Vikan - 23.06.1949, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 25, 1949
3
Brautryðjandi
(Sjá forsíðu)
Hvernig mundu íslenzk blöð
og bækur líta út, ef engar mynd-
ir væru í þeim?
Áður en Ólafur J. Hvanndal
kom til sögunnar sem prent-
myndasmiður á íslandi var hér
lítið um myndir í blöðum og
bókum og þegar þær birtust
voru þær fengnar frá útlöndum
og hætt er við að mörgum, sem
nú finnst standa stundum ó-
þægilega lengi á myndunum hjá
íslenzku prentmyndasmiðunum,
mundi ekki þykja þægilegt að
fá þær utan úr heimi. Fram-
takssemi Ólafs og dugnaður og
hæfileikar hans ollu algerðri
byltingu á þessu sviði og fyrir
það á hann í fyllsta máti skilið
heiður og þökk.
Ólafur J. Hvanndal er fædd-
ur 14. marz 1879 í Innri-Akra-
neshreppi, sonur Sesselju Þórð-
ardóttur og Jóns Ólafssonar, en
þau bjuggu lengi í Galtavík á
Hvalfjarðarströnd. Ólafur var
heima fram undir tvítugt og
var til sjós á skútum í nokkr-
ar vertíðir. Hann fór svo til
Reykjavíkur og nam trésmíði
hjá Samúel Jónssyni, en auk
þess bjó hann til skilti, skar
út og málaði. Til Kaupmanna-
hafnar fór hann 1907, gekk þar
(
Ólafur J. Hvanndal prentmyndasmiður varð sjötugur 14. marz s. 1. Það kvöld var honum haldið samsseti
að Hótel Borg og tóku rúmlega hundrað og þrjátíu manns þátt í borðhaldinu. Veizlustjóri var Ársæll hók-
bandsmeistari Árnason, en aðalræðuna fyrir minni heiðursgestsins hélt Friðrik stórkaupmaður Magnússon. Ólafi
bárust ógrynni skeyta. Helgi Guðmundsson, fyrsti nemandinn, sem Ólafur útskrifaði, afhjúpaði brjóstmyndina,
er Guðmundur myndhöggvari Einarsson hafði gert, en hún var gefin af prentmyndasmiðum, sveina- og meist-
arafélögum prentmyndasmiða og prentmyndagerðunum. Er myndin hin prýðilegasta. 1 hófinu voru margar ræð-
ur fluttar, sungið, dansað og mikið fjör á ferðum. (Guðni Þórðarson tók myndina).
1 teikniskóla og fullkomnaði sig
í skiltagerðinni. Árið eftir kom
hann heim og hóf skiltagerð, en
fékkst auk þess við húsabygg-
ingar. Aftur fór hann utan til
Kaupmannahafnar um haustið
og ætlaði þá að læra prent-
myndagerð, en hann komst
hvorki að í Danmörku, Svíþjóð
eða Noregi og tók því enn að
stunda nám í teikniskólanum.
Vorið 1909 komst hann svo að
sem nemi í prentmyndagerð
Hjalmars Carlsen í Kaupmanna-
höfn. Eftir eins árs vinnu
þar hélt hann til Berlínar og
Leipzig í Þýzkalandi og vann
í einni þekktustu prentmynda-
gerð Evrópu. 1911 kom hann
heim með sýnishorn af mynda-
mótum, er hann hafði gert, og
setti þau á iðnsýninguna og
fékk fyrstu verðlaun. En það
var ekki aldeilis svo, að hann
gæti þá hafið starf við iðn
sina, þótt nauðsynlegt hefði
verið. Hann varð í nokkur ár
að fást við skiltagerð, trésmíði
og jafnvel kaupsýslu. 1918
hafði hann fest kaup á tækjum
til prentmyndagerðar í Kaup-
mannahöfn, en honum tókst
ekki að fá þau hingað fyrr en
vorið 1919. Prentmyndagerðina
var hann fyrst með í húsakynn-
um prentsmiðjunnar Gutenberg
við Þingholtsstræti.
