Heima er bezt - 01.05.1952, Page 4

132
Heima er bezt
Nr. 5
hann í þrjátíu ár bátinn hérna
utan við gluggann, og skrepp út
á honum á hverju sumri. Mér
finnst mikil hressing að því.“
„Var ekki bókalestur mikið
stundaður á heimili þínu þrátt
fyrir miklar annir?“
„Jú. Heima voru alltaf kveðn-
ar rímur eða lesnar sögur á
kvöldin. Magnús hét niður-
setningur hjá okkur, mesti
ágætiskarl, las öll kvöld heima
og var listalesari. Og vorum við
krakkarnir sérlega hændir að
honum. — Foreldrar mínir voru
ljóðavinir, enda hagmælska í
ættum beggja, og eitthvað mun
móðir mín hafa verið hagmælt.
Ég get t. d. getið þess, að Eirík-
ur Einarsson alþm. frá Hæli var
frændi minn. Hann þótti góður
hagyrðingur og glettinn í kveð-
skap sínum. — Ég mun hafa
verið eitthvað kringum tía ára
aldurinn, er ég fór að bulla.“
„Hvernig stóð á því, að þú
lentir austur á fjörðum og átt-
ir þar heima um skeið?“
„Þegar Norðmenn fóru að
veiða síldina fyrir austurland-
inu, flykktist fólk þangað, sem
áður hafði farið í kaupavinnu
upp í Borgarfjörð eða norður í
land. Þannig flaut ég með aust-
ur, og eitt haustið urðum við,
tveir félagar, að ganga austan
úr Mjóafirði heim í Leiru. Þann-
ig stóð á því, að skip, sem við
höfðum ætlað með, strandaði
við Færeyjar og kom því aldrei,
en þá voru færri flutningatæk-
in en nú, og ekki eins auðgert
að bæta í skarðið, ef einhver
heltist úr lest. — Félagi minn
hét Jakob Þorvarðsson frá
Skúrhúsum í Garði, giftur mað-
ur, miðaldra. Við höfðum verið
sumarvertíðina á Mjóafirði, en
henni lauk um miðjan septem-
ber, og fór þá flest aðkomufólk
til síns heima. Okkur Jakobi
kom saman um að vera þarna
haustvertíðina líka, af því að
okkur bauðst vinna, en heim-
ferðin, að okkar hyggju, tryggð
með þessu færeyska skipi, sem
ég nefndi áðan, þótt annað yrði
ofan á. Haustvertíðinni lauk um
miðjan nóvember, og í þann
mund átti skipið að koma. Er
við vorum úrkula vonar um, að
það kæmi, ákváðum við að
leggja af stað fótgangandi, því
að skipaferðir voru fáar, strjál-
ar og dýrar, ef lengi var beðið
skipskomunnar. Við kusum að
halda suðurleiðina niður í
Skaftafellssýslu og vestur það-
an.
Er við lögðum af stað var
hægviðri með dálitlu frosti og
hélzt sú veðrátta förina á enda.
Ekki höfðum við nesti eða far-
angur meðferðis, utan nærföt og
hlífðarföt, og þann hátt höfð-
um við að kaupa okkur nestis-
bita á bæjum, er á leið okkar
urðu, en létum í því efni hverj-
um deginum nægja sín þjáning,
ef svo má segja. Á Djúpavogi
keyptum við að vísu eina flösku
brennivíns, og létum kamfóru
saman við eins og flaskan tók á
móti. Varð flaska þessi okkur
hinn bezti förunautur, stútuð-
um við okkur á henni, er við
höfðum lent í vosi og vazli í ám
og vötnum, og það var ósvikin
hressing, því að innihaldið var
hreinasti eldur.
Við stautuðum þetta bæ frá
bæ og sveit úr sveit og könnuð-
um áður ókunna stigu. Þá var
engin spræna brúuð, og var
stundum hálfnöturlegt að koma
upp úr ísvatninu, og þá var að
bragða á brjósthýrunni og kuld-
inn gleymdist.
