Heima er bezt - 01.04.1965, Page 21

an frá Aðalbóli sýnist Tungukollurinn ávalur og aðlíð-
andi, en þegar til kemur reynist hann furðu sporadrjúg-
ur og seigbrattur. Yfir hann norðanverðan liggur af-
réttargirðing Miðfirðinga. Þar getur að líta sömu sjón
og títt er annars staðar í heiðalöndum, þar sem varnar-
girðingar eru. Fé liggur við girðinguna tímunum sam-
an og yr landið upp, unz komið er í flag. Síðan tekur
uppblásturinn við þar sem þurrlent er, eða regnvatns-
og leysingalækir og sópa jarðveginum brott. Eru þegar
mildar skemmdir á gróðri við girðinguna í Tungukolli,
þótt ekki séu flögin jafnstór né samfelld og við afrétt-
argirðingu Hvítsíðunga syðst á Arnarvatnsheiði. Er hér
um vandamál að ræða hvarvetna, þar sem svona hagar
til, og vandséð hversu úr verði bætt.
Þegar upp á kollinn kemur blasa við heiðalöndin aust-
an frá Stórasandi og vestur að Sléttafelli og suður að
Arnarvatnshæðum. Lengra burtu er jöklasýn og há-
fjalla. Langjökull, Eiríksjökull og Ok, síðan borgfirzku
fjöllin, Skarðsheiði og Baula, og Tröllakirkja vestur af
Holtavörðuheiði. Víðsýnið er mikið og fjallasýnin fög-
ur, en sjálfar eru heiðarnar harðla tilbreytingarlausar
og lítið ginnandi. Grágrýtisholt, vaxin grámosaþembu
eða móagróðri, og milli þeirra endalausir flóar með ara-
grúa af vötnum og tjörnum. Og þó að hvert vatn hafi
að einhverju leyti sitt sérstaka svipmót, verða þau samt
furðulík hvert öðru í augum ókunnugs ferðamanns. í
flóunum skiptist á brok og Ijósastör, meira þó hið fvrr-
nefnda.
Við þræðum götuslóða eftir holtahryggjum. Ósköp
sýnist mér langt suður að Urðhæðum. Það er rétt hægt
að greina þær yfir heiðaflákana, enda eru þær hvorld
háar né tilkomumiklar. Klárarnir eru latir. Hið eina,
sem lífgar, eru sögur Benedikts, allt frá ferðaþáttum og
örnefnasögum af heiðunum og að kímnisögum um
karla og kerlingar. En vegleysan ræður því, að við get-
um ekki riðið samsíða nema spöl og spöl. Hvað eftir
annað verðum við að fara af baki, til þess að teyma
hestana yfir flóasund, sem svo eru rótfúin, að jafnvel
lausir hestar liggja á kviði. Benedikt segir okkur, að
jretta sé bezta og raunar eina leiðin, sem fær sé króka-
og torfærulítið inn eftir heiðunum, og ég rengi hann
ekki, eftir þeim kynnum, sem ég hef þegar fengið af
heiðalöndum þessum.
Veðrið er svo fagurt og blítt, sem bezt verður kosið,
en í suðaustri eru skúraleiðingar meðfram jöklunum.
Blásvartur skýjaflókinn með sólstöfum hreyfist norð-
ur með þeim og leggur norður um Stórasand, og öðru
hverju sveipar honum suður á við á ný.
Degi tekur nú mjög að halla. Við rorrum áfram, hægt
og sígandi. Þreytan tekur að segja til sín, og mér þykir
okkur miða ískyggilega hægt áleiðis. Það liggur við
að svefn sæki á mig, jrar sem ekkert er til að ýta við at-
hyglinni, nema það eitt að fylgjast með hvernig klár-
inn þræðir götuslóðann eða fikrar sig um flóana. Allt
í einu er eins og nýjum lit bregði á landið. Ég fer að
horfa í kringum mig og litast um víðar um fjöll og
heiðar. Hvað er á seiði? Er mig tekið að dreyma, eða
er ég allt í einu horfinn inn í einhverja töfraheima?
