Vikan - 22.02.2000, Blaðsíða 8

vígstöðu þeirra og halda þeim á
kerfisbundinn hátt frá eðlilegri
þátttöku í samfélaginu.“
Hvað áttu við með á „kerfis-
bundinn hátt“?
„Jú, hvað er það annað þegar
þeim nægir ekki að hafa fram-
færslulífeyri öryrkja hér miklu
lægri en í nágrannalöndunum,
heldur beita skerðingum og
sköttum svo villt og galið að
kerfið spornar í raun gegn at-
vinnuþátttöku öryrkja, gegn því
að þeir geti bætt sér upp smán-
argreiðslur þessara svokölluðu
almannatrygginga með launaðri
vinnu. A sama hátt vinnur kerf-
ið markvisst gegn því að öryrkj-
ar gifti sig og stofni til fjöl-
skyldulífs eins og annað fólk.
Og þeim öryrkjum sem eiga
börn er ekki ætlað að senda þau
í tónlistarnám leyfa þeim að
taka þátt í skipulögðu íþrótta-
starfi eða gefa þeim kost á að
fara í ferðalög og þess háttar
með jafnöldrum sínum. Börn-
um þeirra er ekki ætlað að vera
með í tómstundastarfi jafnaldr-
anna og er ekki annað að sjá og
heyra en að þeir sem halda utan
um félagsþjónustur og barna-
verndarmál eiga að láta þessa
hlið aðskilnaðarstefnu íslenskra
stjórnvalda algerlega óátalda.
Ef svona væri farið með fólk á
grundvelli einhvers annars en
fötlunar, til dæmis litarháttar,
myndi hver einasti maður sjá og
skilja hvað hér væri á ferðinni.
Hér er um grímulausa aðskiln-
aðarstefnu að ræða sem á eftir
að vekja sagnfræðingum fram-
tíðarinnar miklu meiri hroll en
það misrétti kynjannna sem
virðist vera helsta misréttið sem
brennur á sumum."
Hvaða leið sérðu fœra til að
gera öryrkja sýnilegri?
„Fyrst og fremst að skila
þeim sanngjarnri hlutdeild í
sameiginlegum þjóðarauði okk-
ar allra svo þeir hafi efni á að
taka þátt í þeim samfélagshátt-
um sem hér tíðkast. Að gera
þeim kleift að taka þátt í at-
vinnulífi, stofna til hjúskapar og
lifa því fjölskyldulífi sem við öll
teljum til sjálfsögðustu mann-
réttinda."
Við förum alla leið
Nú lýstir þú þvíyfir í fjöl-
miðlum að þrátt fyrir hálfan
sigur í héraðsdómi hygðust þið
ekki láta staðar numið fyrr en
fullnaðarsigur vœri unninn.
Hversu langt œtlið þið með
málaferlin gegn ríkinu?
„Vonandi ekki lengra en í
hæstarétt. Við treystum honum
til að staðfesta þá einróma nið-
urstöðu fjölskipaðs héraðsdóms
að ríkið hafi með ólögmætum
hætti skert tekjutryggingu ör-
yrkja í hálfan áratug. Svo telj-
um við meiri líkur en minni á
að rétturinn komist að sömu
niðurstöðu og Auður Þorbergs-
dóttir héraðsdómari um að lög-
in sem ríkisstjórnin setti til að
verja sig yfirvofandi lögsókn
haldi ekki gagnvart öðrum lög-
um landsins, þar með töldum
ákvæðum sjálfrar stjórnarskrár-
innar, m.a. ákvæðis sem á sér
rót í mannréttindasáttmála sem
Island hefur undirgengist.
Þarna er svo gróflega gengið
gegn inntaki og anda alþjóð-
legra samninga og yfirlýsinga
um mannréttindi að ef rétturinn
leggur blessun sína yfir þau lög
sem sett voru í bráðræði fyrir
rúmu ári neyðumst við til að
bera málið undir Mannréttinda-
dómstól Evrópu, svo skemmti-
leg landkynning sem það nú
yrði. En málið hefur þegar vak-
ið athygli á erlendum vettvangi.
