Vikan - 04.07.1940, Blaðsíða 12

12
VIKAN, nr. 27, 1940
m
Þáttur um Olaf Erlendsson.
r
rV lafur þessi tilheyrði þeim flokki manna,
sem förumenn, hafa verið kallaðir og
liðu undir lok um síðusu aldamót. Ekki
veit ég um ætt hans né uppruna, en hann
flakkaði víða um Austurland. Ólafur var
skáldmæltur vel og talinn ákvæðaskáld.
Víðast mun honum hafa verið vel tekið,
en undir niðri voru menn hræddir við hann,
bæði vegna kvæðakyngi og líka hins, að
hann var holdsveikur.
Eitt sinn hittust þeir við Jökulsárbrú,
hann og Páll sýslumaður á Hallfríðarstöð-
um. Ólafur var þá að koma frá Hallfríðar-
stöðum, því Malin, kona sýslumanns, tók
honum alltaf mæta vel. Sýslumaður ræðst
þá að Ólafi með óbóta skömmum, brigzlar
honum um flæking og hótar honum öllu
illu. Þá kvað Ólafur:
Sá, er ræður himna her,
hjálpi í skæðum nauðum mér.
Mínar græði meinsemder,
og mín, í bræði, hefni á þér.
Skildi svo með þeim, en sýslumaður
komst aðeins nauðlega heim og lagðist
banaleguna.
Þá var prestur á Kirkjubæ, Árni pró-
fastur Þorsteinsson. Sigfús, sonur pró-
með sér norður. Við höfðum ekki kynnzt
fyrr, því að hann var ekki kominn í dal-
inn, þegar ég dvaldi þar. — Nú stóð svo
á fyrir mér, að ég átti töluvert af heyi úti
og var því tregur að fara, enda farinn að
ryðga í leiðinni, því að nú voru liðin 30
ár frá því að ég hafi farið yfir Sandinn.
En það sannast oft, að „römm er sú taug,
sem rekka dregur föðurtúna til“. Mig lang-
aði til að fara, og ég réðist til fararinnar,
og lagði til 2 hesta. Skyldi lagt af stað
29. ágúst (þetta var 1919), og var ákveð-
inn staður, hvar við skyldum hittast, því
að nokkuð langt var á milli. Veður var
slæmt hinn tiltekna dag, rok og rigning.
Samt komumst við að Galtalæk, efsta bæ í
Landssveit. Þar hefir ætíð verið búskapur
góður og rausn mikil. Bærinn er skammt
frá Heklu og bar þar oft gesti að garði
í þeim erindum að fá gistingu og fylgd á
Heklu. — Við lögðum svo af stað að
morgni frá Galtalæk og fylgdi bóndinn,
Finnbogi Kristófersson, okkur inn yfir
Tungná. Við höfðum fengið leyfi hjá Holta-
mönnum til að fá annan bát þeirra inn
yfir Tungná og hafa hann fyrir innan ána,
þar til við kæmum aftur. Ég hefi ekki get-
ið þess áður, að Holtamenn (Ásahreppur)
eiga afrétt fyrir norðan Tungná og verða
að flytja fé sitt inn yfir hana á vorin, og
að mestu leyti suður yfir á haustin. Þurfa
þeir því að hafa þarna báta. Löng er af-
réttarferð þeirra, framan frá sjó og langt
norður á Sprengisand. Þeir, sem lengst
fara, eru 9 daga, og er það víst lengsta
f jallferð á landi hér. — Þá vík ég að ferð-
fasts var þá að læra undir skóla og þótti
galsafenginn og stórorður.
Eitt sinn er Ólafur kemur að Kirkjubæ,
stendur Sigfús í dyrum úti og kallar til
hans.
Til allra vamma ertu fús,
annarra dropa sýgur,
húsgangs bölvuð hungurlús,
hórast, stelur, lýgur.
Ólafur dökknar þá í framan og mun
Sigfúsi ekki hafa litist á svipinn. -Vill hann
sýnilega losna við óbænir karls og tekur
það fangaráð að faðma hann að sér og
kyssa hann.
Rennur þá mesti sortinn úr svip Ólafs,
en þó svarar hann.
I dyrum frammi draugurinn,
dregur hramma í sundur,
til svika og vamma síbúinn, .
Sigfús skamma hundur.
