Heima er bezt - 01.04.1953, Síða 4

100
Heima er bezt
Nr. 4
á því sín á milli, að það væri góð-
ur bær. Höfðu þeir reynslu fyr-
ir því á fyrri ferðum sínum suð-
ur. Skagfirðingarnir voru ó-
kunnir gistingarstöðum og var
þeim vísað á annan bæ þar
skammt frá, sem ég ekki man
hvað hét. Þótti ótækt að allir
gistu á sama bæ, ef annars var
kostur.
Við vorum illa til reika, þeg-
ar við komum að Deildartungu
um kvöldið. Þar fengum við á-
gætar viðtökur. Vosklæði voru
dregin af okkur og fengnir þurr-
ir sokkar og önnur föt fyrir þau,
sem voru blaut.
Þó að tekið sé á móti mörgum
mönnum til gistingar, sem koma
heimilisfólki alveg að óvöru, og
eru bæði þreyttir af göngu,
votir og svangir, er undravert,
hve gestrisnin fórst mörgum
húsbændunum prýðilega úr'
hendi og hve þeir voru glöggir
á, hvað gestirnir þurftu helzt
með. Víst er um það, að norð-
lenzkir vermenn nutu yfirleitt
ágætrar aðhlynningar á bæjum
í Borgarfirði á ferðum sínum
suður til sjóróðra. Sömu menn
fóru oft suður vetur eftir vet-
ur, og urðu kunnugir á bæjum
og völdu úr þá beztu til gistingar.
Þeir hylltust til að haga svo
ferðum sínum, að dagur yrði að
kvöldi kominn, er komið var á
gististað. Mörgum árum síðar en
hér um ræðir sagði mér roskin
borgfirzk kona, sem búsett var í
Reykjavík, að í ungdæmi sínu, í
Borgarfirði, hefðu allir á heim-
ili sínu hlakkað til að taka á móti
norðlenzkum vermönnum og
veita þeim gistingu og beina,
ekki þó vegna auranna fyrir
næturgreiðann, því að um þá
munaði lítið, heldur sakir þess,
hve þeir voru kátir og frjáls-
mannlegir í viðmóti og fram-
komu. Víst er um það, að gesta-
koman var tilbreyting á heim-
ilunum, einkum ef menn voru
langt að komnir þar, sem ann-
ars var fáferðugt nema af ná-
grönnunum.
Um kvöldið var elduð handa
okkur kjötsúpa, en kaffi drukk-
um við þó strax eftir að við
komum. Hjónin í Deildartungu
hétu Vigdís Jónsdóttir og Hann-
es Magnússon. Dætur þeirra
þrjár eða fjórar, að mig minnir,
voru á að gizka 9—14 ára. Er við
höfðum lokið við kvöldverð og
búnir að jafna okkur um stund,
drógu telpurnar borð til hliðar
í stofunni, tóku upp harmoníku
og fóru að spila. Félagar minir
sáu, hvað hér stóð til, þó að eng-
inn segði neitt, og áður en varði
voru tveir þeirra komnir út á
mitt gólf með sína dömuna hvor
og farnir að dansa. Sá nú ekki á,
að þeir væru slæptir eftir göng-
una og volkið um daginn. Ég
hreyfði mig ekki úr sæti, enda
var ég of lúinn til þess að fara
að dansa.
Um morguninn fengum við föt
okkar og plögg þurr og hrein.
Eftir morgunverð lögðum við af
stað. Bóndi setti upp 50 aura af
hverjum okkar fyrir nætur-
greiðann, en vildi helzt ekkert
taka. Við borguðum honum
helmingi meira og var þó oflítið.
Þótti bónda þetta frekar gjöf en
gjald, og bað okkur að láta ekki
bregðast að koma við, þegar við
færum norður um vorið. En það
gat ekki orðið vegna þess, að við
fórum aðra leið. Þetta er eitt
sýnishorn af viðtökum, sem ver-
menn nutu í Borgarfirði fyrir
nálega 60 árum. En auðvitað
voru þær ekki alls staðar j afn al-
úðlegar og í Deildartungu.
