Heima er bezt - 01.07.1959, Qupperneq 2

Blaálausir dagar
Nýlokið er prentaraverkfalli, sem hafði þau áhrif, að
á aðra viku kom ekkert blað út í landinu.
Hvarvetna um hinn lýðfrjálsa heim eru dagblöðin
snar þáttur í daglegu lífi fólksins. Blöðunum í frjálsu
þjóðfélagi má að nokkru leyti líkja við andardrátt lif-
andi manns. Og víða um lönd er það fullvíst, að þeir
menn, sem komnir eru til þroska, eru teljandi, sem telja
sig geta verið án dagblaðs síns. Það er þeim jafnsjálf-
sagður hlutur að lesa blöðin daglega eins og að neyta
máltíðar, ef svo mætti segja.
Það hefði því mátt ætla að menn hér fyndu til vönt-
unar, þegar hver dagurinn leið svo af öðrum, að ekkert
kom blaðið, og horfurnar á útkomu þeirra sáralitlar.
Ekki sízt hefði slíkt verið eðlilegt, þegar kosningar
voru fyrir dyrum og kosningabaráttan var að komast í
algleyming um þær mundir, sem blöðin stöðvuðust. En
svo undarlega brá við, að þeir reyndust sárafáir, sem
töldu sig sakna blaðanna, og meira að segja ýmsir
þeirra, sem stóðu í sjálfri kosningahríðinni, töldu út-
komu þeirra skipta sig litlu. Ég hygg að slíkt viðhorf
hefði naumast verið hugsanlegt í nokkru nágrannalanda
okkar.
Ef vér hugsum um þetta, hljóta ýmsar spurningar að
skjóta upp kollinum. Erum vér íslendingar lélegri
blaðalesendur en aðrar þjóðir? Eða vantar eitthvað það
í íslenzku blöðin, sem veldur því, að vér þykjumst geta
án þeirra verið?
Fyrri spurningunni er hægt að svara hiklaust neit-
andi. íslendingar yfirleitt lesa mikið og vilja fylgjast
með því, sem gerist kringum þá, jafnvel betur en marg-
ar aðrar þjóðir.
En þá eru það blöðin sjálf. Enginn fær neitað því,
að margt ágætlega ritfærra og menntaðra manna fæst
hér við blaðamennsku. Myndu þeir vera fyllilega hlut-
gengir hvar sem væri í heiminum við slík störf. Hinu
verður ekki neitað, að efni íslenzkra blaða er um margt
ólíkt góðum, erlendum blöðum. Nokkru veldur þar
um, að vér erum fámennir, blöðin lítil, oft verður sami
maður að skrifa um hin fjarskyldustu efni, og flest blöð
eiga við meiri eða minni fjárhagsörðugleika að stríða,
sem tálmar því, að unnt sé að gera þau svo úr garði,
sem æskilegt væri.
En ekki er allt sagt með þessu. ÖIl blöðin eru gefin
út af stjórnmálaflokkunum, og eru yfirleitt rekin sem
áróðurs- og flokkstæki fremur en menningarmeðöl.
Af þessu leiðir að pólitík og deilur um dægurmálin
taka hlutfallslega miklu meira rúm í íslenzkum blöðum
en erlendum. Því verður heldur ekki neitað, að stjórn-
málabaráttan er rekin hér á landi meira í návígi en
annars staðar. Sá ósiður hefur tíðkazt um of að berja
menn og flokka illyrðum fremur en að rökræða málin.
Fréttir og frásagnir eru oft svo litaðar að furðu sætir.
Það er t. d. næsta fátítt að stjórnmálaumræður á fund-
um séu rétt endursagðar. AUtof algengt er, að ræður
flokksmannsins eru raktar rækilega en andstæðingarnir
annað hvort afgreiddir með því að þeir séu flón, eða
úr ræðum þeirra teknar samhengislausar glepsur, sem
enga hugmynd gefa um málflutninginn. Þetta hafa les-
endur rekið sig á, og því eru þeir hættir að trúa blöð-
unum. Og um leið og traustið á blaðið er farið, verður
lestur þess leiðinlegur. Blaðalesendur eru þreyttir á stór-
yrðunum, moldviðrinu og persónulegum skætingi, og
því er þeim hvíld að því, að blöðin komi ekki út.
Blöðin eru stórveldi í nútímaþjóðfélagi. Vald þeirra
leggur þeim skyldur á herðar. Þær skyldur, að vera
menningarauki og skemmtanar. Enn þyngri verður sú
skylda sakir þess, að blöðin verða sífellt meiri og meiri
þáttur í lestrarefni margra manna.
Viðbragð lesendanna við stöðvun blaðanna í verk-
fallinu er skýr áminning til blaðanna um, að endurskoða
afstöðu sína og breyta svo til, að þeirra verði saknað,
ef svo skyldi bera til að þau hyrfu úr sögunni um
stundarsakir.
St. Std.
222 Heima er bezt