Heima er bezt - 01.04.1953, Blaðsíða 20

116
Heima er bezt
Nr. 4
mennina, en „Ortopædisk In-
stitut“, danska gerfilimastofn-
unin, hefur ekki lagt þar hlut
að. Fyrir fjórum árum varS
maður fyrir sprengingu í Kaup-
mannahöfn og missti hann báð-
ar hendur sínar. Hann vildi
ekki þiggja hinar venjulegu
„dauðu hendur“, sem hann gat
þó fengið. Hann fór til Englands
og fékk þar tvær hendur eins og
Englendingar smíða þær og get-
ið var í upphafi greinarinnar.
Fregnir af slysi mannsins bárust
til New York og fyrir atbeina
góðra manna fékk hinar svo-
kölluðu „Pecorella-hendur“, sem
gerðar eru samkvæmt uppgötv-
unum ítala. Maðurinn vann
síðan að því að fá fleiri hendur
til Danmerkur handa öðrum
handarvana mönnum og nú
hafa 9 danskir menn fengið slík-
ar hendur.
Fyrir ári síðan fór 10 þúsund
volta straumur í hendur manns
nokkurs í Danmörku með þeim
afleiðingum, að báðar hendur
brunnu af honum. Þessi maðui
hefur og fengið „Pecorella-hend-
ur“.
Samkvæmt læknavísindunum
eru hreyfingar mannshandar-
innar aðallega 19 að tölu. Vél-
fræðingur, sem missti báðar
hendur sínar, er nú að gerast
fasteignasali og þarf að stunda
skriftir. Hann getur með gerfi-
höndum sínum fullnægt nær
öllum handarhreyfingum, sem
hann þarf á að halda. Vitanlega
þarf að æfa sig vel áður en
menn venjast slíkum höndum.
Þessum manni tókst að ná mik-
illi leikni á fáum vikum. Hann
getur sjálfur fært sig í jakka og
frakka, en hann á erfitt með að
hneppa að sér. Hann hefur lát-
ið búa til handa sér borðbúnað,
þ.e.a.s. gaffal, skeið og hníf. Og
með þessum tækjum getur hann
hæglega borðað eins og hver
annar maður, en hann getur
ekki notað venjuleg hnífapör.
Dálítill hnappur hefur verið
látinn í sjálfblekunginn hans og
þannig getur hann skrifað fljótt
og vel eins og hver annar mað-
ur og varla er hægt að þekkja
rithönd hans nú frá því sem hún
áður var. Hann er og farinn að
skrifa á ritvél og gengur mjög
sæmilega, en það krefst mikill-
ar æfingar.
En gerfilimir breyta mörgu
viðhorfi og tilveran virðist
stundum taka ótrúlegum breyt-
ingum. Léttast er til dæmis að
taka upp bolla og bera hann að
vörum sér, ef hann stendur á
undirskál, sem er á hvolfi. Hins
vegar er hægur vandi að drekka
öl, hvort sem maður vill drekka
það af stút eða úr glasi. Við-
komandi getur hæglega farið
um á reiðhjóli og stýrt því eins
og maður með báðar hendur, en
til þess að hann geti það, þarf
að hækka stýriC og handfang-
inu þarf að breyta, þannig að
það verði eins og kló. Enn hef-
ur gengið í dálitlu stríði með að
fá leyfi fyrir menn með slíkar
gerfihendur til að aka bifreið,
en sannleikurinn er sá, að við
tilraunir hefur komið í ljós, að
þeir geta stýrt bifreið eins ör-
ugglega og menn með báðar
hendur heilar. Þá hefur það og
komið í ljós, að menn geta leik-
ið sér að bolta. Að minnsta kosti
gengur ágætlega að kasta bolt-
anum, aðalatriðið er aðeins að
sleppa honum á réttu augna-
bliki. Verra er að grípa hann,
en menn álíta, að með góðri æf-
ingu muni það takast.
Það er mjög mikils virði, að
ekki verður séð, að minnsta
kosti ekki í fljótu bragði, að
höndin sé gerfilimur. Menn, sem
hafa þessar hendur, nota venju-
lega hanska. Þegar maður tekur
í gerfihönd uppgötvar maður, að
hún er „fölsk“, en manni dettur
hins vegar ekki í hug, að þessi
maður taki sannarlega þétt í
hönd manns. Það hefur því
mikla sálfræðilega þýðingu, að
maðurinn hefur það ekki á til-
finningunni, þegar hann fer að
venjast höndunum, að hann sé
öðru vísi en annað fólk.
En vitanlega fylgja gerfi-
höndunum ýmsir ókostir. Ekk-
ert getur að fullu og öllu kom-
ið í staðinn fyrir lifandi vöðva,
bein og taugar. Maður með gerfi-
hönd eða hendur hefur ekki
fjarlægðartilfinningu gegnum
fingurna. Hana verður hann að
öðlast með sjón sinni og hana
fær hann á þann hátt mjög
fljótlega. Þess vegna verður
maðurinn alltaf að hafa auga á
hreyfingum handa sinna. Mað-
urinn getur því ekki tekið á hlut
þannig, að hann snúi andlitinu
frá hendinni. Auk þess verður
hann líka við og við að losa sig
við höndina, því að þreyta kem-
ur í axlarvöðvana, að minnsta
kosti fyrst í stað.
Aftur á móti er hægt að setja
höndina á sig svo að segja hvar
sem handleggurinn hefur rofn-
að, en vitanlega er bezt að sem
mest sé af hinum heila hand-
legg. Dæmi er til um það, að
maður, sem hefur aðeins hand-
leggsstúf, sem er ekki lengri en
12 cm. frá öxl, hefur fengið við-
bótarhandlegg og hönd og notar
hvort tveggja með góðum ár-
angri. Handleggurinn er útbú-
inn með olnbogalið og hjól og
vírar beygja handlegginn og
kreppa höndina eftir axlar-
hreyfingunum.
En þó að nú þegar sé búið að
ná svona góðum árangri í gerfi-
limasmíði, þá halda verkfræð-
ingar og vísindamenn stöðugt á-
fram í leit sinni að sem allra
fullkomnustum tækjum handa
þeim, sem hafa misst limi sína.
Nýjustu fréttir herma, að í litla
furstadæminu Lichtenstein hafi
manni tekizt að búa til gerfi-
hönd, sem að mestu er stjórnað
af vöðvahreyfingum þess hluta
handleggsins, sem eftir er. Og ef
þetta reynist rétt, þá er hér um
alveg nýja og stórmerka upp-
götvun að ræða. Með þessari að-
ferð er rafmagnið tekið í þjón-
ustu gerfilimasmíðanna, en raf-
magnið er framleitt með flötu