Við hittum Skagfirðingana,
þegar við vorum nýfarnir af stað
og urðum allir samferða, eins og
áður. Öfunduðu þeir okkur af
næturgreiðanum og létu ekki
eins vel af sinni gistingu. Þótti
þeim sem við hefðum kvöldið
áður leikið á þá með því að
benda þeim á lakari bæinn, en
valið sjálfan þann betri. Munu
þeir hafa átt hér kollgátuna, en
við létum ekki á því bera.
Bar nú ekkert til tíðinda fyrr
en við komum að kotbæ einum
neðarlega í Skorradal, sem ég
man ekki hvað hét. Báðum við
þar um svaladrykk og fengum
góða sýrublöndu. Okkur var
boðið kaffi, ef við vildum bíða
eftir því. Og þáðum við það. Bað-
stofan var lítil og kytruleg. í
fremsta stafgólfinu var moldar-
gólf. Þar var kálfur dálítið
stálpaður. Meðan húsfreyja var
að hita kaffið spjölluðum við og
spauguðum að því, sem þarna
bar fyrir augu. Ef húsfreyja
hefði heyrt samtalið, sem var
ekki loku fyrir skotið, gat hún
ímyndað sér, að gestir sínir
hefðu aldrei fyrr á ævinni kom-
ið í baöstofu eða séð kálf. Auð-
vitað var þetta græskulaust
gaman. En jafnan þarf ekki
nema einn æringja til að gera
alla hina eins. Kaffið drukku
allir með beztu lyst, þó að boll-
arnir væru réttir hverjum okk-
ar fyrir sig, þar sem við sátum
á rúmunum og kistlum á gólfinu.
Og tók enginn til þess. Þó að allt
bæri hér vott um fátækt, var
samt húsfreyj a auðug af því, sem
kallað er góðgerðasemi og gest-
risni. Ekki sáum við aðra mann-
eskju en hana á heimilinu.
Hver okkar greiddi henni 25
aura fyrir kaffið, og þóttumst
rausnarlegir.
Nú var farið að halla degi, en
samt lögðum við upp á Skarðs-
heiði. Ætluðum við að komast
að Leirá um kvöldið. Þegar upp
á heiðina kom, gerði kafald og
ófærð mikla, og orðið dimmt.
Eldri mennirnir í hópnum, sem
einhverntíma höfðu farið þessa
leið áður, skiptust á að ganga á
undan og troða brautina fyrir
okkur hina, sem þræddum slóð-
ina í halarófu á eftir. Var nú
orðið svo dimmt, að hinir öft-
ustu sáu ekkert til hinna, sem
fremstir voru, og snjókoman
jókst að mun. Þeir, sem voru í
fararbroddi, voru nú orðnir villt-
ir. Kom þeim ekki saman um,
hvert stefna skyldi. Vorum við
nú staddir þarna uppi á háheiði
eins og í kafaþoku úti á rúmsjó
og áttavitalausum bát. Óttuðust
þeir mest að lenda í gili miklu,
er þeir bjuggust við að væri
framundan, en þar væri öllum
bani búinn. Var nú tekið það
ráð að sveigja sem mest til
vinstri handar til að forðast gil-
ið. Komumst við þá í mikinn
bratta og gengum hann lengi
skáhalt upp. Hlutum við nú að
vera komnir framhjá gilinu, eða
hafa það langt til hægri hand-
ar. Var nú afráðið að allir skyldu
renna sér á stöfum sínum ofan
brattann meðan til ynnist og
láta ráðast, hvað við tæki. Allt
gekk þetta slysalaust. Við kom-
umst ofan að heiðarrótunum.
Stytti þá upp kafaldið og við
sáum í fjarlægð framundan ljós
í glugga. Stefndum við á það og