hann vel.
Síðar þýddi Oddur ýms guðfræðirit, og
voru sum þeirra prentuð. Auk þess er tal-
ið, að hann hafi þýtt nokkur rit Gamla
Testamentisins.
Eftir að Gissur Einarsson hafði tekið
við biskupsdómi, studdi hann Odd á allan
hátt. Var biskupi ómetanlegt, að Oddur
gæti unnið að bókaútgáfunni, þar sem
hann hafði sjálfur ærið annað að starfa.
Veitti biskup Oddi Reyki í Ölfusi, Reyk-
holt í Borgarfirði og jafnvel fleiri staði
honum til uppeldis. Aldrei þáði Oddur
vígslu, þrátt fyrir beiðni og áskoranir
biskups, heldur hélt hann presta til að
þjóna embættum sínum. Árið 1543 kvænt-
ist hann konu, er Þuríður hét. Eignuðust
þau einn son, sem hét Pétur. Hann fluttist
fulltíða til Noregs.
Oddur var kosinn lögmaður norðan og
vestan á íslandi árið 1552, og fékk Hegra-
nesþing og Reynistaðarklaustur ári síðar
og fluttist þá þangað.
Vorið 1556, um eða eftir fardaga, reið
Oddur frá Reynistað áleiðis til alþingis.
Með sér hafði hann jarðarafgjöld klaust-
urjarðanna, og ætlaði að flytja þau til
Bessastaða fyrir þing. Hugðist hann að
fara sjóveg úr Borgarfirði, en þreyttist að
bíða byrjar og reið fyrir Hvalfjörð. Með
honum var prestur hans, sonur og fleiri
menn. Þegar þeir komu að Laxá í Kjós,
var hún ófær. Féll Oddur þar af hestin-
um og flaut fram ána. Von bráðar tókst
félögum hans .þó að ná honum. Var hann
þá ekki gegndrepa. Til marks um það er
sagt, að bækur tvær í barmi hans voru
þurrar. Var önnur bænabók, en hin reikn-
ingabók. Tjald var nú reist og hlynnt að
honum eftir föngum. Nálægt miðnætti
mælti hann við þá og kvaðst mundi deyja.
Bað hann þá að bera öllum vinum sínum
kveðju sína og lagði fyrir, að hann skyldi
grafinn í Skálholtsdómkirkju fram undan
prédikunarstól. Síðan andaðist hann. Lík
hans var flutt í Skálholt, en grjót hindraði
gröft á þeim stað, sem hann hafði kosið,
og var hann því grafinn í krossstúku nærri
Gissuri biskupi.
Oddi er svo lýst, að hann hafi verið elju-
maður mikill og setið öllum stundum við
lestur eða skriftir. Forspár var hann tal-
inn, og eru nokkrar sagnir um það, því
var hann nefndur Oddur hinn spaki.
Veraldarsýslanir Odds mörkuðu engin
spor, en andleg afrek hans munu vera í
gildi jafn lengi og íslenzk tunga, þjóð og
kirkja þekkist.