Vikan - 01.09.1994, Qupperneq 54

TÍVOLÍFÓLK
Á SLÓÐUM
SÍGAUNA
Við þetta rifjuðust upp fyrir
mér minningar um önnur tív-
olí, bæði farandtívolí og föst,
það er að segja þau sem
ekki færast úr stað og
standa undir nafninu
skemmtigarður, eins og t.d.
Tívolíið í Kaupmannahöfn.
Farandtívolíunum kynntist
ég sem unglingur í Englandi
þar sem þau voru stöðugt á
ferðinni allt sumarið. Það var
ævintýralegt að sjá vagnana
á ferðinni í langri lest á milli
staða. Við myndum senni-
lega kalla þá sirkusvagna
hérna á íslandi. Á Englandi
voru þeir kallaðir sígauna-
vagnar. Þeir settu tækin sin
aldrei upp í möl, alltaf á grasi
og höfðu nóg pláss í kríng-
um sig. Og þar kláruðust
vasapeningarnir ekki á
klukkutíma. Við létum aldrei
ónotað tækifærið þegar tívolí
var f grenndinni og höfðum
þá daginn fyrir okkur.
En sunnudag nokkurn,
þegar ekkert slíkt var nálægt
og við vorum bara að slæp-
ast á óvanlega heitum degi,
fékk eitt okkar hugmynd.
Hvernig litist íslendingnum á
að sjá hvar sígaunarnir
byggju? Ég hélt að þetta
væri brandari, ég stóð í þeirri
trú að þeir byggju í vögnun-
um sínum og væru á stöð-
ugu flakkí um landið. Nei, ég
var fullvissuð um að svo
væri ekki og allt í einu urðu
allir viðstaddir áfjáðir í að
sanna það fyrir mér. Vandinn
var bara sá að það var dálít-
ið langt þangað sem þeir
bjuggu. Við vorum stödd fyrir
utan krá sem pabbi eins fé-
laganna rak, en hádegisösin
var búin og pabbinn hafði
skroppið burt á bílnum sín-
um. Einn bíll stóð samt á
hlaðinu. Hann tilheyrði
frænda, sem var í heimsókn
á staðnum, en fjölskyldan
bjó uppi á loftinu fyrir ofan
krána. Sá var bóngóður með
afbrigðum og hliðhollur ungl-
ingum. Jú, hann var tilbúinn
til að lána okkur bílinn með
einu skilyrði. Að við fengjum
einhvern með bílpróf til að
keyra hann. Einn sonurinn á
heimilinu var búinn að ná
þessum áfanga, en hann
nennti ekki með okkur. Það
var ekki fyrr en strákarnir
sögðu honum að ég tryði því
ekki að sígaunar byggju í
skóginum á móti kránni að
hann lét tilleiðast.
Skógurinn var þéttur barr-
skógur og inn í hann lá mjór
malarvegur handan þjóðveg-
arins sem kráin stóð við. Bíl-
stjórinn stöðvaði bílinn um
leið og við vorum komin inn (
skóginn f hvarf frá kránni.
„Nú getið þið tekið við ég er
að fara að gera annað.“ Einn
strákurinn hafði lært á bíl hjá
pabba sfnum, þótt hann væri
ekki nema fimmtán ára, og
hann settist undir stýri. Mér
leist ekkert of vel á þetta fyr-
irkomulag, en umferðin var
engin og sitt hvoru megin við
veginn voru grasivaxnir
skurðir, svo ég komst að
þeirri niðurstöðu að við gæt-
um ekki verið í mikilli hættu.
■ Jú, þetta
voru sígaun-
arnir og þeir
köstuðu í okk-
ur af því að
þeir eru svo
viðskotaillir
og grimmir.
Allt gekk vel til að byrja
með og við ókum lengi í
dimmum skóginum, sem var
svo þéttur að sólin náði ekki
að skína í gegn. Þegar ég
var farin að halda að við
værum villt birti allt í einu
framundan og við okkur
blasti bóndabær á svolítilli
hæð við veginn og tún í
kring.
í sama bili fór að sjóða á
bílnum og ég hafði sam-
stundis orð á því hvað það
tæki okkur marga klukku-
tfma að labba til baka. Strák-
arnir söðgu að þess gerðist
engin þörf því það væri
brunnur á hæðinni hjá bæn-
um þar sem við gætum feng-
ið vatn. Þar stoppuðum við
góða stund og biðum á með-
an vélin kólnaði. Rétt í því
sem við erum að verða búin
að fylla á bílinn, kemur
bóndinn út á hlað, heldur
byrstur á svip og skipar okk-
ur að hypja okkur. Jú, jú, það
var alveg sjálfsagt, enda
höfðum við ekkert annað í
huga.
Eg var orðin mjög spennt
að sjá sígaunaþorpið, en
samt svolítið kvíðin þar sem
almannarómur bar þeim ekki
vel söguna. Þeir áttu sam-
kvæmt henni að vera bæði
falskir og þjófóttir og jafnvel
hættulegir. En ég hafði kom-
ið í mörg tívolí og aldrei get-
að séð að þeir væru neitt
öðruvísi en aðrir Englend-
ingar.
