Heima er bezt - 01.01.1965, Blaðsíða 24

JOHANNES OLI SÆMUNDSSON:
Látra-Sæmunaur seöir frá
STAÐARHÓLS-PÁLL
Loftur bræðslustjóri átti heima á Staðarhóli. Hann sá
um alla bræðslu hákarlalifrar á Siglufirði um langt skeið.
Til þess að bræðslan yrði honum sem ódýrust, hafði
hann einungis kvenfólk sér til aðstoðar við vinnubrögð-
in, en þau þóttu ekki beinlínis þrifaleg.
Meðan bræðsla stóð yfir var mikil vinna við að bera
lifrina milh geymslustaðar og bræðslu. Geymslustamp-
arnir rúmuðu á annað hundrað tunnur hver, en hver
pottur 4—5 tunnur. Litlir stampar, vel bærir fyrir tvo,
voru hafðir til flutningsins. Sást oft ein kerling úti í
lifrarhafinu við að krafla upp lifrarbúta og láta þá upp
í stamp. Stóð hún þá jafnan uppi í öðrum stampi, því
að lítið var um hæfilegar verjur.
Þetta pottbrædda lýsi þótti góð verzlunarvara. Seld-
ist hún mest til Kaupmannahafnar og var flutt í stórum
ámum. Þegar látið var í ámur þessar, fleyttu menn ofan
af úr lýsispottunum og gættu þess að taka ekki annað
en það sem var hreint lýsi.
Loftur þessi þótti fremur þunnur í roðinu (þ. e. lítið
gefinn), en hann átti bráðgáfaða konu. Sonur þeirra,
Páll, var víðkunnur meðal sjómanna fyrir hagmælsku,
því að segja mátti að hann talaði í Ijóðum, er honum
bauð svo við að horfa. Einkum þóttu skyndisvör hans
mörg góð. Eftir Pál er þessi vísa um hákarlaskipið
Skjöld:
Sínar voðir bezt sem ber,
brims í hroðastríði,
sundur voðaskafla sker
Skjöldur, gnoðaprýði.
Og þessi um skipið Siglnesing:
Siglnesingur sels um jörð
sínum undir voðum,
þótt á hann springi aldan hörð,
hann inn á stingur Siglufjörð.
Þegar Páll var hjá mér á Hríseyjunni, orti hann:
Með aflaföngin undan ströngum vindi
létt og þýð um lýsurann
liðugt skríður Hríseyjan.
Við vorum báðir hásetar á Njáli í sumarmálagarðin-
um 1887. Ymsum þótti þá skipstjórinn (Albert Finn-
bogason) duga illa og varð mönnum uppsigað við hann.
En við höfðum afbragðs-stýrimann (Gest Gíslason)
það bjargaði. Hann var afburða-stjórnari. Einu sinni
þegar við komum að landi í Haganessvík fór Fori, en
svo nefndum við skipstjórann okkar í milli, til bæjar
og stanzaði töluvert. Þegar hann kallaði eftir því, að
vera sóttur í land, bað stýrimaður Pál að fara. Páll tók
því illa, en fór þó. Þegar hann var að fara frá skipinu,
stóð skipstjórinn í fjörunni og segir Páll þá við okkur:
H ór dómsskoru-hundurinn,
hlands á forar vominn,
branda þori þundurinn,
þarna er Fori kominn.
Um okkur, sem rerum á Látrabátnum kvað Páll eitt
sinn þetta:
í andófinu, allröskur,
er Páll bæði og Þorlákur,
Valdi og Sæmsi, velþekktur,
valinn Tryggvi formaður.
Og öðru sinni um okkur Valda:
Veit ég engin verri flón
veðra undir tjaldi,
sem að líða á sálu tjón,
en Sæmundur og Valdi.
Einu sinni vantaði Pál pípu og bað mig að lána sér
hana, hvað ég gerði, þó að ég ætti hana ekki sjálfur.
Þakkaði hann mér fyrir með þessari vísu:
Aldrei grútar gáttu stig,
gæddu sútarránið.
Foldin klúta faðmi þig
fyrir hnútu lánið.
(Glerpípuhaus nefndist hnúta.)
Löngu síðar lá ég á Hríseyjunni inni á Hornvík, ný-
kominn þangað úr ólátaveðri, og svaf fast. Ég stóð oft
svo lengi við stýrið, þegar vont var, að ógerningur var
að vekja mig þegar ég var háttaður og sofnaður. Ég
20 Heima er bezt