Sigfús kom eitt sinn út í f jós og glensar
til fjósamanns:
Má ég skunda musterið,
magister til siða,
heilir, nú í hásæti,
hæsti kúa domeni.
inni aftur. Næstu nótt vorum við á svo
nefndum Klifshagavöllum, og svo í Eyvind-
arveri. Veður hafði verið allgott síðustu
daga, en nú gerði norðanrok, og reif ofan
af okkur tjaldið, og lögðum við af stað
með birtu. Tók þá að snjóa og varð all-
svartur bylur, en nú voru vörðurnar til
hjálpar, sem komið höfðu á Sandinn síðan
ég hafði verið þar síðast á ferð. — Var
það hið þarfasta verk, er Daníel Bruun
lagði til peninga í vörðuhleðsluna, og er
vonandi, að vörðum þessum verði haldið
við. Við komumst klakklaust yfir sandinn
og áðum fyrir norðan Kiðagil. Svo héldum
við niður Mjóadal. Gengur hann fram af
Bárðardal og er mjög langur. Var þá þoka
og rigning og tekið að dimma, en það var
enginn vandi að rata, því að það er farið
með fram Mjóadalsá. Um síðir komum við
að bæjarrústunum í Mjóadal, sem eru utast
í dalnum. Sagði Þórður þá: „Allt tekur
enda nema eilífðin". Þótti honum dalurinn
vera langur. íshóll var næsti bær, hliðstæð-
ur við Mjóadal. Voru bæir þessir þá fyrir
löngu í eyði. Milli bæja þessara var bratt-
ur háls og óglöggur vegur þar, og treysti
ég mér ekki til að rata það í myrkri. Við
vorum svo þarna um nóttina, og lágum
úti, því að tjaldið skildum við eftir við
Kiðagil, þar til suður yrði farið. Þegar
birta tók héldum við af stað og komum
að Mýri um fótaferð, og fannst mér þá,
að ég væri heim kominn. Hvíldi ég mig
þar og svaf, en fór um kvöldið út að Stóru-
Völlum.
Þórður lét ekki á sjá, að hann væri
Fjósamaður vissi að Sigfús átti kær-
ustu, sem hann fékk ekki að eiga, en var
þunguð eftir hann.
Fjósamaður svarar:
Mitt í skuijda musteri,
mun ég yður leyfa,
sanna er stundar siðprýði,
við silkihrundar domeni.
Sigfús var að sögn, af vandamönnum
sínum neyddur til að giftast annari. Mest
var þetta kennt móður hans, frú Björgu
Pétursdóttur, sem var skaphörð og stolt.
Hún aftók með öllu, að sonur sinn gengi
að eiga almúgastúlku.
Sigfús lagðist síðan í óreglu og drukkn-
aði í Lagarfljóti undir „Fossinum“, þar
sem hann ætlaði að sundríða það.
Lík hans var flutt heim að Kirkjubæ.
Barnsmóðir Sigfúsar var þar enn vinnu-
kona og skipaði frú Björg henni að afklæða
líkið og þvo. Þegar því var lokið heimti
frúin fötin og aðra gripi af stúlkunni og
aðgætti vandlega. Er því var lokið segir
frúin að það vanti vasaklút. Vinnukonan
segist ekki hafa orðið hans vör, enda
mundi meiri skaði skeður á þessum degi,
en þótt einn vasaklútur tapaðist. Frú
Björgu var í engu brugðið og svaraði.
„Ekki er skaðinn bættur með baganum.“
Halldór Pétursson.
þreyttur, þótt kominn væri á sjötugsaldurr
og reið strax af stað í ýmsar útréttingar.
Ég ferðaðist um framdalinn og var að
leita eftir að fá kynbótahrúta. En nú var
annríki mikið við heyskapinn, sem hafði
gengið illa um sumarið. Jörð var mjögkalin
frá vorinu. Voru valllendisengjar hvítar
yfir að líta, og sást þar varla grænt strá.
Mér tókst að fá 3 hrúta og ávísun
á þann fjórða fram á afrétti. Tryggvi í
Víðikeri sagðist eiga þar þrjá hrúta, og
ef ég fyndi þá mætti ég taka einn. Þetta
tókst, ég fann hrútana og fór með einn
þeirra suður. — Ég hélt nú fram að Svart-
árkoti, er það óralöng bæjarleið frá Víði-
keri. Bærinn stendur við Svartárvatn, þar
sem Svartá rennur úr því. Fagurt útsýni
er þar, en mér fannst samt, að ég væri
kominn í óbyggðir, enda er örstutt þaðan
í Ódáðahraun. Samt vakna góðar endur-
minningar um komuna þar. í Svartárkoti
bjó þá Snæbjörn, sonur Þórðar Flóvents-
sonar, sem tekið hafði við jörðinni af föð-
ur sínum. Það var búið að smala, þegar
ég kom þar. Féð var mest í heimahögum,
og heimtur allgóðar.
Samferðamaður bættist við suður, Jón
Tryggvason frá Litlu-Völlum, sem vildi
skoða sig um á Suðurlandi. Þórður keypti
hryssu handa honum að ríða suður, hafði
raunar tvo hesta, en farangur okkar var
töluverður, því að búist var við langri úti-
vist. Tveir dilkar voru skornir í nestið og
matbúnir, og áður en lagt var af stað, var
vitjað um silunganetið, svo að við gætum
fengið nýjan silung. (Frh.)