Margskonar örðugleikar hafa
steðjað að starfsemi Ólafs, en
hann hefir unnið bug á þeim öll-
um og skapað hér fullgilda stétt
prentmyndasmiða, til ómetan-
legs gagns allri útgáfu í land-
inu og þar með menningu þjóð-
arinnar. Hann mun hafa út-
skrifað um ellefu prentmynda-
smiði, en við prentmyndagerð
vinna nú um þrjátíu menn.
Sala á happdrættisskulda-
bréfum B-flokks
Hafin er að nýju almenn sala
skuldabréfa i B-flokki Happdrættis-
láns ríkissjóðs. Eru óseld í þeim
flokki skuldabréf fyrir tæpar 5 millj.
króna, en samtals var upphæð B-
flokks 15 milljónir króna.
Happdrættisskuldabréfin verða
seld í öllum bönkum og sparisjóðum,
póstafgreiðslum, skrifstofum bæjar-
fógeta og sýslumanna og í Reykja-
vik einnig í skrifstofu ríkisféhirðis.
Óski aðrir umboðsmenn lánsins
eftir bréfum til sölu, geta þeir snúið
sér til fjármálaráðuneytisins.
Dregið verður næst i happdrætti
B-flokks þann 15. júlí. Er enn eftir
að draga 29 sinnum í þessum flokki
Happdrættislánsins um samtals
13.369 vinninga. Þar af eru 29 vinn-
ingar 75.000 krónur hver, 29 vinn-
ingar 40 þúsund krónur hver, 29 vinn-
ingar 15 þúsund krónur hver og 87
vinningar 10.000 krónur hver. Vinn-
ingar eru undanþegnir öllum opin-
berum gjöldum, öðrum en eigna-
skatti.
Vegna margra fyrirspurna um Á-
flokks bréf, skal það tekið fram, að
þau eru öll seld. Þar sem meira en
tveir þriðju B-flokks bréfa eru einn-
ig seld, má gera ráð fyrir, að innan
skamms verði heldur ekki auðið að
fá bréf í þeim flokki. Þeir sem hafa
hugsað sér að nota happdrættisbréf
til gjafa siðar á árinu, ættu því að
kaupa þessi bréf nú þegar til þess að
vera öruggir með að fá þau.
(Frá Fjármálaráðuneytinu).
Úr ýmsum áttum —
1 kattaættinni eru 50—60 tegundir.
Stærst er tígrisdýrið og minnstur er
tamdi kötturinn.
Egypzkir Múhameðstrúarmenn
höfðu til skamms tíma með sér í
pílagrímsferðum sínum til Mekka
„kattaúlfalda", sem eingöngu voru
til þess að flytja ketti og gætti
þeirra kona, sem kölluð var „katta-
mamman".
! ! !
Einu sinni hafa mæðgin leikið
saman Romeo og Júlíu i hinu ódauð-
lega leikriti Shakespeares. Það var
árið 1759 í leikhúsi í Philadelphia og
lék frú Douglas Júlíu og 19 ára son-
ur hennar Romeo.
Ungfrú Elsie Bauer bjó á bónda-
býli í nánd við St. Louis í ríkinu
Missóuri, þar sem menn borðuðu
mjög hænsnakjöt. Einn góðan veður-
dag tók hún upp á að teikna og
sauma kvöldkápu, hatt, handskjól og
tösku úr hvítum hænsnaf jöðrum.
Þetta var erfitt og vandasamt verk,
meðal annars þurfti 2225 fjaðrir í
handskjólið og í kápuna fór fiður af
54 hænsnum.
! ! !
Á Nýju-Guineu lifir mjög sjald-
gæfur fugl, sem þeir innfæddu hafa
nefnt „Dauðafuglinn". Það er eini
eitraði fuglinn, sem getið er um.
Með munnvatni fuglsins kemur sterkt
eitur og þegar fuglinn heggur með
nefinu inn I hold fórnardýrs síns,
kemur eitur í sárið. Fuglinn er
skyldur skjónum, en er sem betur
fer litill, svo að mönnum stafar ekiú
hætta af honum.
! ! !
1 frönsku blaði var einu sinni
stungið upp á því að ljósamerkjum
væri komið fyrir á „borvél" tann-
lækna, þannig að sjúklingurinn gæti
gefið merki þegar hann óskaði eftir
hvíld á tannviðgerðinni.
Eins og gengur —