Umhverfið hefur skyndilega tekið þeim breytingum, að
naumast verður lýst með orðum. Geislar hnígandi
kvöldsólar hafa lostið heiðarnar töfrasprota og breytt
þeim í endalaust haf ljómandi litbrigða. í austri dansa
skúraflókarnir fram og aftur, og við þá ber tvöfaldan
regnboga. Báðir eru bogarnir jafnskærir að kalla má,
sem er furðu sjaldgæft, og skýjaveggurinn að baki
þeirra endurvarpar geislaglitinu af þeim yfir flatneskj-
una, sem framundan er. Hver sem kominn væri undir
slíkan regnboga mundi vissulega fá ósk sína uppfyllta
eins og þjóðtrúin segir. Gaman væri að standa í þeim
sporum. Ekki velkist ég í vafa um, hvers ég mundi
óska mér, þess að vera þrjátíu árum yngri en eiga þó í
fórum mínum reynslu sextugs manns. Én það er fleira
en regnboginn, sem vekur furðu mína. Kvöldskinið
leikur um heiðarnar í töfraspili ljóss og skugga. Spegil-
lygn vötn og tjarnir glóa sem gull, og í skuggsjá þeirra
speglast stararflögurnar og broktopparnir næstum því
eins og skógarkögur. Hópar fannhvítra álfta synda á
þessum glitspeglum, þær virðast einkennilega háar í
loftinu, rétt eins og skip undir þöndum seglum með
gínandi drekahöfðum, þær gera sitt til að auka ævin-
týrablæinn. Ég er þess ekki umkominn að lýsa öllum
þeim litbrigðum og litaskrúði, sem auganu mætir, heið-
arnar skína í gullnum, rauðum, bláum og dökkum lit.
En eitt er víst, flóarnir og foræðin, grjótholtin og grá-
mosaþemburnar eru horfin. Allar heiðarnar eru klædd-
ar litríkri töfrablæju, en í fjarlægð rísa fjöllin í gull-
inni blámóðu.
í öllu þessu töfraspili hefði mér ekki komið á óvart,
þótt út úr einhverjum hólnum hefði komið bláklædd
álfamær með gullspöng um enni og gimsteinadjásn á
brjósti og fært mér guðaveig í silfurkönnu eins og
Ólafi liljurós forðum. Sú sýn hefði einungis verið til
þess að fullkomna áhrifin. Ég gat ekki slitið mig frá
þessum töfrum, né fengið af mér að kalla til förunauta
minna og spyrja þá, hvort þeir sæju ekki hið sama. Ég
varð að njóta heiðatöfranna aleinn svo lengi sem þeir
entust. Ég veit ekki hversu lengi þessi litadýrð hélzt,
sennilega var það hálfa til heila stund. En sólin lækkaði
óðum, dökku dílunum fjölgaði, kvöldskuggarnir lengd-
ust, litirnir fölnuðu, og þegar síðustu sólargeislarnir
hurfu í vestrinu, var heiðin á ný eins og hún átti að sér,
en kvöldhúmið færðist yfir landið, kyrrt og hljótt en
dálítið svalt eftir hinn sólhlýja dag.
Þegar við loksins náðum í Urðahæðaskála var löngu
orðið dimmt. Síðustu klukkustundirnar þræddum við
eftir Hraungörðum og Urðhæðum um lyngmóa sem
lýstir voru með hvítum skellum af hreindýramosa, önn-
ur litaskipti sáust nú ekki lengur. Okkur varð að lokum
ofurlítil leit að skálanum og lentum þar í vegleysum,
af því að við höfðurn farið of langt suður á bóginn.
Við vorum fljótir að ganga til náða. Þótt ég væri þreytt-
ur, var ég nokkra stund að sofna. Ég reyndi að kalla
töfra kvöldsins fram í huga mér og njóta þeirra að
nýju. Fjallaferðirnar mínar eru orðnar býsna margar á
Heima er bezt 137