Bjarmi - 01.12.1919, Blaðsíða 11

BJARMI
187
Nýjar bœkur.
Úr öllum áttum. Átta sögur
eftir Guðmund Friðjónsson Iíostnaðar-
maður Sigurður Krisljánsson. 1919.
Sögur Guðmuudar Friðjónssonar
eru orðnar margar, og flestar góðar,
svo eigi þarf nú orðið að hvetja fólk
til að lesa þær, nafn höfundaiins er
orðið svo vel þekt vor á meðal.
Það yrði oflangt mál að dvelja
lengi við hverja sögu af þessum álta,
sem nú birtast eftir þennan höfund.
Skal þvi aðeins bent á silt af hverju
í þeim af handahófi.
Fyrsta sagan, Sigurveig í Hlíð, er
saga af sjúkling, berldaveikri stúlku,
sem liggur i rúminu árum saman og
biður dauðans. Foreldrarnir, fremur
fátæk hóndahjón í sveit, hlúa að
þessu veika blómi sínu með vinnu-
lúnum höndum, en ylur hjarlna þeirra
vermir síðustu stundirnar hennar. Föð-
urhöndin er nálega gróin við reku
og orf og heykrók. En hann breslur
ekki þolinmæði til að silja bjá Sig-
urveigu, henni til dægradvalar.
Sigurveig rifjar upp fyi ir sjer horfna
viðburði, og er náttúrulýsingum hag-
anlega ofið saman við hugsanir lienn-
ar. Hún minnist námsáranna, þegar
hún, eins og svo margir aðrir, fór til
Reykjavíkur til þess að mentast. Á
blaðsiðu 12—13 lý sir höfundur skóla-
vist hennar.
Saga þessi er að mörgu leyti holl
bugvekja; hún sýnir það meðal ann-
ars, að »smámunirnir« fara ekki fram
bjá höfundinum, »og blessuð rjúpan
hvíla« finnur náð fyrir augum hans,
er>gu síður en þær verur jarðarinnar,
sem meira lála yfir sjer.
»Kveldroöinn verpur endurskini á
Austurhlíð, þegar kvelda tekur og á
daginn líður, Sigurlaug liggur inni í
Þeim roða og brosir, — liggur fyrir
dauðanum og brosir«.
I>að er i sjálfu sjer fágætt. Dauð-
inn er liið mikla lirygðarefni lífsins,
og hvort sem bros býr á vörum
mannanna eða ekki, mun það þó
öllu helst vera hrygðin, sem í hjarta
þeirra býr, andspænis hinum volduga
óvini lífsins. Sá einn, sem að fullu
og öllu hefir falið sjálfan sig eilífri
gæsku og geymslu Drottins, og
hefir með auðmjúkri barnshind leit-
að sjer skjóls hjá bjargi aldanna,
hann segir við dauðann í Krisls
krafti: »Kom þú sæll, þegar þú vilt«.
Hann hefir tileinkað sjer sigurafl
Krists og getur því sagt með bros á
brá: »Dauði, hvar er broddur þinn?
Hel, hvar er sigur þinn?« Þelta er
gleðiefnið, sem gefið fær þrótt til þess
að mæta dauðanum sjálfum með bros
á vörum, en þelta gleðiefni kemur
því miður alls ekki fram í sögu Sig-
urveigar í Hlíð og þess gætir yfirhöf-
uð altof lítið í ritsmiðum nútíðar-
innar hjá þeim, er rita islenskt mál.
í fjórðu sögunni, Bóndadagskvöld,
kennir margra grasa; er þar vikið
að stjórnmálum, trúmálum, kirkju-
málum o. fl., og margt vel athugað,
þótt Þrándur bóndi fái eigi sjeð mik-
inn árangur af 1800 ára starfi, klerka
og kennimanna hjer á landi, og sjái
þessvegna enga áslæðu til að reyna
að halda lííinu í þjóðkirkjunni, sem
að hans áliti er einskonar ruslakista,
þar sem öllu er gjört jafn hált und-
ir liöfði. Meðal annars kemst hann
þannig að orði (bls. 88): »Kenning-
arnar eru úr öllum áltum, eða orðnar
úr öllurn áttum í sjálfri þjóðkirkjunni.
Við höfum gamla guðfræði og nýja.
Og þær hafa í faðmi sínum stjöruu-
speki og guðspeki. Svo eru menn,
sem kalla sig endurfædda*, laugar-
* Hvort bóndi á hjer við sendurfæðing-
ar« guðspekinga, sem rnargir hafa heyrt
talað um, eða pá endurfæðingu, sem Krist-
ur kennir sjálfur, sbr. samtal hans við