Heima er bezt - 01.05.1952, Blaðsíða 26

154
Heima er bezt
Nr. 5
í R Ó Ð R I
Smásaga eftir Einar M. Jónsson
Það var í birtingu. Langt í
fjarska grámataði í jökulinn
breiðan og bunguvaxinn, þar
sem hann steig í tign sinni inn
í morguninn og strauk nóttina
af enni sér. Annars var ekkert
sjáanlegt ennþá, nema sandhaf-
ið, sem þeir sjómennirnir stóðu
á, eyðilegt og svart eftir lang-
varandi rigningarkrepjur, og út-
hafið, sem þeir stóðu við, að því
er virtist kyrrlátt og mókandi
þessa stundina, eins og það væri
ekki fyllilega vaknað eða lægi
lémagna eftir stormana, sem
nærfellt tvær vikur höfðu hald-
ið því æstu.
Brandur formaður hafði kom-
ið fyrstur fram í sand og svo sjó-
mennirnir hver af öðrum. Nú
horfðu þeir á boðana, sem
brotnuðu við sandinn, þessa sí-
kviku slagæð hafsins. Af boða-
fallinu gátu þeir séð, hvort
„hliðið“ á sandrifjunum hafði
flutzt í síðustu landsynnings-
hrotunni.
Fyrir tveim mánuðum höfðu
þeir orðið að setja skipið lang-
an veg eftir ströndinni að þessu
„hliði“ og það hafði kostað þá
mikið erfiði.
„Þetta virðist allt vera í lagi,
piltar,“ sagði Brandur. „Þá setj-
um við skipið á flot. Erum við
ekki allir komnir?“ Hann leit
yfir mannskapinn.
„Ekki Sveinki," gall einhver
við.
Það skrjáfaði í hörðum skinn-
klæðum sjómannanna, þegar
þeir hófu starf sitt með vask-
legum átökum, kipptu hlunnun-
um undan bátnum og köstuðu
þeim á sandinn með jöfnu milli-
bili. Það brakaði í sprekunum,
er kjölurinn rann yfir þau í
áttina til sjávar. í þessum svif-
um kom Sveinki flengríðandi og
barði mjög fótastokkinn. „Góð-
an daginn,“ sagði hann stutt-
aralega og snaraði sér af baki.
„Seinn í sandinn, lagsmaður,“
sagði Brandur formaður. Það
rumdi í Sveinka til samþykkis,
um leið og hann skellti hryggn-
um undir bátinn með tvöföldu
afli, eins og til að bæta upp
seinlæti sitt.
Sveinki var unglingur, sem
hafði byrjað sjómennsku sína
þennan vetur, þá öllu óvanur.
Hann var meðalmaður á hæð,
með herðakistil, ófríður í and-
liti, handstór og handsterkur,
góður til átaka, en klaufskur.
Hann var holgóma, og ef til vill
var það þess vegna, að hann var
fremur fámáll og einrænn, því
hugsanir hans beindust mjög að
honum sjálfum og ollu minni-
máttarkennd. Sveinki gerði sér
alltaf far um að koma vel fram
og lagði sig mjög í líma við að
leysa störf sín vel af hendi, þótt
honum tækist það oft misjafn-
lega, og átti fum hans og fljót-
færni mesta sök á því. Allir
báru góðan hug til Sveinka. En
stundum var brosað að ófimi
hans, og þótti honum það mið-
ur.
Báturinn fór á flot og sjó-
mennirnir hentu sér inn fyrir
borðstokkinn hver af öðrum.
Það var róið knálega frá landi,
og bráðlega hófst áttæringurinn
hægt og rólega upp og niður á
breiðum brjóstum Ránar. Á
þessum áfanga leiðarinnar var
það venja sjómannanna að líta
heim til sveitarinnar og lág-
reistu kotanna langt í fjarska,
þar sem vinirnir höfðu enn á
sér náðir. Og þeir hugsuðu til
þess með gleði, er þeir kæmu
heim frá róðri og lítil, góðlát-
leg stúlka eða ungur sveinn biði
þeirra í sandinum með reiðhest
og áburðarhest, til að flytja afl-
ann heim.
Þetta var seint á níunda tug
nítjándu aldar og þeirri venju
var enn haldið af sjómönnum að
lesa bæn og faðirvor áður en
lengra væri haldið út á djúpið.
Brandur formaður átti lund
trölls og barns. Hann var forn
í skapi, rammur að afli, harð-
jaxl, ef því var að skipta, en
átti það þó til að vera bljúgur,
hjálpsamur og skilningsgóður á
menn og málefni. Hann var trú-
rækinn maður og sumir sögðu,.
að hann væri skyggn. Aldrei reri
hann eða vann á helgum dög-
um, en var aflasælli en nokk-
ur annar. Af þeim ástæðum
sóttust allir eftir skiprúmi hjá
honum, einkum ungir menn og
vaskir, og Brandur hafði gam-
an af gleðskap þeirra, þótt ekki
væri hann margmáll sjálfur.
Brandur tók ofan höfuðfatið.
Skipverjar lögðu inn árarnar og
fylgdu dæmi hans. En Sveinki
gat ekki leyst af sér sjóhattinn.
Hann hafði vaknað óvenju seint
þennan morgun og fleygt sér í
spjarirnar. í staðinn fyrir
lykkjuhnútinn, sem hann var
vanur að hnýta á hattböndin
af mikilli nákvæmni, hafði hann
nú í flýtinum rekið rembihnút
fast upp að kverkunum. Hann
hafði orðið þess var, að hatt-
böndin hertu að í fastara lagi,
en vegna áhugans að komast á-
fram og gera skyldu sína hafði
hann látið við það sitja.
„í nafni Guðs föður, Sonar og
Heilags anda,“ sagði Brandur og
sló fyrir sig krossmarki. Háset-
ar gerðu hið sama. Brandur las
bænina, sem hann kunni utan
að. „Almáttugi himnanna guð!
Ég þakka þér náð þína og mis-
kunnsemi, að þú hefur gefið mér
líf og heilsu, svo ég hæfilegur er
að leita mér atvinnu í sveita
míns andlitis."
Sveinki sperrti upp hökuna og
reyndi að leysa hnútinn, en er
það tókst ekki, gerðist hann
órór. Hann gerði aðra atrennu,
beit á jaxlinn, spennti olnbog-
ana hátt upp og reri sér til
beggja hliða. Honum varð allt
í einu litið til Gvendar, sem sat
við hlið hans og sá, að hann
byrgði andlitið í sjóvettlingun-
um, en gaut þó augunum
skelmislega til félaga síns.
Sveinki sat á austurrúmsþóftu
og því næst formanni. Skipverj-
ar sátu flestir að baki honum,
og sá hann ekki í ásjónur þeirra.
Brandur hélt áfram bæninni:
„Drottinn minn og guð minn!
Þegar ég nú ræ til fiskiveiða og
finn vanmátt minn og veikleika
ferjunnar gegn huldum kröftum
lofts og lagar, bið ég þig, að þú