Heima er bezt - 01.06.1963, Side 23

Hún svarar sem fyrr stillt og fast:
„Ef starfinu linnir, er hjartanu hætt,
öll hvíld er þá drepandi þreyta.“
Konungur lýtur að henni, og röddin er þrungin af
móði:
„Ég gef þér mitt stórveldi, í stríði er ég vann,
svo stjórnarðu þjóðum og löndum,
og lögmál skal vera hvert boð þitt og bann
hvert borgara líf þér í höndum.“
Þá h'tur hún beint framan í konung og segir fast, en þó
blíðlega:
„Þín heit eru vegleg, ef verða þau efnd
og virðuleg fylgir þeim gleði,
en, konungur, mér er þó meiri sú fremd,
ef mínu ég stjórnað fæ geði.“
Þa er konungi öllum lokið og eldheit streyma ástarorð-
in frá hjarta og vörum:
„Allt, allt, allt, eiga þú skalt,
hvert æðarslag, andartak, svanni,
það allt, sem mig gerir að manni.
Hver dálætishugsun, hvert djarfmannlegt orð,
hvert drengskaparverk mitt hnígur að storð,
eins og vængbrotin, dauðasærð dúfa.
Ef kærleikur þinn má á það anda,
þá öðlast það styrk til þess loftið að kljúfa,
og leika sér fljúga til fjarlægra landa.
Sko, frá okkur stundin svo flughröð rennur,
hvort finnurðu’ ei skilurðu’ ei veiztu’ ei,
að bloð mitt og hugur minn brennur,
af eldi, sem eyðir, af eldi, sem deyðir,
en getur og vísað á lífsins og sælunnar leiðir?
Mig tak ei sem konung og kappa þann,
er kjósa má tignasta vífið,
en tak mig sem ungan og ærlegan mann,
sem elskar þig heitar en lífið.“
Þá var björninn unninn.
„Og lækir, steinar og loftin blá,
og skógarreinar og skerin flá,
og viðsjáll ægir og vindar hægir,
og fjöllin hnarreist og há,
og vættir þjóðar
bæði vondar og góðar,
allt rom sinn tekur það upp að yngja,
fyrir elskandans sál fer hver hlutur að syngja
þá helgustu samstöfu, er heimurinn á:
Já, já, já, já.“
Shku bonorði er auðvitað tekið með alls hugar fögn-
uði, við því ómar já frá hverri hennar hjartataug, og öll
tilveran bergmálar það fyrir hlustum elskhugans.
Ég skal segja ykkur, að ég dáðist að þessari hólm-
göngu milli konungs og karlsdóttur. Ég hygg að ég
skilji hana rétt. Ég geri ráð fyrir, að hann hafi munað
eftir leiksystur sinni á herförum sínum, og hugurinn
hvarflað með ánægju til bernskustöðva og stunda. En
það er hætt við, að virðing hans fyrir kvenþjóðinni
hafi lítið vaxið á þeim árum, er í miíli lágu, eða svo er
sagt, að hermenn kynnist yfir höfuð meir þeim kon-
um, er lítt eru til þess fallnar, að vekja virðingu. Þegar
hann kemur heim, má vel vera, að hann hafi hlakkað
mest til að sjá hana, og hann kennir hana þegar, er
hann lítur hana í mannþrönginni, og „enn er hún fríð-
ust kvennau, í hans augum að minnsta kosti. Ástin gagn-
tekur hann, en nú er hann reyndur og ráðinn og þar á
ofan konungur. Mundi karlsdóttirin sóma sér í drottn-
ingarsæti? Þegar þau skildu, var hún barn. Þá var hjarta
hennar hreint eins og mjöllin. En hvað gátu öll styrj-
aldarárin hafa gert að verkum? Það má reyna. En eign-
ast verður hann ástir hennar, hvað, sem það kostar.
Hann byrjar á því, sem löngum er tamt og handhægt
og því miður helzt til oft of mikils metið, gullhömrum
um fegurð hennar, og það máttu þeir víst eiga í þetta
sinn, að þeir voru ekki nein uppgerð. Þeir hrífa ekki.
Fegurð handarinnar er lítils virði hjá hinu, hvað hún
gerir. Þá er að kosta meiru til og bjóða það, sem flesta
gimir, ekki sízt fátældinga, skart, gull og gimsteina.
Það hrífur ekki heldur. Það mundi ekki verða til ann-
ars en þyngja hana til vinnu og draga hana frá dagleg-
um skyldustörfum. Þarna sér konungur höggstað: Hún
er orðin þreytt á vinnu og skyldum eins og fleiri. Þá er
að neyta þess færis. Elann býður hvíld frá öllu slíku;
ekkert að gera, nema skarta og skemmta sér. Nei, hún
er ekki af því taginu, sem yfir því agni gín. Hún er of
vitur til þess. Hún veit, að án vinnu er hvíldin ekki til,
heldur iðjuleysi, sem veikir og drepur sál og líkama.
Konungur finnur að hér er engin hversdags kona. Að-
dáun hans vex við hverja freistingu, er hún hrindir af
sér. Þá er að bjóða það, sem stórhuga menn og konur
þrá oft mest. Metorð, völd og yfirdrottnun, og hann
leggur sitt mikla, dýrkeypta ríki fyrir fætur hennar,
karlsdótturinnar. En þá rekur hann sig á nokkuð, sem
hann hefur tæplega grunað: Meðan hann háði orustur
og lagði undir sig lönd og borgir, þá hafði hún líka háð
baráttu heima í kotinu, og unnið sigra. Af þeim fóru
engar sögur, en hún hafði unnið heilt ríki, eins og hann,
unnið sjdlfa sig, lært að stjórna geði sínu. Þar var hún
einvöld, eins og hann yfir sínu víðlenda ríki, og hún
vildi ekki sldpta á þeim ríkjum. Heldur karlsdóttir en
konungsfrilla, og það þó að hann sé eini maðurinn, sem
hún þráir af öllu hjarta. Heldur sæmd sína óskerta en
fleygja sér í munaðar-faðminn, trúir ekki á ástina, ef
eigi fylgir virðing með, blandar ekki saman munað’ og
ást. Þá er konungi líka öllum lokið, þá býður hann
henni það eina, sem er hæfilegt og sjálfsagt endurgjald
fvrir slíkt hjarta, - hjarta í staðinn, heilt og óskipt.
Hún hefur unnið sigur í hólmgöngunni, en sigur, sem
er baðum jafnt fagnaðarefni. Hún hefur sýnt og sannað
Heima er bezt 211