Við ókum aftur inn í skóg-
inn. Eftir dágóða stund tók
hann að þynnast og það
grillti í móa á milli trjánna.
„Nú erum við alveg að
korna," segja strákarnir.
Vegurinn er ekki lengur
vegur, heldur slóði. Skyndi-
lega skellur eitthvað á bíln-
um. „Hvað var var þetta?“
segi ég. „Ekkert," segja fé-
lagar mínir. En það er eins
og þeir haldi niðri í sér and-
anum. Við höldum áfram.
Allt f einu skellur eitthvað
meira á bílnum og ég sé ekki
betur en klessan á framrúð-
unni sé fyrrverandi tómatur.
„Hvað er eiginlega um að
vera?“ spyr ég og líst ekkert
á blikuna. Mér er ekki ansað.
„Djöfullinn sjálfur," segir þá
einn af strákunum, „gefðu í
maður.“
Bílstjórinn bölvar hátt.
„Helvítis kvikindin eru farin
að kasta grjóti," segir hann,
snarbremsar svo bíllinn
snýst í hálfhring og spólar
svo af stað í áttina sem við
komum úr. Enginn segir orð
á meðan allir bfða með önd-
ina í hálsinum eftir að sjá
hvort við lendum á slóðan-
um aftur, eða á tré eða út í
móa.
Við lendum á slóðanum
og ég lít út um afturrúðuna
og sé mann standa fyrir aft-
an okkur með reiddan hnef-
ann. Litlir og stórir berfættir
krakkar birtast allt í einu
framundan trjám og runnum.
Það virðist ákaflega áríð-
andi að við komumst sem
lengst f burtu sem allra fyrst
og bíllinn fer í loftköstum.
Þegar við erum komin fram-
hjá bóndabænum áræði ég
að spyrja hvar sígaunarnir
séu og af hverju þetta fólk
hafi verið að kasta í bílinn.
Jú, þetta voru sígaunarnir og
þeir köstuðu í okkur af því
þeir eru svo viðskotaillir og
grimmir.
Sú hugsun læddist samt
að mér að félagar mínir
hefðu einhvern veginn unnið
til þess að hljóta slíkar mót-
tökur hjá sígaununum. Ég
vildi ekki svekkja strákana
með því að hafa orð á því,
þeir voru greinilega skít-
hræddir og áhyggjufullir um
að eitthvað sæist á bílnum.
Sjálfri finnst mér ekki van-
þörf á að fylgjast með akst-
urslagi bílstjórans. Það er
eins og bensíngjöfin sé föst
niðri, því hann slær ekki af.
Hlúnk! Allt í einu skilur
bara bílrúðan á milli vang-
ans á mér og grassins í
skurðinum. Einn strákur ligg-
ur á hliðinni á mér og annar
stendur næstum því á haus
á hurðinni þvert yfir lappirnar
á okkur.
„Hvað gerðist?" segir bíl-
stjórinn. Heimskuleg spurn-
ing, hugsa ég og skipa strák-
unum ofan af mér. Þeir
klöngrast út og það er ekki
fyrr en við stöndum uppi á
veginum að þeir neyðast til
að viðurkenna staðreyndina.
Bíllinn, sem frændinn hafði
verið svona vinsamlegur að
lána okkur, liggur niðri í
skurði, útataður í eggjum,
tómötum og guð má vita
hverju öðru. Ég er líka með-
vituð um að það er mín
vegna sem frændinn lánaði
okkur bílinn.
Þetta er samt ekki eins
slæmt og það leit út fyrir f
fyrstu. Skurðurinn er grunnur
og bíllínn er ennþá með ann-
að framhjólið nánast uppi á
veginum. Hugsanlega dugar
að ýta. Við reynum, en bíll-
inn er þungur, við erum ekki
nógu mörg.
Sá sprettharðasti er send-
ur eftir liðsauka og brátt
stendur bíllinn á veginum.
Hann er granndskoðaður og
virðist óskemmdur. Við höld-
um heimleiðis, reynum að
læðast framhjá kránni og yfir
á þvöttaplanið. Bíll hefur
aldrei verið þveginn jafnhratt
af jafnmörgum, jafnfúsum
höndum.
Við stígum út úr gljáfægð-
um, svörtum bílnum fyrir
framan krána. Frændinn
kemur út. „Var gaman?“ spyr
hann. „Hvernig leist þér á sí-
gaunana?" segir hann svo
við mig. Þeir geta svarað
þessu, hugsa ég og horfi
hvasst á félaga mína. „Það
sauð á bílnum,“ segir vinur
minn og horfir beint framan í
frænda sinn, „við komumst
ekki alla leið.“
„Æ, það var leitt," segir
frændinn, vonsvikinn fyrir
mína hönd. „Það er bara allt
of heitt í dag, segir hann svo
og strýkur svitann af enninu."
54 VIKAN 8. TBL. 1994