Við munum gera ráðstafanir til
að auka á þá athygli ef íslenskt
réttarfar sér ekki hve galið það
er að skerða 48 þúsund króna
tryggingu öryrkjans vegna at-
vinnutekna maka og heilbrigð-
isráðherra verður ekki búinn að
sjá sóma sinn í að afnema þessa
skerðingu, sem hún þó lofaði
hátíðlega að gera í hitteðfyrra.“
Er heilbrigðisráðherrann,
Ingibjörg Pálmadóttir, að
svíkja ykkur?
„Það liggur í augum uppi að
hún ber mesta ábyrgð á því
hvernig farið er með öryrkja á
Islandi í dag og á því að gerðar
voru sérstakar ráðstafanir til að
koma í veg fyrir að þeir hlytu
sinn skerf af góðærinu sem
brast hér á um það leyti sem
hún tók við undir kjörorðinu
„Fólk í fyrirrúmi". En nú hefur
hún í hálfan áratug tekið virkan
þátt í að halda öryrkjum niðri
með öllum þeim mannlega
harmleik sem því hefur fylgt,
fjölmörgum brotnum einstak-
lingum og fjölskyldum, börnum
og fullorðnum sem líða fyrir þá
fátæktarstefnu sem hún hefur
„En á síðustu árum uirðist manni eins og íslensk
stjórnmál séu í vaxandí mæli að verða einhvers konar
sambland af ímyndarsamkeppni og almennum
trúðslátum, sem birtist meðal annars í bví að almenn-
ingur veit orðið meíra um einkahagi stjórnmála-
manna, fjölskyldur Deirra og gæludýr, en bá bióðfé-
lagssýn sem beir hafa, eða ættu að minnsta kosti að
hafa, ef beir hafa bá einhuerja aðra sýn en bá að vera
sjálfir sýnilegír sem uíðast, klippandi á borða eða
skálandi í kampavíni."
tekið að sér að framfylgja.
Stefnu sem nú þegar er orðin
að mestu kosningasvikum í
sögu lýðveldisins og mun að
öllu óbreyttu verða órjúfanlega
tengd ferli tryggingamálaráð-
herrans. Sjálf virðist hún því
miður bera afar takmarkað
skynbragð á þá niðurbrjótandi
og þjóðfélagslega óhagkvæmu
fátækt sem hún stendur vörð
um. Á hinn bóginn hefur hún,
eins og Halldór Ásgrímsson,
talið óviðeigandi að haft væri
orð á kvótahagsmunum sínum
og þætti væntanlega út í hött að
láta ráðherralaun stjórnast af
tekjum maka, jafnvel þótt hún
sjálf leyfi sér að beintengja og
skerða 48 þúsund krónur ör-
yrkjans vegna tekna maka.“
Garðar kveður fast að þegar
hann ræðir um stjórnmála-
mennina sem sitja í valdastól-
unum í dag og er auðfundið að
honum þykir ekki mikið til
þeirra koma.
„Nei, svona stjórnmálamenn
fá ekki háa einkunn hjá mér, og
raunar finnst mér þessi skortur
á pólitískum metnaði vera
nokkuð einkennandi fyrir
meirihluta þeirra kvenna sem
tipla í kringum þá Halldór og
Davíð. Þeim virðist finnast svo
óskaplega gaman að vera með
stóru strákunum að það er eins
og það komist ekkert annað að
en að laga hárið, varalita sig og
brosa. Og ég get ekki að því
gert, en þegar ég sé þær allar
saman komnar í fínu pelsunum
sínum verður mér sífellt hugsað
til þess hve hárbeittur hann var
titillinn á skáldsögu Vítu And-
ersen, Haltu kjafti og vertu sæt,
þótt skáldkonunni hefði senni-
lega seint komið til hugar að
þessi titill ætti eftir að verða
lýsandi fyrir samskipti kynjanna
á vettvangi íslenskra stjórnmála
nærri aldarfjórðungi síðar. En á
síðustu árum virðist manni eins
og íslensk stjórnmál séu í vax-
andi mæli að verða einhvers
konar sambland af ímyndar-
samkeppni og almennum
trúðslátum, sem birtist meðal
annars í því að almenningur
veit orðið meira um einkahagi
stjórnmálamanna, fjölskyldur
þeirra og gæludýr, en þá þjóðfé-
lagssýn sem þeir hafa, eða ættu
að minnsta kosti að hafa, ef
þeir hafa þá einhverja aðra sýn
en þá að vera sjálfir sýnilegir
sem víðast, klippandi á borða
eða skálandi í kampavíni."
8 Vikan