Bjarmi - 01.12.1987, Blaðsíða 6

Þröstur Eiríksson:
Jólasálmar Brorsons
Öllu er afmörkuð stund og sérhver
hlutur undir himninum hefir sinn
tíma, segir prédikarinn. Þetta eru
vissulega orð að sönnu sem fela í sér
mikla speki. Að syngja jólasálma hef-
ur vissulega sinn tíma, — og sá tími er
jólatíminn. En í kirkjuárinu eiga jólin
sér sinn undirbúningstíma, aðvent-
una. Litur aðventunnar er fjólublár,
litur iðrunar. Boðskapur aðventunnar
er þessi: Sjá konungur þinn kemur til
þín. Hann kom sem lítið barn, eins og
spáð hafði verið, hann kemur til þín
núna þar sem þú ert og hann mun
koma aftur í mætti og mikilli dýrð.
Um þetta syngjum við í sálmum
aðventunnar og við þurfum að gefa
þessum boðskap gaum og tíma til að
ná til okkar. Aðventan má ekki fela
það í sér að við tökum jólin fyrirfram
þó efnishyggjan og það neyslusamfé-
lag sem við lifum í hefji sitt jólahald
þegar um miðjan nóvember. Annað
orð yfir þetta tímabil sem aðventan
spannar er orðið jólafasta. Hinn
alvarlegi tónn seinni hluta aðventunn-
ar var á árum áður undirstrikaður með
föstu. Aðventan var því á svo marg-
víslegan hátt andstaða jólatímans sem
einkenndist af gleði, birtu og fögnuði.
Hinn alvarlegi og dimmi tónn aðvent-
unnar á þannig að gera gleði og birtu
jólanna skýrari fyrir okkur.
Danski biskupinn og sálmaskáldið
Hans Adolf Brorson (1694-1764) var
ennþá aðeins ungur prestur þegar
hann ákvað að hrinda í verk þeirri
fyrirætlun sinni að semja sálma um
höfuðatriði kristindómsins og nota
m.a. kirkjuárið sem ramma. Sú guð-
fræðistefna sem einkenndi allt líf og
starf Brorsons var píetisminn. Petta
kemur líka glöggt fram í sálmum
hans. Peir nutu mikilla vinsælda með-
al fólks, bæði í Danmörku og Noregi,
og áttu sinn þátt í að gera áhrif píet-
ismans eins mikil og raun varð á.
Jólasálmar Brorsons skipa sérstak-
an sess í sálmakveðskap hans.
Skömmu fyrir jólin 1732 var gefið út
hefti með mörgum þeirra og gat að
Titilblaðið á heftinu með jólasálmum Bror
sons frá 1732,
KOðíC
00
fftrifíne* 0i«le /1 far ftin i\*
(fniflc 5J?ccnifl6rb íii Op*
muntnng
?;ll tcn íorcftaacn&e
2&(«Delíðe@uU*®e(l
€tnfo(Dlfl ofl 1 jp>a(l fatnoun>
ffrcune
af
H. A* B.
t a íi t it * n;
í'tf 5louf Xitffcup 00 firbtí foí fðuntrn
SiitifÉ 17 }t.
lesa eftirfarandi á titilblaðinu: „Nogle
Julesalmer, til den forestaaende
Glædelige Jule-Fest Eenfoldig og í
Hast sammenskrevne“. Af þessum
orðum hafa menn jafnan dregið þá
ályktun að Brorson hafi tekið sig til
skömmu fyrir þessi umræddu jól og
flýtt sér að setja saman nokkur erindi
um efni jólanna til að gleðja söfnuð
sinn. Nú hefur nýlega fundist bréf
með hendi Brorsons þar sem hann læt-
ur í ljós óánægju með orðalagið á titil-
blaðinu. Það var komið frá útgefand-
anum og gaf ekki rétta mynd af tilurð
sálmanna en að þeim hafði Brorson
unnið í langan tíma. Pað kemur enda
glöggt fram í þessum sálmum, að á
bak við þá stendur höfundur sem
margt hefur reynt og lifað:
Og þótt minn gegnum gleðisöng
sér gráthljóð stundum þrengi
skal aldrei krossins þungbær þröng
minn þagga fögnuð lengi.
Pá hjartað mest er harmifyllt
skal harpan brátt til gleði stillt
að hjaðni hryggðin bitur.
Er hrelling sækir hugskot á
það hœgast finnur gleði þá
er Jesúfæðingflytur.
(Sb. 1886, nr. 65,
í þessum sálmi um jólagleðina dreg-
ur Brorson upp mynd af þeim and-
stæðum sem drepið var á í upphafi
þessa greinarkorns á milli ljóssins og
myrkursins, Krists og hins fallna
heims.
Því miður hafa ekki mjög margir af
sálmum Brorsons verið þýddir á
6