Heima er bezt - 01.03.1965, Blaðsíða 12

Sprungan i Laka.
töskur rétt eins og í byggðum. Það var annað en þegar
sem mest varð að spara allan farangur, til þess að geta
troðið honum í klyftöskur. Og Pálmi, vinur minn, horf-
inn yfir móðuna miklu. Skyldi hann annars ekki líta
núna glaðklakkalega til mín og hugsa eitthvað fallegt?
Mér finnst það svo sjálfsagt, að mér hefði varla brugð-
ið í brún, þótt hann hefði allt í einu skotið höfðinu og
sínum breiðu herðum upp um stigagatið. Þó að mér
komi vel saman við förunauta mína, svo að naumast
verður á betra kosið, er mér þó ljóst, að þar er ný kyn-
slóð á ferð, með önnur lífsviðhorf en ég og jafnaldrar
mínir höfðu, enda liggja tvær heimsstyrjaldir á milli
okkar, með öllu því umróti, sem þær hafa komið á hugi
og athafnir þjóðarinnar. Enginn þessara ungu manna
hefur enn lært nautnina af því að starfa að rannsóknum
vegna rannsóknanna einna saman. Fyrir þeim er þetta
nauðsynlegt starf, sumarvinna, sem þeir verða að rækja
af nauðsyn lífsbaráttunnar. Þeir gera sér að vísu ljóst,
að þeir eru að vinna að því að gera landið betra ef svo
mætti segja, og störfin eru unnin af kostgæfni, en
þannig myndu þeir einnig vinna allt önnur störf, ef til
hefði komið. Þegar við Pálmi vorum á ferðum okkar
fyrrum var það einungis vonin um að geta skyggnzt
örlítið dýpra inn í náttúru lands vors, sem knúði okkur
til ferðar. Verkalaunin voru þau ein að njóta rannsókn-
argleðinnar, útivistarinnar og samneytisins við hina
ósnortnu náttúru, og það voru vissulega ríkuleg laun.
Því að enn eftir nær þrjá tugi ára nýt ég þessara daga
og margra annarra í endurminningunni. Og nú í kyrr-
látu næturhúminu rifjast atburðirnir frá ferðum okkar
upp hver eftir annan. Þeir svífa framhjá eins og kvik-
mynd á tjaldi, og inn á milli er skotið sögum, kveðskap
og tilsvörum, sem ef til vill þætti ekki allt eiga heima í
sölum hispursfólks.
En hvað er þetta? Regnið er tekið að bylja á þak-
inu. Er nýtt Blágiljaveður í vændum? En nú fer svefn-
inn að segja til sín, og regnið í Blágiljum syngur mig í
svefn eins og fyrir áratugum. Sagan endurtekur sig.
Það var að vísu ekki hægt að tala um illviðri þessa
daga, sem við dvöldumst nú í Blágiljum, en samt var
veðrið ekki hagstætt. Þó tókst okkur, þrátt fyrir þoku
og súld í tvo daga, að fara um allt hið fyrirhugaða
svæði, nema dálítið horn sunnan og austanvert við
Kaldbak. Síðustu nóttina gistum við í Eintúnahálsi,
skammt fyrir ofan byggð. Þar er gamalt eyðibýli, en
leitarmannaskáli hefur verið reistur í bæjarrústunum,
eins að gerð og í Blágiljum en rúmbetri.
Kvöldið, sem við komum í Eintúnaháls kom fyrir
skrýtið atvik. Við höfðum alla dagana reynt að ná í
samband við Klaustur gegnum talstöð okkar en aldrei
tekizt það. Erindið var meðal annars að fá senda upp-
eftir 25 lítra af dieselolíu, sem knappt var orðið með.
En viti menn. Rétt þegar við erum komnir niður í Ein-
túnaháls, koma þangað tveir byggðamenn, annar, sem
hafði verið leiðsögumaður okkar upp að Leiðólfsfelli,
með nákvæmlega 25 lítra af olíu. Elonum hafði skyndi-
lega dottið það í hug þá um daginn, að okkur kynni
að vanta þetta, og drifið sig uppeftir. Var þetta hug-
skeyti eða hending?
Landsvæði það, sem við þurftum að kortleggja var
Síðumannaafréttur eða heiðalöndin norður af Síðunni,
milli Hverfisfljóts og Skaftár, og norður að jökli. Mik-
ið af þessu svæði er tiltölulega flatlent, en einstöku
hnjúkar og hæðadrög rísa upp af flatneskjunni. Fyrir-
ferðamesta fjalllendið er Kaldbakur, grágrýtisfjöll syðst
og austast á svæðinu, en vestur frá honum gengur Geir-
landshraun sunnantil, lægra en annars líkt að gerð. Víð-
ast hvar má heita greiðfært um Síðuheiðar, en þó er all-
seinfarið um Kaldbakinn, sem skorinn er sundur af
giljum og grófum, enda varð okkur tafsamt að fara
þar um, því að þoka var á þann dag og torveldaði okk-
ur að finna slóðir. En bótin er, að þar er víða gróður-
lítið, mest smáblettir og mosateygingar. Nokkru norð-
ar og vestar er röð af móbergshæðum, sem ná suður
undir Blágil. Syðstur* er þar Galti, þá Varmárfell en
Blængur nyrztur og hæstur. Skammt vestur af honum
er Laki, móbergshnjúkur, sem er í miðri gígaröðinni
miklu. Liggur gossprungan í gegnum hann. Að sunnan
Lakagígir til norðurs frá Laka.
92 Heima er bezt