í Suðursveit var um þessar
mundir bóndi, er Eyjólfur hét.
Hann hafði styrk úr sýslusjóði
til þess að leiðbeina þeim, sem
þurftu að komast yfir Breiða-
merkursand eða jökulinn. Þrjár
leiðir sagði hann til mála koma,
fara sandinn og yfir Jökulsá á
Breiðamerkursandi, fara jökul-
inn og í þriðja lagi að fara yfir
á undirvarpi, eins og hann
nefndi það, en það er skör, sem
leggur yfir ána upp við jökul-
inn. Og í þetta sinn kvað hann
aðeins koma til mála að fara
jökulinn. Hann lánaði okkur
vinnumann sinn, Þorleif að
nafni, til fylgdar, og var nú
haldið upp að jökli. Ég spurði
Þorleif að því á leiðinni, hvort
jökullinn væri ekki oft var-
hugaverður.
„Jú, hann er stundum eins og
lifandi kvikindi, helvítið að
tarna,“ svaraði hann. „Það, er
hægt að fara með lest yfir hann
í dag, en svo er hann ófær gang-
andi manni á morgun.“
Er upp kom að jöklinum,
fengum við brodda. Jakob setti
broddana á sig, en ég ekki; aftur
á móti fyllti ég vettlinga mína
með vikursandi og stráði síðan,
og var nokkur bót að. Víða urðu
„dauðadjúpar sprungur“ á vegi
okkar, víðar að ofan, en mjókk-
andi niður, golgrænar eða blá-
ar niður í að líta. En slysalaust
gekk ferðin, enda varlega farið.
Loks komum við þar að, sem
tvær gjár lágu samhliða, en ör-
mjór, kúftur hryggur á milli.
Gekk okkur klaklaust að kom-
ast yfir þá gjána, er nær okk-
ur var og yfir á hrygginn, en sá-
um þá, að hin gjáin var svo
breið, að ófært var með öllu yfir
að komast á þessum stað. Þor-
leifur skipaði okkur þá að setj-
ast klofvega á íshrygginn og ýta
okkur þannig niður eftir, unz
gjáin mjókkaði, svo að yfir yrði
komizt. Og við settumst í þenna
kynlega hnakk, slógum í Jökla
og héldum af stað, með sína
löppina yfir hvoru Ginnunga-
gapinu. Þetta ferðalag gekk eins
og í sögu, og komumst við yfir
gjána nokkru neðar.
Við vorum þrjár stundir að
fara yfir jökulinn, en er yfir var
komið, hvarf húskarl Eyjólfs
aftur, eftir að hafa tjáð okkur,
að ekki mundu allir erfiðleikar
yfirstignir enn, því að nú ætt-
um við eftir að fara yfir tvær
ár, sem hétu, að mig minnir,
Breiðá og Hrútá. Báðar þessar ár
óðum við á milli skara, aðra í
klof, en hina í mitti. Um kvöld-
ið komumst við svo að Tvískerj-
um, blautir og slæptir. Enga á
komumst við á ís, þótt jafnan
væri nokkurt frost, en ein áin
var brúuð, Ölfusá. Ég man, að
ég var svo hrifinn af henni, að
ég nam staðar og starði lengi
hugfanginn á hana. Slíkt mann-
virki hafði ég aldrei fyrr aug-
um litið, og furðaði ég mig á,
hvernig þeir hefðu komið
strengjunum milli stöplanria.
Nú eru brýr orðnar svo hvers-
dagsleggr, að enga hrifningu
vekja, en fyrir hartnær 60 árum,
er það gerðist, sem ég hef frá
sagt, var annað uppi á teningn-
um.
Segi ég svo ekki frekar af ferð
okkar félaga, hún gekk vel, en
mánuð vorum við á leiðinni. En