Heima er bezt - 01.05.1952, Side 8

136
Heima er bezt
Nr. 5
RISASKRIÐDYR
— Dýralíf á forsögutímunum —
„Beinaveiðahöfðinginn mikli“
var nafn Indíánanna á hinum
fræga ameríska prófessor, O. C.
Marsh. Hann hefur ritað bók um
þær hættur og ævintýri, sem
hann rataði í á ferðum sínum í
leit að steingervingum fornald-
ardýra, en beinagrindur þeirra
vekja einna mesta furðu gesta í
hinum miklu söfnum erlendis.
í október 1874 fékk Marsh
fregnir um að likindi væru til að
steingervingar myndu finnast í
Dakótaríkinu. Til þess að koma
í veg fyrir, að Indíánar skemmdu
staðinn með því að taka bein-
flísar á brott, en þeir notuðu
þær oft sem verndargripi (amu-
letter), var nauðsynlegt að
rannsaka staðinn sem fyrst. En
það var ýmsum erfiðleikum
bundið að komast þangað, því að
leiðin var löng og ekki fær öðru-
vísi en á hestum, og auk þess
var staðurinn mitt inni í frið-
lýstu svæði, sem Indíánar höfðu
fengið að halda eftir nýafstaðna
styrjöld við hvíta menn. Og
Sioux-Indíánarnir voru ekki
lömb að leika við, ef þeim bauð
svo við að horfa. Fólkið var
þreytt eftir borgarastyrjöldina,
en er það fréttist, að gull myndi
vera á þessum stað, kveikti það
í mönnum, og gullæði greip fólk-
ið. En hinir réttu eigendur
„svörtu hæðanna“, en svo
nefndist staðurinn, höfðu var-
ið eignarrétt sinn hreystilega,
enda þótt sótt væri að úr ýms-
um áttum. Það var því ekki að
undra, þótt þeir yrðu tortryggn-
ir, er Marsh kom með heilan
her með sér. Þeir gátu ekki trú-
að því, að nokkur maður legði
slíkt erfiði á sig í því skyni einu,
að leita að eldgömlum, hálffún-
um beinum. Eftir langvarandi
samningatilraunir fékk Marsh
loks leyfi höfðingjans, „Rauða
skýið“ var nafn hans, til þess að
grafa eftir beinagrindum. Það
leyfi var ekki veitt með neinni
ánægju. Þar sem alls kyns lýður
hafði safnazt saman kringum
aðsetursstað Marsh, fékk hann
lífvörð hraustra Indíána. For-
ingi þeirra var „Sitting Bull“, er
seinna varð frægur höfðingi.
Hann var drepinn árið 1890. Til-
gangur lífvarðar þessa var ekki
fyrst og fremst að vernda líf
Ameríkumannanna, heldur að
vaka yfir þvi, að þeir héldu
samninginn.
Þriggja daga snjókoma seink-
aði ferðinni, og Indíánarnir urðu
efablandnir um hvort þeir ættu
ekki að afturkalla leyfið til
rannsóknanna, en það var eftir
að búið var að greiða þeim fé
fyrir það. Þeim fannst tilgang-
ur leiðangursins vera allt of á-
kveðinn, og grunaði, að hann
ætti að leita að gulli. Þegar
Marsh og fylgdarlið hans kom
til ákvörðunarstaðarins, urðu
þeir meira en lítið hissa, er
Indíánalífvörðurinn sást hvergi,
en í þess stað voru þeir um-
kringdir af allskonar óþjóðalýð,
er beindi vopnum sínum ógnandi
að þeim. Allt í einu gall við að-
vörunarhróp, og konur og börn
flýðu sem fætur toguðu. Indí-
anskir riddarar þustu á brott til
að sækja liðsauka. Þar sem þrjá-
tíu Indíánar voru á móti einum
Ameríkumanni, var bardagi
vonlaus, og það var ekkert ann-
að að gera fyrir Marsh en að
láta undan og snúa við, þó að
honum þætti það hart.
En Marsh var samt ekki af
baki dottinn. Eitthvað varð að
gerast. Hann bauð helztu Indí-
ánaforingjunum til veizlu og
skýrði þeim nákvæmlega frá til-
gangi leiðangurs síns, og svo fór,
að þeir létu tilleiðast að leyfa
honum að fara gegnum lands-
svæði sín, en sögðu þó, að pró-
fessorinn myndi sennilega verða
drepinn, ef hann færi norður
yfir White River. Lofuðu þeir að
láta hann fá njósnara með sér.
Nú var um að gera að láta
hendur standa fram úr ermum,
áður en Indíánarnir sneru aftur
við blaðinu og bönnuðu ferðina
enn á ný. Meðan á veizlunni
stóð, sendi hann boð til leiðang-
ursstjóra sinna um að vera til-
búnir til brottfarar snemma
næsta morgun, en þeir neituðu
að hlýða. Marsh ákvað þá að
fara án þeirra, og næstu nótt fór
leiðangurinn af stað og læddist
að stað, þar sem unnt var að
komast yfir White River. Þó að
hundar Indíánanna geltu eins
og óðir, vöknuðu húsbændur
þeirra ekki, enda höfðu þeir
drukkið duglega. Leiðangurinn
komst klakklaust yfir ána og
þangað, sem beinagrindanna
var að leita. Þar bjó hann um sig
í eins konar vígi. Loks var hægt .
að byrja á verkinu. Beinunum
var safnað í stóra hauga jafn-
óðum og þau voru grafin upp.
Garðar úr grjóti voru hlaðnir
umhverfis þau, svo að þau fynd-
ust þótt snjókoma yrði. Það var
kalt í veðri og varðmennirnir
þjáðust af kulda, en vörður var
haldinn dag og nótt.
Sioux-Indíánarnir fylgdu störf-
um leiðangursmanna með at-
hygli og sannfærðust brátt um
að takmark þeirra væri raun-
verulega að safna þessum ó-
merkilegu beinum. Spádómur
þeirra um árás frá norðri reynd-
ist vera réttur, því að fregnir
bárust um, að ættflokkar nokkr-
ir væru að undirbúa hana. Nú
voru góð ráð dýr. Það var enginn
hægðarleikur að leggja strax af
stað, því að nauðsynlegt var að
setja beinin í traustar umbúðir
til að verja þau skemmdum á
langri leið yfir slæma vegi.