Heima er bezt - 01.02.1962, Page 9

þeir ekki einu sinni getað notað sér þann létti að hafa
hest undir böggum, heldur orðið að bera póstinn á bak-
inu yfir heiðar og fjallskörð í ófærð og hörkubyljum.
Og alls staðar höfðu þeir komið færandi hendi, verið
flytjendur frétta af vinum og vandamönnum, borið
ástarkveðjur milli elskenda, flutt áríðandi skjöl og
einnig kærkomnar fjárhæðir landshornanna á milli —
og fært fregnir og skemmtiefni blaðanna inn í fásinn-
ið. Nú var saga þeirra að verða öll, flestir, sem mestu
höfðu frá að segja, orðnir aldraðir menn. Albert kom
síðan að máli við Vilhjálm Þór og kvaðst vilja fá ritfær-
an mann og áhugasaman til að taka að sér söfnun efnis
og mynda í sögu íslenzkra landpósta og til að annast
ritstjórn verksins. Vilhjálmi leizt vel á þessa hugmynd,
og síðan var þá Helgi Valtýsson fenginn til að takast á
hendur hið- umfangsmikla og vandunna starf. Hann
vann það fljótt og vel, og árið 1942 komu út Söguþætt-
ir landpóstanna, tvö myndskreytt bindi í stóru broti.
Þetta rit reyndist allra bóka vinsælast, seldist svo ört,
að það var uppselt á styttri tíma en nokkur þeirra, sem
að útgáfunni stóðu, hafði þorað að gera sér vonir um.
Svo var þá Norðri gerður að allfjársterku hlutafélagi,
og árið 1944 tók Albert að sér framkvæmdastjórn þessa
félags. Hafði hann þá stundað prentstörf í Winnipeg
og Reykjavík í hartnær fjórðung aldar.
V.
Nú hófst umfangsmikið og erilssamt starf, tilstuðlun
ritverka, söfnun æskilegra handrita, eftirrekstur við
höfunda og prentsmiðjur, bókbandsstofur og bóka-
verzlanir. Albert hafði þegar í bernsku verið mjög
elskur að hestum, og í Ölfusi og Skagafirði hafði hann
ungur kynnzt fjörugum og kostamiklum gæðingum.
En aldrei höfðu honum orðið eins ljósir eðliskostir ís-
lenzkra hesta og þegar hann komst í kynni við hina
marglofuðu sléttuhesta í Ameríku. Þvílíkur reginmun-
ur á gangi og geðslagi! Og þegar Albert var setztur að
í Reykjavík, eignaðist hann fljótlega reiðhest. Hann
reisti sér rúmgott hesthús, og brátt jókst hestaeign hans.
Hann átti aldrei færri reiðhesta en tvo á Reykjavíkur-
árum sínum — og eitt sinn komst tala reiðhesta hans í
átta. Hefur hann átt fjölda fjörhesta, snillinga að eðli
og tamningu. Suma keypti hann alda og tamda, en
marga ól hann upp, enda hirti hann avallt hesta sína
sjálfur. iVIestar mætur hefur hann á þýðum og tilþrifa-
miklum skeiðhestum, gæðingum, sem eru skapharðir, en
þó ljúfir í lund, ef rétt er að þeim búið. Einna mestir
kostagripir alira hans hesta voru þeir Faxi frá Höskuldi
á Hofsstöðum í Hálsasveit og Rauðblesi af kyni hins
nafnkunna Skarðsnasa, sem kenndur var við Skarð á
Landi. Það var að vonum, að Albert hefði hug á
að rituð yrði bók um íslenzka hestinn, sögu hans og
hlutverk sem þjóns og vinar, og hann hafði í hyggju
að gera þá bók svo vel og fagurlega úr garði, sem kost-
ur væri á. En honum var ljóst, að vandfundinn yrði
maður, sem væri allt í senn: fræðimaður í íslenzkri
sögu, hestavinur og helzt vanur góðhestum frá barn-
æsku — og loks smekkvís og fjölhæfur rithöfundur. Al-
bert svipaðist um eftir slíkum manni, en tókst ekki að
koma auga á neinn, sem hann þyrði að fela samningu
þeirrar bókar, sem átti að vera samboðin íslenzka hest-
inum — um aldir þarfasta þjóni flestra Islendinga svo
að segja frá vöggu til grafar — og eina sanna vini og
'huggara margra, sem lífið hafði leikið grátt. En kvöld
eitt heyrði Albert dr. Brodda Jóhannesson flytja í út-
varpið erindi um strokuhest. Og það var sem að hon-
um væri hvíslað: Þarna er maðurinn, — snillingur á mál,
vel menntaður fræðimaður — borinn og barnfæddur í
því héraði landsins, þar sem hestamennskan hefur ef til
vill átt meiri og víðtækari þátt í mótun alls þorra manna
en í nokkrum öðrum byggðum landsins. Og daginn
eftir að Broddi flutti erindið, fór Albert á hans fund
og stakk upp á því, að hánn semdi bók um íslenzka
hestinn.
Undirtektir Brodda voru ekki vænlegar í fyrstu, en
Albert gætti þess vandlega, að koma í veg fyrir, að
hinum hestelska menntamanni yrði á að segja nei, áður
en hann hefði hugleitt málið sem vandlegast. Albert
sagði, að ekkert lægi svo sem á svarinu, og síðan flýtti
hann sér af stað. Hann þóttist sjá, að dr. Brodda fýsti
raunar að takast á hendur vandann og freista þannig að
launa fyrir sína hönd, Skagfirðinga og þjóðarinnar allr-
ar íslenzka hestinum að litlu leyti þjónustu hans sem
félaga og huggara og draga saman í eina heild margs
konar fróðleik, sem ella var fæstum tiltækur, sumt jafn-
Einkadóttir hjónanna á Hallkelshólum, Rannveig, tilbiiin í
smalamennsku á Faxa.
Heima er bezt 45