Bjarmi - 01.11.2002, Side 16

Rjettlæti hjartans
Henning E. Magnússon
Fjallræóan, en svo eru nefndir kaflar
fimm til sjö í Matteusarguóspjalli, er án
efa einhver þekktasti kafli ritningarinnar.
Þar eru sæluboðin, faðir vorió, gullna regl-
an og oróin um salt og Ijós. Þar eru líka
oróin um aó dæma ekki og einnig þau sem
kveöa á um aö maóur eigi aó elska óvin
sinn. Þar er talað um aó maóur eigi aó láta
Ijós sitt skína en engu aó síóur fara huldu
höfói viö bænagjöró og ölmusugjafir. Þar er
líka sagt frá tveimur mönnum, annar
byggöi á sandi en hinn á bjargi. Og enn er
ekki allt talió. Allt í ræóunni er svo kunnug-
legt og á sér svo ríka túlkunarsögu. Hluti af
þeirri túlkunarsögu er þekkt bók Dietrich
Bonhoeffer um eftirfylgdina. John Stott
hefur líka skrifaó þekkta ritskýringu um
Fjallræðuna en í þessari grein langar mig til
aó fjalla um túlkun sr. Friðriks Frióriksson-
ar eins og hún birtist í ræöum hans sem eru
varóveittar í handrita- og skjalasafni hans í
Frióriksstofu. I sumar var ég nefnilega svo
lánsamur aó fá styrk úr Nýsköpunarsjóói
námsmanna til aö rannsaka prédikarann
sr. Friórik Friöriksson.
I
Þaó er talió að Agústínus kirkjufaóir hafi
fyrstur nefnt kaflana þrjá úr Matteusarguó-
spjalli Fjallræóuna. Þó svo að margir kann-
ist vió afmarkaóa hluta hennar heyrist
sjaldnar heilsteypt túlkun á henni. Margir
heillast af þekktum setningum hennar eins
og gullnu reglunni en íhuga síóur aóra
hluta hennar sem eru alvarlegri og þyngri.
Hvaó er þaó t.d. sem heldur henni saman
og megnar aó halda öllum þessum hugsun-
um innan sama ramma? Hvererkjarni ræð-
unnar? Lúta allar þessar hugleióingar og
boó aó einu og sama markmiói eða eru
þærsafn afspakmælum sem lítið eiga sam-
eiginlegt? Bæöi Bonhoeffer og Stott viróast
sjá rauöan þráó sem gengur í gegnum ræó-
una alla. En áóur en vió víkjum aó því skul-
um vió spyrja okkur: „Hverjum er ræöan
ætluó?“ Þessi spurning er lykilspurning aó
öllum skilningi á ræóunni. Svariö viö henni
er forsenda ræóunnar og af því ræðst
hvernig hún er skilin og túlkuó. Bæói Stott
og Bonhoeffer leggja áherslu á að ræóan er
ætluð þeim sem fýlgjajesú, ætluö því fólki
sem hefur svaraö kalli hans. Þess vegna dró
hann sig frá fjöldanum. Bonhoeffer leggur
áherslu á aójesús kallar lærisveinana afsíö-
is því Fjallræðan eru ætluó þeim. Nú þegar
leggur skuggann af krossinum yfir svióiö.
Þeir eru blessaóir vegna þess aó þeir hafa
svarað kallinu og eru tilbúnir aó þjást og
taka þátt í þeirri afneitun sem Jesús mun
hljóta. Mannfjöldinn ervitni eða áheyrend-
ur en ekki hluti af hinum sælu. Lærisvein-
arnir eiga síóan aó fara meö boóskapinn til
þeirra. Þessi skilningur er afar mikilvægur
og sr. Friórik er sammála:
Hann hjelt fjallrœðu sína fyrír pá sem voru
orðnir hans lœrísveinar. Hann segir við pá:
Þjer, sem eruð lærisveinar mínir, pjer getið
ekki pjónað Cuði og Mammoni, pjer getið
ekki lengur sóst eptir gœðum veraldarinnar
eins og pau sjeu hið æðsta og einasta.
(209-11)
Oró Fjallræóunnar eru því sérstaklega
ætluó þeim sem trúa á Krist og hafa kosió
aó fylgja honum.
Þaö er einnig athyglisvert aó skoóa hvaóa
kjarna þessir þrír menn álíta aó Fjallræóan
geymi. Stott hefur sem undirtitil Christian
Counter-Culture og vísar til þess aö kristin-
dómurinn eigi aó vera ákveðió svar viö ríkj-
andi menningu. Hann segir aó hinir kristnu
eiga aó bera af í þeim skilningi að þeir séu
öðruvísi og hafi eitthvaó aó bjóða sem
greini sig frá ríkjandi menningu. I þessu
samhengi setur Stott fram þá hugmynd að
Mt 6.8 sé lykilvers: „Líkist þeim ekki“. Hann
rifjar upp að lýður Guós í Gamla testa-
mentinu hafi lagað sig aó nágrannaþjóó-
unum og á þann hátt svikið köllun sína.
Bonhoeffer talar um réttlæti, sem mótast
af Kristi og ber af faríseunum og fræði-
mönnunum, og er gríska oróið perisson lyk-
iloró hjá honum. Þaó orö táknar þaó sem
er umfram, það sem fer fram úr því sem bú-
ist er viö, þaó fer þannig fram úr vonum aó
þaó er tekió eftir því. Þetta er réttlætió sem
lærisveinarnir eiga aó stunda. Þaó er athygl-
isvert aó réttlætió er líka þungamiðjan hjá
sr. Friðrik:
Það má segja að fjallrceðan lýsi og framsetji
rjettlceti guðsríkis ... Cuðsríki er ekki aðeins
fögnuður, heldur llka rjettlceti... Hvaða rjett-
lœti er pað pá sem Kristur heimtar af lceri-
sveinum sínum?... Lögmálið verður að vera og
verka í hjartanu, og hjartað verður að vera í
samrœmi við lögmálið og vilja guðs, og pá um
leið að hugsanir, orð oggjörðir ce meir og meir
að nálgast að verða í samrœmi við guðs vilja
... Það er hjartafórnin sem sýnir afhvaða teg-
und pað rjettlceti er, sem Kristur heimtar.
(204-29)
Um þaó sem gerist í framhaldi af því aó
kynnast réttlæti hjartans segir sr. Friórik:
Og við pað fengu peir (lœrisveinarnir) að
pekkja teyndardóm syndafýrirgefningarinnar.
Þeir komust að pví, að vegurinn til rjettlcetis er
sá að trúa og taka á móti fýrirgefningu synd-
anna. Og fýrir umgengni við Jesúm Krist I dag-
legu samlifi og með gjöfog krapti heilags anda
voru peir leiddir og bornir á peim vegi.
(204-29)
16